Usora (općina)
Sa Wikipedije, slobodne enciklopedije
| Usora (općina) | |||
|
|||
| Osnovne informacije | |||
|---|---|---|---|
| Entitet: | FBiH | ||
| Kanton: | Zeničko-dobojski | ||
| Općina: | Usora | ||
| Stanovništvo: | 8.500 popis (1991) | ||
| Stanovništvo: | 5.000 procjena (2007) | ||
| Površina: | 49,8 km² | ||
| Gustoća: | 171 stanovnik na km² | ||
| Pozivni broj: | (+387) 32 | ||
| Poštanski broj: | 74 230 | ||
| Administracija | |||
| Načelnik: | Čičak Anto (NHI) | ||
Usora je opština u Bosni i Hercegovini a nalazi se između Doboja i Tešnja. Prije rata u Usori je živjelo oko 8.500 osoba od kojih su većina bili Hrvati. U ratu je doslo do etničkog čišćenja i zločina od strane Republike Srpske, tako da Usora danas broji samo 5.000 stanovnika.
Sadržaj |
[uredi] Geografija
Opština Usora nalazi se u dolini istoimene rijeke, na magistralnom putu Doboj-Tešanj-Teslić. Ona se nalazi na relativnoj prometnoj komunikaciji, graniči sa opštinama Doboj,Doboj-jug i Tešanj. Opština Usora se sastoji od slijedećih naselja: Alibegovci, Bejići, Omanjska, Sivša, Srednja Omanjska i Ularice i područje dijela naseljenog mjesta Makljenovac koji je ušao u sastav Federacije. Područja naseljenih mjesta: Bejići, Omanjska, Sivša i Srednja Omanjska bila su u sastavu Općine Tešanj. Područja naseljenih mjesta: Alibegovci, Ularice i dio naseljenog mjesta Makljenovac do potpisivanja Mirovnog sporazuma o Bosni i Hercegovini bila su u sastavu Opštine Doboj. Opštinu Usora čine i dijelovi naseljenih mjesta: Miljanovci i Novi Miljanovci (Filipovići i Kovčići), Žabljak i Tešanjka koji su bili u sastavu Opštine Tesanj.
[uredi] Historija
Prostor oko rijeke Usore i njezinih pritoka naziva se Usora. Bio je nastanjen još u paleolitiku ( starije kameno doba ), Dr Đuro Basler i Zdravko Marić su otkrili u Makljenovcu prebivališta čovjeka u tim prahistorijskim vremenima. Ime "Usora" u historijskim vrelima spominje se prvi put godine 1225. u pismu pape Honorija III. Andriji II. ugarskohrvatskom kralju. Porijeklo imena Usora je posebna zagonetka. Lingvisti i historičari se značajno razilaze pri utvrđivanju pravog vrela: od slavonske riječi V'SOR' u značenju ohol, ponosit, grub, srdit, osoran do pokušaja izvođenja njezinog imena iz naziva ondje nastanjenog iliskog plemena Oserijata. Naime, odbacivši ilirski posvojni sufiks -ata dobivamo ime rijeke Oser (-is), očigledno Usora-Usora. Držeći se ovoga vrela postojanje imena USORA se u historiji produbljuje od sedam i po na najmanje dvadeset vijekova.
Usora spada u red brojnih političkih poluovisnih oblasti, koje su opstojale na tlu Bosne i Hercegovine kao specifični politički organizmi i koji su postupno nestajali ostavivši za sobom poneki trag u narodnoj kulturi, mentalitetu i načinu života.
Do sada nisu otrkivena historijska vrela kada se Usora počela izdvajati kao posebna upravna župa, ali znamo da se početkom XIII. vijeka formira kao posebna oblast, u dokumentima kao kneževina (Sebislav 1236. god.) a zatim kao banovina (Henrik Gisingovac 1272. god.) i najzad vojvodstvo (od 1326. godine rod Biloševića čija čast prelazi na rod Zlatonosovića od 1399. godine. Posljedni vojvoda je bio Tvrtko Stančić, s padom BiH pod Tursku vlast).
Ozbiljniju povezanost naroda usorskog kraja, propovjedajući blagoslov naravi, utemeljitelja je Katolička crkva u mentalitet, način života i narodnu kulturu ovog kraja.
Najstariji podatak o njenoj prisutnosti je pismo Pape Grgura IX kojim uzima 8. avgusta 1236. godine pod svoju posebnu zaštitu,... dragog sina i plemenitog muža, sina pokojnog Stijepana bana bosanskoga a unuka Kulina bana, Sebislav, ljiljana među trnjem.
To trnje, po papi, jeste bosansko plemstvo u Usori, zaraženo patarentskom herezom. Sto znaci da su bili bogumili ili tacnije pripadnici Bosanske Crkve. Kasnije je ove osobnosti postupno uvlačila i u Hrvate Hrvatske i Dalmacija.
Padom Bosne pod tursku vlast je i na ovim područjima počela islamizacija stanovništva.
Usora je većinskim dijelom nastanjena Hrvatima. Kroz osmansku vladavinu se hrvatski uticaj konstantno smanjivao, da bi danas obuhvaćao uglavnom sela zapadno od Doboja.
U zadnjoj agresiji na Bosnu i Hercegovinu cetnicke snage su opsjedale Usoru. Neuspješno. Linija je bila poznata i po nazivu 'tenkovsko groblje'. Do kraja rata područje je obranila 110. usorska brigada u sastavu HVO-a.
[uredi] O imenu
U bosanskom govoru se do danas sačuvao izraz ušur, što bi prevedeno sa latinskog značilo običajno pravo, a u narodu jednostavno običaj (pr. desetina brašna umjesto novca za meljaju). O porijeklu ovog naziva za jedan cijeli kraj treba unijeti i predpostavku da su još stari Rimljani ovaj kraj nazvali tako, pošto je od pamtivijeka bio neprohodan i s toga pogodan za zbijegove progonjenih starosjedilaca sa šireg ilirskog prostora (pravo na običaj = usure). Zanimljivo je da su svi stariji stanovnici ovog kraja nazivali rijeku Usoru Usura, a grad Doboj Dobuj .
