A bitamina
Wikipedia(e)tik
A bitamina bitamina liposolugarria da eta elikagaietan hainbat estruktura desberdin izan ditzake. Animali jatorriko elikagaietan, erretinol izeneko alkohola da bitamina honen forma nagusia, baina erretinal aldehido bezala ere ager daiteke, eta baita azido erretinoiko bezala ere. Landareetatik eratorritako jakietan berriz A probitaminak aurkitzen dira, A bitaminaren aitzindariak alegia, konposatu karotenoideen familiakoak.
Eduki-taula |
[aldatu] Funtzioak
[aldatu] Ikusmena
Erretinola begiko erretinako bi zelula motetan agertzen den arren (kono eta bastoietan), bastoietan betetzen duen funtzioari buruz ikerketa gehiago egin da orain artean.
Bastoien zereginetako bat, argi gutxi dagoenean ikusmena ahalbideratzea da. Zelula hauetan errodopsina izeneko proteina aurkitzen da, eta bertan, erretinolak talde prostetiko bezala jokatzen du. Bastoi batera argia iristen denean, fotoi bat xurgatu eta erretinolaren konformazio espaziala aldatu egiten da, talde prostetikoa proteinatik bananduz. Honek nerbio bulkada bat sorrarazten du, eta berau garunera iristen denean ikusi egiten dugu.
[aldatu] Immunitatea
A bitamina sistema immuneak behar bezala funtzionatzeko beharrezkoa da. Azaleko eta mukosetako zelulak (arnasbideetakoak, liseri hodikoak eta gernu bideetakoak) infekzioen aurka babesten dute gorputza. Erretinola eta bere metabolitoak beharrezkoak dira zelula hauen osotasuna eta funtzioak mantentzeko. Gainera, erantzun immunean parte hartzen duten globulu zurien garapen eta diferentziazioan garrantzi handia dute.
[aldatu] Hazkuntza eta garapena
Bai A bitaminaren eskasia eta baita gehiegi hartzeak ere, jaiotze-akatsak ekar ditzakete ondorio bezala. Erretinola eta azido erretinoikoa, beharrezkoak dira enbrioien garapenerako. Umekia garatzen ari denean, azido erretinoikoak gorputz adarren garapenean laguntzen du, eta baita bihotza, begiak eta belarriak eratzen ere. Gainera, azido honek hazkuntza hormona sortzeko genearen espresioa ere erregulatzen du.
[aldatu] Globulu gorrien ekoiztea
[aldatu] Iturriak
Erretinola animalia jatorrikoa da eta batez ere arrainen gibelean, esnekietan eta arrautzetan aurkitzen da.
A bitaminaren aitzindari izan daitezkeen karotenoideak laranja, hori eta gorri koloreko barazkietan eta hosto berdeak dituztenetan aurki daitezke, hala nola, azenarioan, kalabazan, tomatean, espinaketan, eta abar.
[aldatu] Ikus, gainera
- D bitamina edo kolekaltziferola
- E bitamina edo tokoferola
- K bitamina
