Τερηδόνα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η τερηδόνα είναι νόσος που οφείλεται σε ειδικούς μικροοργανισμούς που υπάρχουν φυσιολογικά στην στοματική κοιλότητα και έχουν την ικανότητα να διασπούν του υδατάνθρακες παράγοντας οξέα τα οποία διαβρώνουν την επιφάνεια του δοντιού.

Πίνακας περιεχομένων 1 Αιτιοπαθογένεια 1.1 Ο ρόλος της διατροφής 1.2 Ο ρόλος του ξενιστή 2 Πρόληψη 3 Θεραπεία 3.1 Αναχαίτιση αρχόμενης τερηδόνας 3.2 Επεμβατική θεραπεία

[Επεξεργασία] Αιτιοπαθογένεια

Η τερηδόνα είναι νόσος που οφείλεται σε ειδικούς μικροοργανισμούς που υπάρχουν φυσιολογικά στην στοματική κοιλότητα και καλούνται τερηδονογόνοι. Οι τερηδονογόνοι μικροοργανισμοί σχηματίζουν αποικίες στις επιφάνειες των δοντιών (οδοντική πλάκα) και προκαλούν ζύμωση των υδατανθρακών προς πραγωγή οξέων. Τα οξέα που παράγονται απο τους μικροοργανισμούς της οδοντικής πλάκας προκαλούν απασβεστίωση, δηλαδή απώλεια ανόργανων συστατικών από τους σκληρούς οδοντικούς ιστούς, με αποτέλεσμα την δημιουργία της τερηδονικής κοιλότητας. Η ύπαρξη και μόνον των τερηδονογόνων μικροοργανισμών δεν είναι ικανή να προκαλέσει εκδήλωση της νόσου, δηλαδή εμφάνιση τερηδονικής κοιλότητας. Επιπλέον παράγοντες που παίζουν σημαντικό ρόλο είναι η διατροφή αλλά και η αντίσταση του ξενιστή στην δράση των μικροβίων.

[Επεξεργασία] Ο ρόλος της διατροφής

Όταν η διατροφή είναι πλούσια σε υδατάνθρακες όπως π.χ. τροφές πλούσιες σε ζάχαρη, άμυλο κτλ. τότε υπάρχει συνεχής τροφοδότηση των τερηδονογόνων μικροοργανισμών με πρώτη ύλη για την πραγματοποίηση ζύμωσης και παραγωγή οξέων. Η παραγωγή οξέως έχει ως αποτέλεσμα την πτώση του pH στην στοματική κοιλότητα και την πρόκλιση απασβεστίωσης.

[Επεξεργασία] Ο ρόλος του ξενιστή

Η ικανότητα του ξενιστή να προστατευεί από την δραστηριότητα των τερηδονογόνων μικροοργανισμών έγκειται σε δύο σημεία: στην ύπαρξη του σάλιου και την αντοχή των δοντιών στην τερηδόνα. Το σάλιο αποτελεί προστατευτικό παράγοντα στην δημιουργία της τερηδόνας λόγω τριών βασικών ικανοτήτων του έχει:

1. Αποτελεί ρυθμιστικό διάλυμα το οποίο έχει την ικανότητα να εξουδετερώνει το όξινο pH που δημιουργείται από την δράση των μικροοργανισμών.
2. Περιέχει διαλυμένα ανόργανα συστατικά όπως ασβέστιο, φωσφόρο και φθόριο τα οποία η απασβεστιωμένη επιφάνεια του δοντιού έχει την ικανότητα να επαναπρολαμβάνει και να αυτοϊάται.
3. Περιέχει αντιμικροβιακές ουσίες και αντισώματα που περιορίζουν την ανάπτυξη των μικροοργανισμών.

Παράγοντες που παίζουν ρόλο στην ικανότητα των δοντιών να ανθίστανται στην τερηδονογόνο δράση των μικροβίων είναι:

1. Η μορφολογία τη επιφάνειάς τους. Δόντια με αδρή επιφάνεια κατακρατούν ευκολότερα την τροφή.
2. Η διάπλαση - ενασβεστίωσή τους. Δόντια με υψηλή περιεκτικότητα ιόντα φθορίου είναι ανθεκτικότερα, γι' αυτό και το φθόριο χρησιμοποιείται για την πρόληψη της τερηδόνας.

[Επεξεργασία] Πρόληψη

Η πρόληψη της τερηδόνας έγκειται στα παρακάτω εξατομικευμένα προληπτικά μέτρα:

1. Χορήγηση φθορίου. Το φθόριο έχει την ικανότητα να προσλαμβάνεται από την αδαμαντίνη και να την κάνει ανθεκτικότερη στην δράση των τερηδονογόνων μικροοργανισμών. Η έκθεση των δοντιών στο φθόριο αποτελεί τον σημαντικότερο ίσως παράγοντα που συνετελεί στην συνεχή μείωση του επιπολασμού της τερηδόνας στον αναπτυγμένο κόσμο. Η πρόσληψη φθορίου γίνεται από την κατανάλωση φθοριωμένου νερού, την χρήση οδοντόκρεμας με φθόριο, στοματικών διαλυμάτων με φθόριο κτλ.
2. Τροποποίηση της δίαιτας. Η τροποποίηση των διαιτιτικών συνηθειών του ατόμου προκειμένου την μείωση του αριθμού των υδατανθρακούχων γευμάτων συντελεί σημαντικά στην μείωση του τερηδονικού κινδίνου διότι ελαττώνεται η ποσότητα της πρώτης ύλης που χρησιμοποιούν οι μικροοργανισμοί για την παραγωγή οξέων
3. Η στοματική υγιεινή. Η επιμελής τήρηση της στοματικής υγιεινής, δηλαδή του καλού καθαρισμού των δοντιών (βούρτσισμα) οδηγεί στην συνεχή απομάκρυνση των μικροοργανισμών από την επιφάνεια των δοντιών με επακόλουθο την αναστολή της δράσης τους.

[Επεξεργασία] Θεραπεία

[Επεξεργασία] Αναχαίτιση αρχόμενης τερηδόνας

Η τερηδόνα κατά το αρχικό της στάδιο προκαλεί απασβεστίωση της αδαμαντίνης του δοτιού χωρίς να δημιουργεί τερηδονική κοιλότητα. Το αρχικό αυτό στάδιο ονομάζεται αρχόμενη τερηδόνα και χαρακτηρίζεται από τοπική μείωση των ανοργάνων συστατικών της αδαμαντίνης και εμφάνιση μιας λευκάζουσας κηλίδας. Στο στάδιο αυτό η τερηδονική βλάβη μπορεί να αναχαιτιστεί με συντηριτικό τρόπο. Όταν η τερηδονική βλάβη προχωρίσει βαθύτερα και στην οδοντίνη και δημιουργηθεί τερηδοντική κοιλότητα η αντιμετώπιση είναι παρεμβατική. Η αναχαίτιση μιας αρχόμενης τερηδόνας περιλαμβάνει την εφαρμογή εξατομικευμένου προληπτικού προγράμματος και επιπλέον την χορήγηση:

1. Φθοριούχων διαλυμάτων για την επανασβεστίωση της βλάβης.
2. Αντιμικροβιακών ουσιών για την μείωση του μικροβιακού φορτίου της στοματικής κοιλότητας.

[Επεξεργασία] Επεμβατική θεραπεία

Η επεμβατική θεραπεία πραγματοποιείται όταν η τερηδονική βλάβη έχει προχωρίσει βαθύτερα στην οδοντίνη και παράλληλα έχει δημιουργηθεί τερηδονική κοιλότητα. Στην περίπτωση αυτή δεν υπάρχει δυνατότητα επανασβεστίωσης της αδαμαντίνης και επάνοδος στο φυσιολογικό. Η επεμβατική θεραπεία έγκειται στον επιμελή καθαρισμό της κοιλότητας από την τερηδονισμένη ουσία με την βοήθεια του οδοντογλύφανου (οδοντιατρικός τροχός)και στην συνέχει έμφραξη της κοιλότητας με εμφρακτικό υλικό (αμάλγαμα, σύνθετη ρητίνη,υαλοϊονομερή κονία κτλ.)