Ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Βλέπε επίσης το σχετικό άρθρο Κατάλογος των Γερμανικών στρατοπέδων συγκέντρωσης

Πριν και κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου η Ναζιστική Γερμανία διατηρούσε στρατόπεδα συγκέντρωσης (Konzentrationslager, Κοντσεντρατσιόνσλαγκερ ή KZ) σε όλη την επικράτεια που βρισκόταν στον έλεγχό της. Τα πρώτα Ναζιστικά στρατόπεδα βρίσκονταν στο έδαφος της Γερμανίας και ήταν κυρίως στρατόπεδα εργασίας. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, στα εκατομμύρια των κρατουμένων των στρατοπέδων συγκέντρωσης περιλαμβάνονταν Εβραίοι, Πολωνοί, Σοβιετικοί, αιχμάλωτοι πολέμου, ομοφυλόφιλοι, Τσιγγάνοι, Μάρτυρες του Ιεχωβά και άλλοι. Εκατομμύρια κρατούμενοι των στρατοπέδων συγκέντρωσης έχασαν τη ζωή τους λόγω κακομεταχείρισης, ασθενειών, ασιτίας και υπερβολικής εργασίας.

Από το 1941 οι Ναζιστές άρχισαν να δημιουργούν τα στρατόπεδα εξόντωσης ή θανάτου με μόνο σκοπό την βιομηχανική δολοφονία των Εβραίων της Ευρώπης, μέσω της «Τελικής Λύσης». Αυτά τα στρατόπεδα εγκαταστάθηκαν στις κατεχόμενες Πολωνία και Λευκορωσία, στην περιοχή της «Γενικής Κυβέρνησης». Περισσότεροι από τρία εκατομμύρια Εβραίοι επρόκειτο να βρουν το θάνατο στα στρατόπεδα εξόντωσης, κυρίως μέσω δηλητηριωδών αερίων στους "θαλάμους αερίων", αν και πολλοί κρατούμενοι σκοτώθηκαν σε ομαδικές εκτελέσεις και με άλλους τρόπους. Αυτά τα στρατόπεδα θανάτου, στα οποία περιλαμβάνονται του Μπέλζεκ, του Ζομπίμπορ, της Τρεμπλίνκα και του Άουσβιτς-Μπίρκεναου, συνήθως αναφέρονται ως «στρατόπεδα συγκέντρωσης», αν και οι ειδικοί του Ολοκαυτώματος κάνουν διαχωρισμό μεταξύ των στρατοπέδων συγκέντρωσης και των στρατοπέδων θανάτου.

[Επεξεργασία] Τα στρατόπεδα πριν τον πόλεμο

Σωροί νεκρών κρατουμένων σε στρατόπεδο συγκέντρωσης της Ναζιστικής Γερμανίας.

Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης ήρθαν σε ύπαρξη ήδη από τις αρχές της Ναζιστικής διακυβέρνησης στη Γερμανία το 1933. Οι Ναζιστές δημιούργησαν στρατόπεδα συγκέντρωσης μέσα στη Γερμανία, πολλά από τα οποία κατασκευάστηκαν από τις τοπικές αρχές, με σκοπό τον εγκλεισμό σε αυτά των πολιτικών κρατουμένων και των ανεπιθύμητων ατόμων. Τα αρχικά στρατόπεδα συγκέντρωσης σταδιακά απέκτησαν ενιαίο έλεγχο και μέχρι το 1939 είχαν τεθεί σε λειτουργία τα έξι μεγαλύτερα στρατόπεδα συγκέντρωσης: το Νταχάου (1933), το Σάξενχαουζεν (1936), το Μπούχενβαλντ (1937), το Φλόσενμπεργκ (1938), το Μαουτχάουζεν (1938) και το Ράβενσμπρικ (1939).

Το 1938, τα τάγματα των Ες-Ες άρχισαν να εκμεταλλεύονται την καταναγκαστική εργασία σε αυτά τα στρατόπεδα με σκοπό το κέρδος. Πολλές γερμανικές εταιρίες χρησιμοποίησαν εργατικό δυναμικό από αυτά τα στρατόπεδα, ειδικά κατά τη διάρκεια του Πολέμου.

[Επεξεργασία] Τα στρατόπεδα κατά τη διάρκεια του πολέμου

Τα κυριότερα Ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Ευρώπη, τα έτη 1943-1944.

Μετά το 1939, με την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης έγιναν σταδιακά οι τόποι όπου όσοι θεωρούνταν εχθροί των Ναζί, περιλαμβανομένων των Εβραίων και των αιχμαλώτων πολέμου, είτε θανατώνονταν είτε υποχρεώνονταν σε καταναγκαστική εργασία είτε κρατούνταν σε συνθήκες υποσιτισμού και βασανιστηρίων. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης για τους "ανεπιθύμητους" διασπάρθηκαν σε όλη την Ευρώπη, δημιουργώντας νέα στρατόπεδα σε περιοχές πυκνοκατοικημένες από "ανεπιθύμητους" όπως οι περιοχές με μεγάλους πληθυσμούς Εβραίων, Πολωνικής ιντελιγκέντσια, κομμουνιστών ή Τσιγγάνων. Τα περισσότερα στρατόπεδα βρίσκονταν στην περιοχή της Γενικής Κυβέρνησης στην Πολωνία. Η μεταφορά των κρατουμένων γινόταν συνήθως κάτω από τρομερές συνθήκες με τη χρήση αμαξοστοιχιών για τη μεταφορά εμπορευμάτων, μέσα στα οποία πολλοί πέθαιναν πριν φτάσουν στον προορισμό τους. Στρατόπεδα συγκέντρωσης υπήρχαν και μέσα στη Γερμανία και, μολονότι δεν είχαν σχεδιαστεί με σκοπό τη συστηματική εξόντωση, πολλοί κρατούμενοι σε αυτά πέθαιναν εξαιτίας των σκληρών συνθηκών που επικρατούσαν ή των εκτελέσεων.

Σε κάποιες περιπτώσεις τα στρατόπεδα συγκέντρωσης χρησιμοποιούνταν για τον εγκλεισμό σημαντικών κρατουμένων, όπως οι στρατηγοί που ήταν αναμειγμένοι στην απόπειρα βομβιστικής δολοφονίας του Χίτλερ, ο κυβερνήτης του υποβρυχίου U-Boot Μάρτιν Νιμίλερ (Martin Niemoller) ο οποίος έγινε Λουθηρανός πάστορας και ο Ναύαρχος Βίλχελμ Κανάρις (Wilhelm Canaris) ο οποίος έμεινε έγκλειστος στο Φλόσενμπεργκ από τις 7 Φεβρουαρίου 1945 μέχρι τον απαγχονισμό του στις 9 Απριλίου, λίγο μετά το τέλος του πολέμου.

Μετά το 1942, πολλά από τα μικρά παραρτήματα των στρατοπέδων συγκέντρωσης δημιούργησαν νέα εργοστάσια για να τα προμηθεύσουν με δυναμικό καταναγκαστικής εργασίας. Η IG Farben δημιούργησε μια βιομηχανική μονάδα συνθετικού ελαστικού το 1942 στο Άουσβιτς 3 (Μόνοβιτς), ενώ άλλα στρατόπεδα στήριξαν εργοστάσια αεροναυπηγικής, ανθρακωρυχεία και εργοστάσια καυσίμων για πυραύλους. Οι συνθήκες ήταν απάνθρωπες και οι κρατούμενοι οδηγούνταν συχνά σε θαλάμους αερίων ή εκτελούνταν αν δεν δούλευαν αρκετά γρήγορα.

Ο στρατηγός (και αργότερα πρόεδρος των Η.Π.Α.) Ντουάιτ Αϊζενχάουερ επιθεωρεί πτώματα κρατουμένων σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης μετά την απελευθέρωσή του το 1945.

Κατά τα τέλη του πολέμου, τα στρατόπεδα έγιναν τόποι τρομακτικών ιατρικών πειραμάτων. Σε διάφορα στρατόπεδα συγκέντρωσης γίνονταν πειράματα ευγονικής, κατάψυξης κρατουμένων για να προσδιοριστεί πώς επηρρέαζε αυτό το φαινόμενο τους πιλότους και δοκιμές σε κρατουμένους πειραματικών και θανατηφόρων φαρμάκων.

Τα στρατόπεδα αυτά απελευθερώθηκαν από τις Συμμαχικές δυνάμεις κατά τα έτη 1943-1945, συνήθως όμως ήταν πολύ αργά για να σωθούν οι εναπομείναντες κρατούμενοι. Για παράδειγμα, όταν οι Βρετανικές δυνάμεις έφτασαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπέργκεν-Μπέλζεν το 1945, 60.000 κρατούμενοι βρέθηκαν ζωντανοί αλλά οι 10.000 από αυτούς πέθαναν μέσα σε μία εβδομάδα μετά την απελευθέρωσή τους λόγω του τύφου και του υποσιτισμού.

[Επεξεργασία] Τα στρατόπεδα μετά τον πόλεμο

Στην Ανατολική Γερμανία κάποια στρατόπεδα συγκέντρωσης τέθηκαν και πάλι σε λειτουργία από τις Σοβιετικές κατοχικές δυνάμεις και χρησιμοποιήθηκαν για τη φυλάκιση πολιτικών αντιπάλων, που περιλάμβαναν από πρώην Ναζιστές μέχρι σοσιαλδημοκράτες. Δεκάδες χιλιάδες κρατούμενοι πέθαναν στο Σάξενχαουζεν και στο Μπούχενβαλντ μεταξύ των ετών 1945-1950. Τα περισσότερα από τα στρατόπεδα αυτά καταστράφηκαν μετά τον πόλεμο, αν και παρέμειναν μερικά (όπως το στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου) ως μόνιμα μνημεία. Επίσης, δεν απελευθερώθηκαν όλοι οι κρατούμενοι από τις συμμαχικές δυνάμεις· οι ομοφυλόφιλοι κρατούμενοι δεν αφέθηκαν ελεύθεροι αλλά υποχρεώθηκαν να εκτίσουν την ποινή τους σύμφωνα με την Παράγραφο 175 του προναζιστικού Γερμανικού νόμου κατά της σοδομίας.

[Επεξεργασία] Βλέπε επίσης

• Στρατόπεδα συγκέντρωσης
• Ναζιστικά στρατόπεδα εξόντωσης
• Κατάλογος των Γερμανικών στρατοπέδων συγκέντρωσης

[Επεξεργασία] Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Εσθονία.
• Ναζιστικά Κέντρα Δολοφονιών και Κτηνωδιών, συνοπτικά (στην αγγλική).
• Η εξέλιξη του σημαδέματος με τατουάζ στο Στρατόπεδο Συγκέντρωσης Άουσβιτς (στην αγγλική).
• Ευρωπαϊκό Μνημείο του Ολοκαυτώματος (στην αγγλική, γερμανική, γαλλική και εβραϊκή γλώσσα).