Ad baculum

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Το επιχείρημα ad baculum (Λατινικά: επιχείρημα προς ρόπαλο ή επιχείρημα προς βέργα), επίσης γνωστό και ως προσφυγή στην ισχύ είναι το επιχείρημα που στηρίζεται στην χρήση ή στην απειλή της χρήσης ισχύος καθώς του εξαναγκασμού προκειμένου να νομιμοποιήσει το συμπέρασμα. Όταν κάποιος εξαίρει τις αρνητικές συνέπεις που μπορεί να υποστεί ο συζητητής του, εάν συνεχίσει να έχει αντίθετη άποψη, τότε υποπίπτει σε τέτοιου είδους επιχειρήμα.

[Επεξεργασία] Στην Λογική

Το επιχείρημα ad baculum ως λογική πλάνη έχει την εξής σύνθεση:

Εάν ο Χ δεν δέχεται ότι Ρ, τότε Q.

Το Q αποτελεί απειλή ή επίθεση εναντίον του Χ.

Άρα, το Ρ είναι αληθές.

Με άλλα λόγια, «θα συμφωνήσεις ότι έχω δίκιο, διαφορετικά θα φας ξύλο».

Αυτό το επιχείρημα αποτελεί λογική πλάνη, διότι η επίθεση/απειλή Q δεν αποτελεί μέσο για την επαλήθευση της πρότασης Ρ. Ο προσδιορισμός της από τους φιλοσόφους ως πλάνης ανάγεται στον Μεσαίωνα. Αποτελεί ειδική περίπτωση επιχειρήματος προς επίπτωση, ή «προσφυγής στις επιπτώσεις».

[Επεξεργασία] Παραδείγματα

«Όλοι γνωρίζουν ότι ο Κομμουνισμός είναι κακό πράγμα. Η κυβέρνηση διώκει τους κομμουνιστές. Αν αντιβαίνω στην πολιτική της κυβέρνησης, τότε υποστηρίζω τον Κομμουνισμό και επομένως γίνομαι ανθέλληνας. Εγώ είμαι νομοταγής πολίτης, άρα και η πολιτική της κυβέρνησης είναι ορθή».

[Επεξεργασία] Εκτός Λογικής

Ένα παρόμοιας δομής επιχείρημα, που όμως δεν εμπίπτει στην Λογική έχει την ακόλουθη μορφή:

Εάν ο Χ δεν δέχεται το Ρ, τότε Q.

Το Q αποτελεί απειλή ή επίθεση εναντίον του Χ.

Άρα, ο Χ θα πρέπει να αποδεχτεί το Ρ για να αποφύγει το Q.

Εδώ δεν υφίσταται λογική δομή από τεχνικής άποψης, διότι το συμπέρασμα χρησιμοποιεί εξωλογικά ή ημι-λογικά μόρια, όπως το «θα πρέπει» και το «αποδέχομαι» και έτσι δεν καταδεικνύει εάν το Ρ είναι αληθές. Απεναντίας, αποτελεί παρότρυνση προς τον Χ να επωφεληθεί από την αποδοχή ή την καθομολογούμενη αποδοχή του Ρ, ακόμη και εάν το Ρ είναι λογικά ψευδές. Το μέτρο της αποδοχής αυτής της παρότρυνσης εκπίπτει του πεδίου της Λογικής, εφόσον αναφέρεται σε υποκειμενισμούς όπως το πρακτικό και η ηθική του ζητήματος, ειδικότερα εάν το Ρ αφορά μία θέση ηθικής (Ρ=«το Π είναι ηθικό»). Ορισμένοι πραγματιστές ισχυρίζονται ότι πολλές ανθρώπινες πεποιθήσεις βασίζονται σε επιχειρήματα τέτοιου είδους.

[Επεξεργασία] Παράδειγμα

Ένα πολύ γνωστό παράδειγμα αποτελεί ο διάλογος μεταξύ των χαρακτήρων της ταινίας Ο Πόλεμος των Άστρων - Επεισόδιο IV: Μια Νέα Ελπίδα, όπου το ρομπότ R2-D2 κερδίζει τον Τσουμπάκα σε μία παρτίδα ολογραφικού σκακιού, ενώ ο τελευταίος διαμαρτύρεται:

C-3P0: Η κίνηση μετρούσε όσο και να ουρλιάζεις.

Χαν Σόλο: (διακόπτει) Κάνε του τη χάρη - δεν κάνει να νευριάζεις τα Γούκι.

C-3P0: Ναι αλλά κανείς δεν διαμαρτύρεται όταν νευριάζουν τα ανδροειδή.

Χαν Σόλο: Ναι, γιατί τα ανδροειδή δεν σου βγάζουν τα χέρια από τη ρίζα όταν χάνουν, ενώ τα Γούκι το κάνουν.

C-3P0: Καταλαβαίνω, κύριε. Σου προτείνω νέα στρατηγική, R2. Άφησε το Γούκι να κερδίσει.

Υπονοείται ότι αυτή η «νέα στρατηγική» σημαίνει ότι πρέπει να αγνοηθούν οι κανόνες του παιχνιδιού και να μην ληφθούν υπόψη οι κινήσεις που ίσως να οδηγούσαν στην νίκη.