Alkani

Sa Wikipedije, slobodne enciklopedije

Alkani su zasićeni ugljikovodici koji imaju samo jednostruke kovalentne veze u molekulu. Njihov predstavnik je plin metan.

Sadržaj 1 Imenovanje alkana 2 Osobine 3 Reakcije alkana 4 Vidi također 5 Izvori

[uredi] Imenovanje alkana

Po IUPAC metodu, imenovanje alkana je prilično jednostavno. Imena svih alkana završavaju na -an. Prefiks je baziran na broju atoma ugljika pojedinog alkana.

• metan, alkan s jednim atomom ugljika, CH₄
• etan, sumarna formula C₂H₆
• propan, sumarna formula C₃H₈
• butan, sumarna formula C₄H₁₀
• pentan, sumarna formula C₅H₁₂
• heksan, sumarna formula C₆H₁₄
• heptan, sumarna formula C₇H₁₆
• oktan, sumarna formula C₈H₁₈
• nonan, sumarna formula C₉H₂₀
• dekan, sumarna formula C₁₀H₂₂

Imena funkcionalnih grupa nastalih iz alkana se izvode iz imena alkana tako što se dodaje nastavak -il, na primjer, funkcionalna grupa CH₃ nastala iz metana naziva se metil grupa, CH₂CH₃ je etil grupa itd. Alkani se mogu vezati i u vidu prstena te tada govorimo o cikličnim alkanima. Cikloalkani se imenuju na sličan način kao i alkani, a najmanji broj ugljikovih atoma potrebnih za formiranje prstena je tri. (vidi ciklopropan).

[uredi] Osobine

Alkani, kao i većina drugih ugljikovodika, su veoma lahko zapaljivi, te se uglavnom koriste kao gorivo u industriji ili u domaćinstvima. Benzin, na primjer, je smjesa koja se sastoji od oko 90% oktana, 8% heptana i 2% drugih ugljikovodika te sumpora i olova. Propan i butan su plinovi koji su našli široku primjenu kao zamjena za ugalj i drvo, a odnedavno i kao alternativa pogonskom gorivu za automobile. Prva četiri alkana u homolognom nizu su gasovi (metan, etan, propan i butan) dok su svi ostali tekućine.

[uredi] Reakcije alkana

Alkani veoma lahko reaguju s halogenim elementima: fluorom, hlorom i bromom, dajući halogene alkane i hlorovodičnu kiselinu.

CH₄ + Cl₂ --> CH₃Cl + HCl

Ova supstitucija se može nastaviti i dalje:

CH₃Cl + Cl₂ --> CH₂Cl₂ + HCl

CH₂Cl₂ + Cl₂ --> CHCl₃ + HCl

CHCl₃ + Cl₂ --> CCl₄ + HCl

[uredi] Vidi također

• Ugljikovodici
• Alkeni
• Alkini

[uredi] Izvori

• Linda D. Williams: Chemistry Demystified, McGraw-Hill, New York, 2003, str. 123-126

U G LJ I K O V O D I C I
aciklički		ciklični
ZASIĆENI	NEZASIĆENI	KARBOCIKLIČKI			HETEROCIKLIČKI
alkani	alkeni alkini	zasićeni	nezasićeni	aromatski
		cikloalkani	cikloalkeni	areni