Zizerón
De Biquipedia
Marco Tulio Zizerón (en latín Marcus Tullius Cicero) (Arpino, 106 adC- Formia, 43 adC) estió un politico, filosofo, escritor y orador romano.
[editar] Oríchens
Marco Tulio Zizerón, orador, politico, filosofo y escritor romano, naxito en una familia de orichen plebeyo. O suyo lolo, con o mesmo nombre, estió un ciudadano romano asabelo conoxíu. O suyo pai, J.C. Marco Tulio Zizerón li amostró as lais y, cuan murió, li dixó una gran fortuna. Conoxemos a bita de Zizerón, entre atros, grazias a ra biograchía que d'él escribió Plutarco, y a lo suyo granizo epistolario, que ye conserbato, y al celo d'os umanistas d'o sieglo XV y XVI, que copiaron os raros manuscritos d'as suyas charradetas y atras obras.
Lo apodo "Zizerón" biene de "cicer", garbanzo; según belunos por treballar a suya familia(la familia Tulia de Arpino) a ra labranza d'os garbanzos; según atros por tener una berruga en a nariz com un garbanzo.
Tenió una sobrebuena educación y dimpués d'una prou breu carrera militar y tres añadas de esperienzia com abogau en temas pribatos, biachó ta Grezia y Asia ta continar os suyos estudios. Estió discíplo de Fedro lo Epicúreo, de Filón el Académico, de Diodoto, de Antíoco de Ascalón, de Zenón y de Posidonio. Ista multiplicidá de mayestros fació que Zizerón metiese distintas soluzions ta os problemas filosoficos. Os suyos planteamientos sobre ra moral yeran cerca d'o estoicismo, mientres que en gnoseología defendeba un escepticismo moderau; todas istas influenzias y leturas darán en o zaguer inte a o eclecticismo y en él chuntará ra tradizión griega, reescribiéndola en latín.
[editar] Carrera politica
Tornó en Roma en o 77 adC y empezipió a suya carrera politica dica que en o 74 adC estió elexíu senador. Continó echerziendo d'abogau y se fació mui importan en atras custións, en especial o sosteníu contra Berres y o suyo tiranico y corrupto gobierno en Sizilia, y estió elegíu cónsul el o 64 adC. Yera en o partíu aristocrático patricio, anque yera un homo novus, y por ixo luitó en o senau contra os seguidors d'o partíu popular. Durante o suyo consulato denunció y remató a conchura d'inspiración sozial d'o suyo biello ribal por o consulau, Lucio Sergio Catilina, contra quien fazió as suyas conoxitas Catilinarias, charradas an que denunciaba a conspirazión ante o Senato. Li dizión que eba estau prou duro en a represión d'os sublebatos, entre os que se trobaba Zésar, y se beyó abocau a marchar-se-ne en o 58 adC. Dimpués d'una añada bibindo en Mazedonia, Pompeyo li perdonó y pudo tornar.
En l'añada 51 adC pilló lo cargo de procónsul d'a probinzia romana de Zilizia, tornando a Roma en o 50 adC. Aduyó a Pompeyo contra Zésar en a guerra zibil, porque le paixeba más republicano. Manimenos, al ganar Zésar a zaguera luita en o 48 adC, Zizerón estió que yera una fatería toda oposición, y Zésar li perdonó por o suyo gran prestichio como escritor y pensador. Manimenos, Zizerón dixó tot o treballo politico y nomás escribiba. Bibió ra dictadura de Zésar fendose-ne por a republica, ya que yera un republicano conbencito; manimenos, al estar asesinau Zésar en o 44 adC, tornó a la politica y fazió tot lo que podió contra o alumno de Zésar, Marco Antonio, escribindo contra él as suyas famosas Filípicas e incluso fendo pacha con o fillo adoptibo de Zésar, Octabio Augusto. Estió asesinau por os seguidors de Marco Antonio en l'añanda 43 adC.