Dimitrije Tucović
Sa Wikipedije, slobodne enciklopedije
Dimitrije Tucović (1881-1914) je bio jedan od najistaknutijih vođa i teoretičara socijalističkog pokreta u Srbiji, osnivač Srpske socijaldemokratske partije, pokretač i urednik Radničkih novina i Borbe. Bio je rodom Zlatiborac iz sela Gostilja na Zlatiboru.
Kad je 1899. godine došao u Beograd da završi gimnaziju bio je već pristalica socijalističkih ideja. Sa Radovanom Dragovićem, koji je na njega izvršio veliki uticaj, pristupa propagandi socijalizma. Kad se 1901. godine obnavlja Beogradsko radničko društvo, Tucović ponovo formira socijalističku grupu velikoškolaca i ulazi u upravu Društva. Nastojao je da stvori moderne sindikate.
1902. godine je organizovao demonstracije studenata u Senatu protiv Nikole Pašića. Uz pomoć Tucovića i Dragovića obnavlja se raniji "Odbor za vođstvo pokreta" i stvara "Centralni odbor", koji je imao zadatak da sve pripremi za stvaranje partije. Tucović je bio na čelu martovkih demonstracija protiv kralja Aleksandra Obrenovića 5. marta 1903. godine. Poslije toga je morao da emigrira u Zemun, pa u Beč.
Poslije majskog prevrata u Beogradu je 2. augusta 1903. godine održan Osnivački kongres srpcke Socijal-demokratske partije. Njihov list preko kojih su iznosili svoje ideje se zvao Radničke novine, čiji je urednik bio Tucović. Na Drugom kongresu Radničkog saveza SSDP (1904. godine) Tucović je održao poseban referat o sindikalnim organizacijama.
1906. godine je završio prava na Beogradskom univerzitetu sa odličnim uspjehom. Po povratku iz Berlina, ne stigavši da ostvari svoj san o doktoratu, posvećuje se radu u socijalističkom i radničkom pokretu (1908. godine) kao sekretar SSDP.
1910. godine partija pokreće teorijski časopis Borba, čiji je glavni urednik takoće bio Tucović. Učestvovao je na Međunarodnom socijalističkom kongresu u Kopenhagenu iste godine i na njemu je održao značajan govor u kome je ukazao na nepravilan stav vođa austrijske socijal-demokratije u nacionalnom pitanju, pogotovo o slučaju aneksije Bosne i Hercegovine. U polemici sa Karlom Renerom odnio je pobjedu i ukazao je na kolonijalno-porobljivačku politiku Austro-Ugarske carevine i na stav austro-ugarske socijaldemokratije koja je podržavala svoju vladu.
Poginuo je kao pripadnik Moravske divizije u novembru 1914. godine u borbi protiv austrougarske vojske u Prvom svjetskom ratu na obali Ljiga.
[uredi] Novinski članci, djela i prevodi
Prevodio je djela Marksa, Bebela, Klauckog i dr.
Štampao je:
- brošure: Zakonsko osiguranje radnika, Za socijalnu politiku, Zakon o radnjama i socijalna demokratija, U izbornu borbu!, Socijal-demokratski agitator, Porezi: jedna žalosna glava u politici srpske buržoazije;
- zbirke reportaža: Srbija i Albanija (gdje kritikuje planove Pašićeve vlade, dajući im naziv "imperijalističke"), Sa puta (govori o položaju industrijskog proleterijata u Srbiji), Jedinstvo pokreta...
Sarađivao je u stranim listovima i časopisima, kao: "Vorwärts", "Arbeiter Zeitung", "Der Kampf", "Dei neue Zeit".
