Κοινωνιολογία
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Με τον όρο κοινωνιολογία (κοινωνία+λόγος) εννοείται η μελέτη της κοινωνίας. Ως επιστήμη ανήκει στο πεδίο των κοινωνικών επιστημών και διερευνά την κοινωνική ζωή διακριτών ατόμων, ομάδων και κοινωνιών. Ενίοτε η κοινωνιολογία ορίζεται ως σπουδή των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων. Είναι σχετικά νέα επιστήμη και αναπτύχθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα. Εξετάζει τους κοινωνικούς κανόνες που συνδέουν και διαχωρίζουν τους ανθρώπους όχι μόνον ως άτομα, αλλά ως μέλη ομάδων, οργανώσεων και θεσμών. Ενδιαφέρεται για την συμπεριφορά των ατόμων ως κοινωνικά όντα και συνεπώς το κοινωνιολογικό πεδίο έρευνας ποικίλει από την ανάλυση της συμπεριφοράς των ατόμων στην μεταξύ τους επικοινωνία έως την ανάλυση παγκόσμιων κοινωνικών διαδικασιών.
Πίνακας περιεχομένων |
[Επεξεργασία] Ιστορική θεώρηση
Θεωρώντας την κοινωνιολογία ιστορικά διακρίνει κανείς μια σειρά γεγονότων που συνδέονται με την 'γέννηση' του αντικειμένου. Η κοινωνιολογία ως αποτέλεσμα είναι ανάπτυξη και αντίδραση ταυτόχρονα σε τρία σημαντικά γεγονότα που συνέβησαν στην Ευρώπη του 18ου αιώνα.
Το πρώτο από αυτά τα γεγονότα υπήρξε ο Διαφωτισμός καταρχήν ως ιδεολογική επανάσταση. Τα δύο σημαντικά του κέντρα σε αυτή την περίοδο ήταν οι ευρωπαϊκές πόλεις του Εδιμβούργου στη Σκωτία και το Παρίσι στη Γαλλία. Οι φιλόσοφοι και οι κοινωνικοί διανοητές αυτής της περιόδου αναζητούσαν αλλαγές στον τρόπο που κατανοούσε ο άνθρωπος την έννοια ανθρωπότητα, απορρίπτοντας το εκκλησιαστικό δόγμα και εισάγοντας μια εναλλακτική πρόταση θεώρησης της ανθρωπότητας βασισμένη στον ορθολογιστικό τρόπο σκέψης και τις εμπειρικές επιστήμες.
Ορισμένοι από αυτούς τους διανοητές της περιόδου, τους οποίους σήμερα θα μπορούσαμε να ορίσουμε ως 'κοινωνιολόγους', ήταν άνθρωποι όπως ο Άνταμ Φέργκιουσον (Adam Ferguson), ο Σαρλ Μοντεσκιέ (Comte de Montesquieu) ή η Μαίρη Γούλστοουνκραφτ (Mary Wollstonecraft).
Η κοινωνιολογία στη σημερινή μορφή της άρχισε να κτίζεται λίγο αργότερα, μετά το δεύτερο μεγάλο γεγονός του 18ου αιώνα, την Γαλλική επανάσταση. Η Γαλλική επανάσταση όχι μόνο ταρακούνησε τη Γαλλία και την Ευρώπη έως θεμελίων, αλλά και τη Βόρεια Αμερική. Οι απολυταρχικές μοναρχίες είτε απειλήθηκαν σοβαρά ή διαλύθηκαν υπό την πίεση νεοεμφανιζόμενων κοινωνικών τάξεων στην πολιτική σκηνή και των απαιτήσεων για δημοκρατική αντιπροσώπευση πολιτικά δικαιώματα. Μια σειρά νέων ιδεολογιών όπως π.χ. ο εθνικισμός, άλλαζαν διαρκώς τον ρυθμό των κοινωνικών αλλαγών.
Η βιομηχανική επανάσταση -ήδη θεμελιωμένη- είναι ο τρίτος καθοριστικός παράγοντας για τη διαμόρφωση της κοινωνιολογίας. Η αποκοπή από την εννοιολογία της αρχαίας πολιτικής φιλοσοφίας και η στροφή προς τη σύγχρονη κοινωνιολογική επιστήμη συντελέστηκε μέσα στις συνθήκες μιας αρχόμενης βιομηχανικής κοινωνίας. Έτσι, η κοινωνιολογική σκέψη συνδέθηκε εξαρχής με τα προβλήματα που γέννησε η εμφάνιση της βιομηχανίας στο ιστορικό προσκήνιο, προβλήματα τόσο κοινωνικά (τάξεις και σχέσεις των τάξεων μεταξύ τους) όσο και πολιτικά (μορφές πολιτικών καθεστώτων και συναφείς πολιτικές επιλογές).
[Επεξεργασία] Εξειδικεύσεις
Η κοινωνιολογία, όπως και κάθε άλλη επιστήμη, έχει αναπτύξει ειδικές μεθοδολογίες ή τεχνικές έρευνας και διεύρυνσης του γνωστικού πεδίου και των ερμηνευτικών εργαλείων της. Η κοινωνία και ο άνθρωπος στις συλλογικές του δράσεις, που αποτελούν το βασικό αντικείμενο της κοινωνιολογίας, είναι εξαιρετικά μεταβλητές οντότητες και απαιτούν διαρκή έρευνα και αναπροσαρμογή των υποθέσεων και των σχετικών αξιωμάτων.
Στη διεθνή κοινότητα έχουν καταγραφεί πολυάριθμοι εξειδικευμένοι κλάδοι της επιστήμης της κοινωνιολογίας. Στην Ελλάδα επί του παρόντος δεν υπάρχουν κατάλληλες συνθήκες για την εκπαίδευση, την επέκταση της έρευνας ή γνώσης και τις εφαρμογές των ανάλογων εξειδικευμένων κλάδων. Αρκετοί από τους εντόπιους κλάδους της κοινωνιολογίας συνδέονται με το γνωστικό πεδίο συναφών επιστημών όπως είναι η κοινωνική ανθρωπολογία, η κοινωνική ψυχολογία, η εγκληματολογία, η κοινωνική ιστορία, τα Οικονομικά και η πολιτική επιστήμη. Ευρύτερα γνωστοί στην Ελλάδα είναι οι ακόλουθοι κλάδοι:
- Κοινωνιολογία της οικογένειας
- Κοινωνιολογία της εκπαίδευσης
- Κοινωνιολογία του κοινωνικού αποκλεισμού
- Κοινωνιολογία του φύλου
- Κοινωνιολογία των Μ.Μ.Ε.
- Πολιτική κοινωνιολογία
- Αγροτική κοινωνιολογία
- Αστική κοινωνιολογία
- Βιομηχανική κοινωνιολογία
- Κοινωνιολογία της θρησκείας
[Επεξεργασία] Διανοητές
Όπως συμβαίνει με όλες τις επιστήμες, η κοινωνιολογία έχει τους δικούς της διανοητές, οι οποίοι έθεσαν τα θεμέλια και τις παραμέτρους της:
- Εμίλ Ντιρκάιμ (Emile Durkheim)
- Χάρριετ Μαρτινό (Harriet Martineau)
- Καρλ Μαρξ (Karl Marx)
- Μαξ Βέμπερ (Max Weber)
[Επεξεργασία] Δικτυακοί τόποι
[Επεξεργασία] Βιβλιογραφία
- Bottomore, T.B., 2000, Κοινωνιολογία. Κεντρικά προβλήματα και βασική βιβλιογραφία, Αθήνα: Gutenberg
- Αρόν, Ρεημόν, 1984, Η εξέλιξη της κοινωνιολογικής σκέψης: Μοντεσκιέ, Κοντ, Μαρξ, Τοκβίλ, Αθήνα: Γνώση
- Giddens Anthony, 2002, Κοινωνιολογία, (μτφρ. Δ. Γ. Τσαούσης), τόμος Ι και ΙΙ, Αθήνα: Gutenberg
- Andrey Korotayev, Artemy Malkov, and Daria Khaltourina, Introduction to Social Macrodynamics, Moscow: URSS, 2006. ISBN 5484004144 [1].
