Tibet
Sa Wikipedije, slobodne enciklopedije
Tibet je široka planinska oblast u centralnoj Aziji. Naziv Tibet se danas koristi kako za historijski i nezavisni Tibet tako i za područje pod kontrolom Narodne Republike Kine, čiji je oficijelni naziv "Autonomno Područje Tibet". U kineskom jeziku riječ Tibet bukvalno prevedeno znači "Riznica zemaljskoga blaga na zapadu". U službenoj kineskoj govornoj upotrebi riječ Tibet označava uvijek Autonomno Područje Tibeta. Pridanost Tibeta Narodnoj Republici Kini je osporeno.
Sadržaj |
[uredi] Geografija
Tibetska planinska oblast, koja na jugu Himalajskog planinskog masiva obuhvata veliki dio i prostire se na prosječnoj visini od 4.500 metara, često se označava kao krov svijeta i važi kao regija sa najvećom nadmorskom visinom.
Visoki plato Tibeta je pustinjski a najsuši dio je pustinja Chang Tang (tibetski, sjeverna ravnica). Razlog za sušu je prije svega da Himalaja blokira kišu iz Indije.
Tibet je okružen na jugu Himalajom, Karakorum na zapadu i Kunlun Shan na sjeveru. Unutrašnji prostor Tibeta je prošaran mnogobrojnim planinskim vijencima. Tibet graniči od zapada prema istoka sa Indijskim saveznim pokrajinama Jammu i Kashmir, Himachal Pradesh, Uttaranchal, Sikkim i Assam (prema kineskoj verziji) odnosno Arunachal Pradesh (prema indijskoj verziji), kao i sa državama Nepal, Bhutan i Myanmar. Ukupna dužina granice sa te tri države iznosi 4000 km.
Tradicionalni Tibet proteže se preko jedne površine od 2,5 miliona km² i podjeljen je na tri provincije:
- Amdo (sjeveroistok)
- Kham (jugoistok)
- U-Tsang (zapad i centralni Tibet)
Autonomno Područje Tibet označava područje od preko 1,22 miliona km². Obuhvata provincije U-Tsang i zapadni dio prijašnje provincije Kham.
Područja koja trenutno stoje pod upravom Indije su u toj površini od 1,22 miliona km² već ubrojana. Ta područja su: po dva područja na zapadu okruga Gar i na jugu okruga Zanda, obadvije u Vladinom okrugu Ngari (zapadni Tibet), kao i cijeli jug (jugozapad) okruga Cona, Mêdog i Zayü u Vladinom okrugu Shannan i Nyingchi (jugoistočni Tibet).
Indijska uprava ovoga područja je više nego sporna. Od područja (Cona, Mêdog i Zayü kao i nekih manjih područja koje nikada nisu pripadale Tibetu) je Indija stvorila saveznu pokrajinu Arunachal Pradesh.
Veliki dijelovi provincija Kham i Amdo su u 19. i početkom 20. vijeka pripale kineskim provincijama Sichuan, Yunnan, Qinghai i Gansu. Tako da ti dijelovi danas ne pripadaju Autonomnom Području Tibeta.
[uredi] Stanovništvo
Prema procjeni tibetanske Vlade u egzilu u prvobitnom Tibetu danas živi 6 miliona Tibećana i oko 7,5 miliona Kineza. Kroz jaku kolonizaciju od strane Narodne Republike Kine broj netibećana u urbanim dijelovima Tibeta raste vrlo brzo. U svim gradovima Tibeta su već danas većina stanovnika Kinezi.
[uredi] Kultura
Tibetanska religija je dio budizma znana kao lamaizam
