Glofa Gresffordd
Oddi ar Wicipedia
Pwll glo ger Wrecsam oedd Glofa Gresffordd, rhan o Faes Glo Gogledd Cymru. Mae'n enwog am y drychineb a ddigwyddodd ar 22 Medi, 1934, pan gafodd 265 o bobl eu lladd trwy ffrwydrad nwy yn y pwll. Mae hi'n un o'r trychinebau pyllau glo mwyaf erchyll yn hanes Prydain.
Digwyddodd y drychineb yn ystod y sifft nos, pan roedd rhyw 500 o lowyr yn gweithio dan ddaear, llawer ohonynt yn gweithio sifftiau dwbl. Hyd heddiw, does neb yn gwybod beth achosodd y ffrwydrad nwy laddodd cymaint ohonynt. Bu'n rhaid cau'r lofa lle digwyddodd y drychineb am gryn amser rhag ofn y digwyddai ffrwydriadau eraill ac o ganlyniad bu raid gadael 254 o gyrff yn y pwll. Ailagorwyd y pwll chwech mis yn ddiweddarach, heblaw am ran "Denis" y pwll lle digwyddodd y damwain.
Gadawai'r glowyr a gollodd eu bywydau weddwon a phlant. Casglwyd dros £566,500 mewn cronfa arbennig a sefydlwyd gan Faer Wrecsam ar eu cyfer.
[golygu] Dioddefydd y drychineb
| Cyfenw | Enw Cyntaf | Cyferiad | Oedran | Galwedigaeth |
|---|---|---|---|---|
| Anderson | George | Hen Rhosrobin, Wrecsam | 67 | Mwynwr |
| Andrews | Alfred | Wrecsam | 43 | Mwynwr |
| Archibald | Joe | Rhosddu | 47 | Mwynwr |
| Archibald | Thomas | Pandy | 44 | Mwynwr |
| Baines | David | Brynteg | 26 | Mwynwr |
| Bateman | Maldwyn | Rhosddu | 15 | Mwynwr |
| Bather | Edward Wynn | Rhosddu | 36 | Mwynwr |
| Beddows | Edward | Gwersyllt | 63 | Mwynwr |
| Bew | Arthur | Rhosddu | 45 | Mwynwr |
| Bewdley | Thomas | Rhosddu | 58 | Mwynwr |
| Bowen | Alfred | Rhostyllen | 53 | Mwynwr |
| Boycott | Henry | Wrecsam | 38 | Pacwr |
| Brain | Herbert | Pentrefelin, Wrecsam | 31 | Mwynwr |
| Bramwell | George | Brychdyn Newydd | 30 | Mwynwr |
| Brannan | John | Maesydre, Wrecsam | 32 | Mwynwr |
| Brown | George | Rhostyllen | 59 | Gweithiwr Arwyneb |
| Brown | William Arthur | Hightown, Wrecsam | 22 | Cludiad |
| Bryan | John A.H. | Coedpoeth | 20 | Mwynwr |
| Buckley | A. | Summerhill | 21 | Mwynwr |
| Burns | Fred | Huntroyde, Wrecsam | 41 | Mwynwr |
| Capper | John A. | Brychdyn | 35 | Mwynwr |
| Cartwright | Albert Edward | Rhosddu | 24 | Mwynwr |
| Cartwright | Charles | Rhosddu | 24 | Mwynwr |
| Chadwick | Stephen | Wrecsam | 21 | Mwynwr |
| Chesters | Edwin | Bradley | 67 | Taniwr |
| Clutton | Arthur | Rhosddu | 29 | Mwynwr |
| Clutton | George Albert | Rhosrobin Newydd | 20 | Mwynwr |
| Clutton | John T. | Pandy | 35 | Cludiad |
| Collins | John | Pandy | 62 | Taniwr |
| Cornwall | Thomas | Wrecsam | 30 | Mwynwr |
| Crump | William | Bradley | 36 | Mwynwr |
| Darlington | Thomas | Rhosllannerchrugog | 39 | Mwynwr |
| Davies | Arthur | Wrecsam | 24 | Mwynwr |
| Davies | Edward | Rhosllannerchrugog | 53 | Mwynwr |
| Davies | George William | Wrecsam | 26 | Mwynwr |
| Davies | Hugh T. | Bradley | 26 | Mwynwr |
| Davies | James | Moss | 31 | Mwynwr |
| Davies | James | Brymbo | 37 | Mwynwr |
| Davies | James Edward | Wrecsam | 21 | Mwynwr |
| Davies | John | Wrecsam | 64 | Mwynwr |
| Davies | John | Wrecsam | 45 | Mwynwr |
| Davies | John E. | Wrecsam | 32 | Mwynwr |
| Davies | John R. | Rhosrobin | 69 | Mwynwr |
| Davies | Matthias | Maesydre, Wrecsam | Mwynwr | |
| Davies | Peter | Gresffordd | 50 | Mwynwr |
| Davies | Peter | Rhosrobin Newydd | 25 | Mwynwr |
| Davies | Peter | Bradley | 21 | Mwynwr |
| Davies | Robert Thomas | Caego | 34 | Mwynwr |
| Davies | Samuel | Rhosrobin Newydd | 35 | Mwynwr |
| Davies | Thomas | Caergwrle | 31 | Mwynwr |
| Davies | William | Rhosnesni, Wrecsam | 33 | Mwynwr |
| Dodd | Thomas | Maeseinion, Rhosllannerchrugog | 39 | Mwynwr |
| Duckett | Fred | Rhiwabon | 29 | Mwynwr |
| Edge | John | Hightown, Wrexham | 28 | Mwynwr |
| Edge | Samuel | Rhosllannerchrugog | 30 | Mwynwr |
| Edwards | Albert | Moss | 62 | Mwynwr |
| Edwards | Ernest | Brymbo | 16 | Mwynwr |
| Edwards | E. Glyn | Rhosrobin Newydd | 23 | Mwynwr |
| Edwards | Ernest Thomas | Rhosllannerchrugog | 53 | Mwynwr |
| Edwards | Frank | Gwaunyterfyn, Wrecsam | 23 | Mwynwr |
| Edwards | James Sam | Moss | 87 | Mwynwr |
| Edwards | John Edward | Maesydre, Wrecsam | 39 | Mwynwr |
| Edwards | John C. | Glan yr Afon | Mwynwr | |
| Edwards | Thomas David | Rhosllannerchrugog | 40 | Mwynwr |
| Edwards | William | Rhosllannerchrugog | 32 | Mwynwr |
| Edwardson | John | Gresffordd | 41 | Mwynwr |
| Ellis | George | Pandy | 43 | Mwynwr |
| Evans | Fred | Rhosddu | 50 | Mwynwr |
| Evans | John | Gwersyllt | 32 | Mwynwr |
| Evans | Norman | Rhosddu | 45 | Mwynwr |
| Evans | Ralph | Llai | 34 | Mwynwr |
| Fisher | Len | Gwaunyterfyn, Wrecsam | 44 | Mwynwr |
| Foulkes | Irwin | Rhosllannerchrugog | 21 | Mwynwr |
| Gabriel | Richard George | Wrecsam | 61 | Mwynwr |
| Gittins | Johm Henry | Wrecsam | 42 | Mwynwr |
| Goodwin | John | Brychdyn Newydd | 51 | Mwynwr |
| Griffiths | Edward | Brandy, Rhiwabon | 21 | Mwynwr |
| Griffiths | Ellis | Rhosllannerchrugog | 50 | Mwynwr |
| Griffiths | Emmanuel | Penycae | 53 | Mwynwr |
| Griffiths | Charles | Garden Village | 25 | Mwynwr |
| Griffiths | Frank | Wrecsam | 57 | Mwynwr |
| Griffiths | Walter | Brynteg | 50 | Mwynwr |
| Hall | Walter | Brynteg | 49 | Mwynwr |
| Hallam | T.W. | Gwersyllt | 32 | Mwynwr |
| Hamlington | Arthur | Summerhill | 62 | Mwynwr |
| Hampson | Frank | Rhostyllen | 32 | Mwynwr |
| Harrison | Arthur | Moss | 21 | Mwynwr |
| Harrison | Charles Edward | Wrecsam | 15 | Mwynwr |
| Hewitt | Phillip | Rhosllannerchrugog | 56 | Mwynwr |
| Higgins | William | Rhosddu | 27 | Mwynwr |
| Holt | Alfred | Llai | 31 | Mwynwr |
| Houlden | John Henry | Llai | 21 | Mwynwr |
| Hughes | Cecil | Mwynglawdd | 23 | Mwynwr |
| Hughes | Daniel | Llai | 56 | Achubwr |
| Hughes | Francis O. | Rhosnesni, Wrecsam | 60 | Mwynwr |
| Hughes | Harry | Spring Lodge, Wrecsam | 44 | Mwynwr |
| Hughes | John | Wrecsam | 58 | Mwynwr |
| Hughes | Peter JOSEPH | Mwynglawdd | 27 | Mwynwr |
| Hughes | Robert John | Rhosddu | 29 | Mwynwr |
| Hughes | Walter Ellis | Rhostyllen | 24 | Mwynwr |
| Hughes | William | Brymbo | 43 | Mwynwr |
| Hughes | William | Rhosrobin Newydd | 54 | Achubwr |
| Humphreys | Ben | Rhosddu | 34 | Mwynwr |
| Humphreys | John | Brynteg | 30 | Mwynwr |
| Husbands | Thomas | Wrecsam | 40 | Mwynwr |
| Jarvis | Ernest | Ddol, Bers | 41 | Mwynwr |
| Jenkins | William | Tanyfron | 25 | Mwynwr |
| Johns | Percy | Maesydre, Wrecsam | 27 | Mwynwr |
| Jones | Albert Edward | Hightown, Wrecsam | 31 | Mwynwr |
| Jones | Azariah | Moss | 37 | Mwynwr |
| Jones | Cyril | Rhosrobin | 26 | Mwynwr |
| Jones | Daniel | Brychdyn Newydd | 33 | Mwynwr |
| Jones | David L. | Rhosddu | 36 | Mwynwr |
| Jones | Edward | Gwersyllt | 64 | Mwynwr |
| Jones | Edward | Cefn Mawr | 56 | Mwynwr |
| Jones | Edward George | Wrecsam | 23 | Mwynwr |
| Jones | Eric | Rhostyllen | 23 | Mwynwr |
| Jones | Ernest | Maesydre, Wrecsam | 36 | Mwynwr |
| Jones | Bill | Glan Garth, Maesydre | 14 | Mwynwr |
| Jones | Evan Hugh | New Brighton, Mwynglawdd | 55 | Mwynwr |
| Jones | Fred | Rhosrobin Newydd | 30 | Mwynwr |
| Jones | Frederick H.C. | Holt | 31 | Mwynwr |
| Jones | Francis | Bers | 27 | Mwynwr |
| Jones | George | Maesydre, Wrecsam | 47 | Mwynwr |
| Jones | George Humphrey | Cefn Mawr | 22 | Mwynwr |
| Jones | Gwilym | Maesydre, Wrecsam | 52 | Mwynwr |
| Jones | Henry | Rhosddu | 59 | Mwynwr |
| Jones | Idris | Coedpoeth | 37 | Mwynwr |
| Jones | Iorwerth | Wrecsam | 52 | Mwynwr |
| Jones | Jabez | Rhosddu | 43 | Mwynwr |
| Jones | John Dan | Moss | 42 | Mwynwr |
| Jones | John Richard | Coedpoeth | 33 | Mwynwr |
| Jones | John Robert | Llai | Mwynwr | |
| Jones | Llewellyn | Brychdyn Newydd | 49 | Mwynwr |
| Jones | Llewellyn | Gresffordd | 40 | Mwynwr |
| Jones | Llewellyn | Brychdyn Newydd | 38 | Mwynwr |
| Jones | Neville | Maesydre, Wrecsam | 30 | Mwynwr |
| Jones | Richard Henry | Rhiwabon | 21 | Mwynwr |
| Jones | Richard J. | Brymbo | 34 | Mwynwr |
| Jones | Robert | Trefechan, Penycae | 57 | Dirprwy |
| Jones | Robert | Gresffordd | 49 | Mwynwr |
| Jones | Thomas | Gresffordd | 55 | Mwynwr |
| Jones | Thomas E. | Moss | Mwynwr | |
| Jones | Thomas John | Bryn Marffordd | 58 | Mwynwr |
| Jones | Thomas O. | Trefor, Llangollen | 59 | Mwynwr |
| Jones | William | Rhosddu | 51 | Mwynwr |
| Jones | William | Rhosllannerchrugog | 21 | Mwynwr |
| Kelsall | James | Wrecsam | 30 | Mwynwr |
| Kelsall | John | Common Wood, Holt | 37 | Mwynwr |
| Lawrence | William | Hightown, Wrecsam | 43 | Mwynwr |
| Lee | John Lee | Coedpoeth | 30 | Mwynwr |
| Lee | Thomas | Coedpoeth | 16 | Mwynwr |
| Lewis | David | Johnstown, Rhosllannerchrugog | 44 | Mwynwr |
| Lewis | David Thomas | Coedpoeth | 46 | Mwynwr |
| Lewis | Jack | Cefn y Bedd | 48 | Archubwr |
| Lilly | Joel | Rhosrobin | 41 | Mwynwr |
| Lloyd | Thomas | Rhosddu | 55 | Mwynwr |
| Lloyd | William | Rhosddu | 59 | Mwynwr |
| Lloyd | William Sidney | Llai | Mwynwr | |
| Lucas | John | Gwersyllt | 59 | Mwynwr |
| Maggs | Colin | Talwrn, Bers | 17 | Mwynwr |
| Mannion | Albert | Spring Lodge, Wrecsam | 29 | Mwynwr |
| Manuel | Thomas A. | Spring Lodge, Wrecsam | 33 | Mwynwr |
| Martin | William Henry | Gresffordd | 37 | Mwynwr |
| Matthews | William V. | Penycae | 18 | Mwynwr |
| Mathias | Samuel | Moss | 42 | Mwynwr |
| McKean | John | Spring Lodge, Wrecsam | 30 | Mwynwr |
| Meade | William | Wrecsam | 39 | Mwynwr |
| Mitchell | George | Wrecsam | 23 | Mwynwr |
| Monks | Ernest | Bwlchgwyn | 23 | Mwynwr |
| Morley | Edward | Bradley | 57 | Mwynwr |
| Morris | Alfred | Penycae | 20 | Mwynwr |
| Nichols | Harry | Wrecsam | 32 | Mwynwr |
| Nichols | John | Wrecsam | 29 | Mwynwr |
| Nichols | William Henry | Wrecsam | 25 | Mwynwr |
| Owens | Evan Henry | Garden Village, Wrecsam | 54 | Mwynwr |
| Palmer | Alex | Maesydre, Wrecsam | 20 | Mwynwr |
| Parry | Isaac | Brymbo | 40 | Mwynwr |
| Parry | Joseph | Brymbo | 65 | Mwynwr |
| Parry | John E. | Brychdyn Newydd | 31 | Mwynwr |
| Parry | John Richard | Wrecsam | 21 | Mwynwr |
| Penny | Stephen | Rhosrobin Newydd | 23 | Mwynwr |
| Penny | William H. | Pandy | 32 | Mwynwr |
| Perrin | Frank | Rhosddu | 23 | Mwynwr |
| Peters | Henry | Llai | 38 | Mwynwr |
| Phillips | George | Spring Lodge, Wrecsam | 22 | Mwynwr |
| Phillips | Herbert | Hightown, Wrecsam | 30 | Mwynwr |
| Phillips | John | Garden Village, Wrecsam | 40 | Mwynwr |
| Pickering | J. | Hen Rhosrobin | 22 | Mwynwr |
| Powell | Charles | Wrecsam | 57 | Railman |
| Price | Ernest | Moss | 27 | Mwynwr |
| Price | Samuel | Gresffordd | 37 | Mwynwr |
| Pridding | James | Wrecsam | 32 | Mwynwr |
| Prince | Mark | Wrecsam | 59 | Mwynwr |
| Prince | William | Spring Lodge, Wrecsam | 30 | Mwynwr |
| Pritchard | Isiah | Rhosrobin Newydd | 54 | Mwynwr |
| Pugh | Ernest | Brynteg | 49 | Mwynwr |
| Pugh | Thomas | Wrecsam | 54 | Mwynwr |
| Ralphs | John | Wrecsam | 53 | Mwynwr |
| Rance | Thomas | Pentre Brychdyn | 21 | Mwynwr |
| Rees | Albert | Brychdyn Newydd | 56 | Mwynwr |
| Reid | Lloyd | Rhosllannerchrugog | 20 | Mwynwr |
| Roberts | Arthur A. | Bradley | 63 | Mwynwr |
| Roberts | Edward | Rhosnesni, Wrecsam | 35 | Mwynwr |
| Roberts | Edward C. | Gresffordd | 42 | Mwynwr |
| Roberts | Ernest | Penybryn, Abenbury | 26 | Mwynwr |
| Roberts | Frank | Wrecsam | 26 | Mwynwr |
| Roberts | George | Maesydre, Wrecsam | 28 | Repairer |
| Roberts | H. | Coedpoeth | Mwynwr | |
| Roberts | Idris | Stansty | 16 | Mwynwr |
| Roberts | John David | Rhosddu | 47 | Mwynwr |
| Roberts | John H. | Coedpoeth | 33 | Mwynwr |
| Roberts | Olwyn | Penycae | 24 | Mwynwr |
| Roberts | Percy | Llidiart Fanny, Coedpoeth | 26 | Mwynwr |
| Roberts | Robert | Rhosllannerchrugog | 33 | Mwynwr |
| Roberts | Robert John | Wrecsam | Mwynwr | |
| Roberts | Robert Thomas | Wrecsam | 57 | Mwynwr |
| Roberts | Robert William | Glan yr Afon | 38 | Mwynwr |
| Roberts | Thomas James | Wrecsam | 19 | Mwynwr |
| Roberts | William | Wrecsam | 45 | Mwynwr |
| Roberts | William T. | Llai | 40 | Mwynwr |
| Robertson | William | Rhosddu | 41 | Mwynwr |
| Rogers | Edward Llewellyn | Llai | 20 | Mwynwr |
| Rogers | Grenville | Gwersyllt | 29 | Mwynwr |
| Ross | Harry | Wrecsam | 34 | Mwynwr |
| Rowlands | John | Wrecsam | 36 | Mwynwr |
| Rowland | John David | Mwynglawdd | 17 | Mwynwr |
| Salisbury | William | Brynteg | 48 | Mwynwr |
| Shaw | George | Brynteg | 63 | Mwynwr |
| Shone | John | Gresffordd | 34 | Mwynwr |
| Shone | Richard | Gresffordd | 49 | Mwynwr |
| Slawson | Arthur | Wrecsam | 22 | Mwynwr |
| Smith | Leonard | Huntroyde, Wrecsam | 20 | Mwynwr |
| Stevens | Richard T. | Pentre Brychdyn | 22 | Mwynwr |
| Strange | Albert | Wrecsam | 25 | Mwynwr |
| Statford | Stanley | Llai | 39 | Mwynwr |
| Tarran | John | Bwcle | 59 | Mwynwr |
| Taylor | William Henry | Holt | 53 | Mwynwr |
| Thomas | Berwyn | Lodge, Brymbo | 26 | Mwynwr |
| Thomas | John Elias | Gwersyllt | 29 | Mwynwr |
| Thomas | Robert | Rhosllannerchrugog | 32 | Mwynwr |
| Thomas | Tec | Pandy | 26 | Mwynwr |
| Thornton | John | Brychdyn Newydd | 24 | Mwynwr |
| Tittle | Edward | Gwaunyterfyn, Wrecsam | 44 | Mwynwr |
| Trowe | Ernest | Huntroyde, Wrecsam | 41 | Mwynwr |
| Valentine | Fred | Acrefair | 24 | Mwynwr |
| Vaughan | John Edward | Wrecsam | 28 | Mwynwr |
| White | John | Gresffordd | 38 | Mwynwr |
| Williams | George | Summerhill | 31 | Mwynwr |
| Williams | Harold | Gresffordd | 37 | Mwynwr |
| Williams | Hugh Llewellyn | Rhosddu | 43 | Mwynwr |
| Williams | John | Wrecsam | 62 | Mwynwr |
| Williams | John | Wrecsam | 44 | Mwynwr |
| Williams | John | Brynteg | 66 | Mwynwr |
| Williams | John D. | Glan yr Afon | 29 | Mwynwr |
| Williams | John Thomas | Brymbo | 33 | Mwynwr |
| Williams | Morris | Llai | 24 | Trydanwr |
| Williams | Reg | Hen Rhosrobin | 29 | Trydanwr |
| Williams | Thomas | Bradley | 57 | Mwynwr |
| Williams | William A. | Pentre Brychdyn | 29 | Mwynwr |
| Wilson | John Walter | Coedpoeth | 32 | Mwynwr |
| Witter | Henry | Gresffordd | 56 | Mwynwr |
| Wynn | Edward | Wrecsam | 68 | Mwynwr |
| Winyard | J. | Cefnybedd | 47 | Mwynwr |
| Yemm | Morgan James | Llai | 28 | Mwynwr |
