Matilda Engleska

Sa Wikipedije, slobodne enciklopedije

Matilda
Carica Svetog Rimskog Carstva Grofica Anžuja; Gospodarica Engleza
Vladavina	april - novembar 1441
Rođenje	1101
Smrt	10. septembar 1167
Prethodnik	Stefan
Nasljednik	Stefan
Supružnik	Henrik V, car Svetog Rimskog Carstva Gotfrid V Anžujski
Djeca	Henrik II Engleski Gotfrid VI Anžujski Vilim od Poitoua
Dinastija	Anžuj
Otac	Henrik I Engleski
Majka	Matilda Škotska

Matilda (1101 - 10. septembar 1167) je bila kćerka i, zato osporena, nasljednica engleskog kralja Henrika I.

Sadržaj 1 Mladost i prvi brak 2 Prijestolonasljednica Engleske 3 Rat sa Stefanom 4 Posljednje godine 5 Također pogledajte

[uredi] Mladost i prvi brak

Matilda je bila kćerka Henrika I Engleskog i Matilde Škotske, kćerke Malkolma III Škotskog i Svete Margarete Škotske. Sveta Margareta je bila praunuka Edmunda Željeznobokog, pa je Matilda bila i njegov potomak sa majčine strane.

Sa sedam godina Matilda je bila zaručena za Henrika V, cara Svetog Rimskog Carstva, te je bila poslana u Sveto Rimsko Carstvo 1111. godine, kako bi tamo bila pripremana za svoju buduću ulogu carice. Matilda i Henrik V su vjenčani 7. januara 1114. godine.

U martu 1116. godine Matilda i Henrik V su posjetili Rim i Toskanu, gdje je Matilda za vrijeme muževe odsutnosti vršila dužnost regenta. Iako je bila oslovljavana kao carica tokom svog barak sa Henrikom V i dugo nakon njegove smrti, upitno je da li je tu titulu mogla nositi pošto je legitimni papa nikada nije krunisao za caricu. Biskupi njenog muža imali su samo ovlasti da je krunišu za njemačku kraljicu, što su i učinili.

[uredi] Prijestolonasljednica Engleske

Nakon smrti Henrika V 1125. godine, Matilda je ostala udovica u dobi od dvadeset i tri godine i bez djece. Matildin brat, Vilim Adelin, nestao je nekoliko godina prije kada je brod kojim je putovao potonuo, te je Matilda ostala jedini zakonski nasljednik engleske krune. Vratila se u Englesku i otac ju je priznao za svoju prijestolonasljednicu uz saglasnost barona koji su se zakleli da će je prihvatiti za monarhinju ukoliko Henrik I umre ne ostavivši zakonskog sina.

Godine 1127. ponovno se udala, i to za Gotfrida, nasljednika grofovije Anžuj u zapadnoj Francuskoj. Gotfrid je bio jedanaest godina mlađi od Matilde, koja je udavši se za njega postala grofica od Maine. Njihov brak u početku nije bio sretan; Matilda ga je ubrzo napustila i vratila se ocu. Par se pomirio 1131. godine i nastavio zajednički život. Imali su tri sina: Henrika rođenog 5. marta 1133. godine, Gotfrida rođenog 1134. godine, i Vilima rođenog 1136. godine. Rođenje njenog drugog sina, nazvanog po ocu, bilo je teško i umalo uzrokovalo Matildinu smrt.

[uredi] Rat sa Stefanom

Henrik I je umro 1135. godine i Matilda, koja je u to vrijeme sa mužem živjela u Anžuju, je trebala naslijediti englesku krunu. Međutim, njen rođak, Stjepan od Bloisa, iskoristio je Matildino odsustvo i uzurpirao je tron uz podršku većine barona koji su time prekršili prethodno datu zakletvu Matildi.

Uslijedio je dugi građanski rat tokom kojeg nijedna strana nije bila u prednosti duži period vremena. Stefanu je najveću podršku pružala njegova supruga, Matilda I Bolonjska, imenjakinja i prva rodica carice Matilde. Matildi je, sa druge strane, veliku podršku pružao njen vanbračni polubrat, Robert od Gloucestera.

Matilda je u najvećoj prednosti bila u aprilu 1141. godine, kada je njena vojska potukla i zarobila Stefana u bici kod Lincolna, nakon čega je Stefan zbačen sa prijestolja. Matilda je tako dobila kontrolu nad kraljevstvom, ali sebe nije proglasila kraljicom, pošto je ta titula smatrana prikladnom za kraljevu ženu, već se oslovljavala gospodaricom Engleza. To je također bio običaj kod anglosaksonskih vladarica, a sama riječ queen ("kraljica") je imala korijen u anglosaksonskoj riječi koja je značila "supruga", te je Matilda stoga željela sebe označiti kao vladaricu, a ne vladarevu ženu.

Nedugo nakon što je zarobila Stefana, njegova supruga je pokrenula napad na Matildu i porazila je u bici kod Winchestera, te u razmjeni oslobodila Stefana. Nakon dugotrajnih borbi koji su Englesku uveli u razdoblje anarhije Matilda je 1147. bila prisiljena skloniti se kod polubrata u Normandiju. Nakon Robertove smrti bila je prisiljena vratiti se u Anžuj.

[uredi] Posljednje godine

Matilda ipak nije gubila nadu; Stefan je uspio osigurati krunu sebi, ali ne i svojim potomcima. Njegova vladavina je bila problematična i engleski baroni su ga natjerali da za svog nasljednika prizna Matildinog najstarijeg sina. Matilda se skrasila u Rouenu u Normandiji tokom posljednjih godina svoga života. Tu je imala vlastiti dvor i vodila je vojvodstvo tokom Henrikove odustnosti. Svjedočila je sukobima njenog najstarijeg sin Henrika i drugog sina Gotfrida, te preranoj smrti dvojice mlađih sinova. Tokom sinove vladavine Matilda je slavljena u Engleskoj i njeno ime je uvijek stajalo pored njegovog.

Matilda je umrla u Rouenu i tamo je sahranjena. Na njenom grobu je natpis: "Velika po rođenju, veća po braku, najveća u potomstvu; Ovdje leži Matilda, kćerka, žena i majka Henrika". Iako krunu nikada nije formalno dobila, ali neko vrijeme jeste vladala, Matilda je uspjela osigurati da njen sin iz braka sa Anžujskim grofom, Henrik naslijedi Stefana 1154. godine, kao kralj Engleske, prvi iz dinastije Anjou-Plantagenet. Matildini su potomci kasnije zavladali cijelim britanskim ostrvom.

[uredi] Također pogledajte

• Engleski građanski rat (1135-1154)