Ян Чачот
З Вікіпедыя.
Ян–Антоні ЧАЧОТ (7 ліпеня(24 чэрвеня) 1796, вёска Малюшычы Навагрудскага пав. Слонімскай губ. (цяпер Карэліцкі раён Гродзенскай вобласці) — 11(23) жніўня 1847, Друскенікі (цяпер Друскенінкай, Літва); Псеўданім: Tłumacz Piosnek wieśniaczych z nad Niemna i Dźwiny; крыптанімы: Jan Cz...t; Jan Cz...tt; F. Kol....), беларускі і польскі паэт, фалькларыст, мовазнавец.
У 1809 паступіў у павятовую школу дамініканаў у Навагрудку, дзе пазнаёміўся і пасябраваў з Адамам Міцкевічам. Восенню 1816 паступіў на аддзяленне маральных і палітычных навук Віленскага універсітэта. З-за матэрыяльных праблем пакінуў вучобу і ўладкаваўся на працу ў віленскае бюро па ўпарадкаванні архіваў Радзівілаў. Часта выязджаў у Мінск, Навагрудак, Варшаву. У 1818 быў прыняты ў Таварыства філаматаў. На паэтычным турніры філаматаў, які адбыўся 21 снежня 1818 у Вільні, быў прызнаны трэцім (пасля Адама Міцкевіча і Тамаша Зана) паэтам. З 1820 узначаліў Блакітны (літаратурны) аддзел у складзе Таварыства філарэтаў. Арыштаваны 10 кастрычніка 1823 у час выкрыцця тайных студэнцкіх згуртаванняў пры Віленскім універсітэце. Зняволены ў базыльянскіх мурах да 22 кастрычніка 1824. У зняволенні склаў рукапісны зборнік "Песенкі і іншыя вершы", які ўдалося перадаць на волю. Сасланы спачатку ў крэпасць Кізіл, у маі 1825 адпраўлены ва Уфу. У 1828 паступіў там на дзяржаўную службу. З 1830 жыў у Цверы. З 1833 пасяліўся ў Лепелі, дзе працаваў у кіраўніцтве Бярэзінскага канала. У 1841 атрымаў дазвол пераехаць на Навагрудчыну, працаваў у Шчорсаўскай бібліятэцы да смерці яе ўладальніка А. Храптовіча (1844). Вясной 1847 выехаў на лячэнне ў Друскенікі, дзе і памёр. Пахаваны ў в. Ротніца, цяпер Літва.
[правіць] Творы
- Наваградскі замак: Творы. Мн., 1989;
- Выбр. тв. Мн., 1996.
[правіць] Літаратура
- Windakiewicz S. Jan Czeczot. Kraków, 1934;
- McMillin A. Jan Czeczot in Byelorussian and Polish literature // Journal оf Byelorussian Studies. 1969, №1;
- Каханоўскі Г. Уральская ссылка Яна Чачота // Каханоўскі Г. Адчыніся, таямніца часу. Мн., 1984;
- БП, т. 6;
- АЗБ.
[правіць] Крыніцы
- Маракоў Л.У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794-1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т.2. - Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9
