Sprachatlas von Bayerisch-Schwaben

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy

Dr Sprochatlas vu Bayrisch-Schwabe (SBS) het Sprochmatrial in Bayrisch-Schwabe gsammlet un vereffentligt. Är isch as Forschungsbrojäkt vu dr Universität Ougschburg grindet wore. Dr isch dr erscht vu dr segs Deilbrojekt vum Bayrische Sprochatlas.

Inhaltsverzeichnis 1 S Untersuechungsgebiit 2 D Erhebungsmethodi 3 D Publikation 4 Lueg aü 5 Literatür

[ändere] S Untersuechungsgebiit

Im Weschte isch s Gebiit vum SBS dur d politisch Gränz zu Bade-Wirttebärg abgsteckt - ab dert isch s Fäld vum Südweschditsche Sprochatlas. Im Norde, Oschte un Süde isch e gradi Liniä as Gränz zoge, do isch im Norde no eweng Ibergangsgebiit zum Fränkische drbii, im Oschte zum Bairische. Im Süde ab Kempte im Allgai schliäßt sich dr Vorarlbärger Sprochatlas (VALTS) a, ab do fangt aü s Alemannisch im engere Sinn a. Dr SBS bschränkt sich also uf s Oschtschwebisch un dr Ibergangsdialäkt im Norde un Oschte.
S Untersuechigsgebiit isch in Blanquadrat iideilt; alli 7 Killemetter kunnt eini vu däne 272 Ortschafte, wu mer Sprocherhebige gmacht het. An sprochwisseschaftlig bsunders intressante Stelle isch s Netz aü dichter. Dr SBS berucksichtigt do dermit fascht drei Viärtel vu dr hittige Gmeine un alli Stedt.

[ändere] D Erhebungsmethodi

Si Matrial het dr Sprochatlas vu Bayrisch-Schwabe eso ufgnumme: Gschuelti Exploratore (sälli, wu d Froge gstellt hän) hän Gwährspersone am Untersuechungsort mit eme Frogekatalog ufgsuecht. Diä Gwährspersone sin altiigsässini Büüre oder Handwerker üs dr eltere Generation gsii - vu däne het mer agnumme, ass si dr ürspringlig Dialäkt am beschte kenne beziige. Uf dr ürspringlig Dialäkt het aü dr Frogekatalog abziilt, do sin ebe kenni Aütoersatzdeil abgfrogt wore, sondern s dratitionäll Heie, d Viihaltung usw. Alli alemannische Sprochatlante sin sprochhischtorisch oriäntiärt.

Im Katalog hets iber 2000 Froge gha, zum diä durchschaffe het mer e Wuch brücht. D Antworte sin in dr wisseschaftlige Lütschrift Teuthonista ufgschriibe wore - diä wu aü im Atlas verwändet wird. Dä Katalog het sich an sällem vum Sprochatlas vu dr ditsche Schwiz oriäntiärt (wiä aü dr Katalog vum Südweschditsche un vum Vorarlbärger Sprochatlas). Dur des ka mer e grossi Zahl vu Broblem vergliche - zum Biispiil d Qualität vum Vokal in "Speck" - diä isch im SBS dur dr Kart 14 verzeichnet (SSA: Kart II/3.01; SDS: Kart 21; VALTS: Kart ...).

D Froge sin siter em SDS noch Theme un do in ere sinnvolle Reihefolg gordnet - so kunnts, ass zum Biispiil bim Thema Brotbache im Idealfall e lebändigs Gspräch z stand kunnt un d Gwährsperson fascht scho ohni Froge verzellt. Diä Ergäbnis alliwiil sin am ächtschte, wu fascht spontan rüskumme.
Diä Methodi het ihrini Gränze: Wiä dr Werner König schribt, ka mer d Syntax nit dur e Katalog abfroge - un Martial zu eso unuffelligi Bereich vu dr Grammatik, wu in dr Sprächer gar nit bewusst sin un schwär abfrogbar sin, sin in dr Atlante aü dinn gsaait. Einzelni Frogstellunge sin vu dr Atlante noch em SDS no üsboit wore, so im SBS zu dr Orts- un Richtungsadverbiä. Näbe nem Martial, wu d Katalogfroge druf abziilt hän, sin aü zuesätzligi, spontani oder anderi Beleg ufgschriibe wore.
D Ufnamme vun SBS sin vum Werner König gleitet wore, des isch zwische 1984 un 1989 gsii. D Exploratore sin haüpsächlig d Edith Funk, dr Manfred Renn un d Brigitte Scherz gsii.
S Marial isch EDV-mäßig verarbeitet wore; diä riisige Datemängene üs däne 272 Ortschafte sin jetz zimli eifach zum handhaa.

[ändere] D Publikation

Siter 1995 isch Sprochatlas vu Bayrisch-Schwabe erschine. Diä meischte Bänd gehn un d Wortgeographii (well Wort in wellere Form wu verbreitet isch), viär Bänd gehn um d Lütgeographii un zwee um d Formegeographii. Eso e Band het an diä 500 Sitte - do sin näbe dr Karte aü Kommentar un Zuesatzmatrial drin. Wäge sinem gleine Format - ca. 23 x 35 cm - isch s zimli licht mit em umgoh - was mer vu dr andere Atlante mit ihrene viil greßere Format nit ka bhaüpte. Schiints het sich dr bayrisch Staat do nit lumpe lo. Siter anne 2006 isch d Publikation abgschlosse.

[ändere] Lueg aü

Alemannischi Sprochatlante

[ändere] Literatür

Sprachatlas von Bayerisch Schwaben. Rüsgä vum Werner König. Heidelberg, ab 1997
(Bsunders im erschte sin nomol e Hüffe Informatione iber dr Atlas un wiä ner gmacht wore isch.)

Bänd:

• Bd. 1: Einführung (Werner König): 1997
• Bd. 2: Wortgeographie I (Christine Feik) Der menschliche Körper / Körperliche und seelische Äußerungen / Die menschliche Gemeinschaft / Kleidung: 1996
• Bd. 3: Lautgeographie I: (Manfred Renn) Vokalquantitäten: 1997
• Bd. 4: Lautgeographie II: (Heike Heidenreich) Kurzvokale: 1999
• Bd. 5: Lautgeographie III: (Susanne Kuffer) Langvokale / Diphthonge: 1998
• Bd. 6: Formengeographie I: (Edith Funk) Verbum: 1998
• Bd. 7.1: Lautgeographie IV: Konsonantismus I (Sabine Ihle) Plosive: 2001
• Bd. 7.2: Lautgeographie IV: Konsonantismus II (Sabine Ihle, Michael Köck, Andrea Zeisberger, Sabine Pfrenger) Frikative, Affrikaten, Liquide, Nasale, Halbkonsonanten: 2003
• Bd. 8: Wortgeographie II: (Manfred Renn) Bauernhaus / Wohnung und Einrichtungsgegenstände / Wettererscheinungen / Freie Tiere / Pflanzen, Obst und Gemüse / Mosterei / Blumen: 2000
• Bd. 9.1: Formengeographie II: Nomen I (Andrea Zeisberger) Substantive, Artikel: 2003
• Bd. 9.2: Formengeographie II: Nomen II (Andrea Zeisberger) Pronomen, Adjektive, Zahlwörter, Orts- und Richtungsadverbien, Syntax: 2003
• Bd. 10: Wortgeographie III: (Edith Funk) Zeiteinteilung und Grußformeln / Spielen und Spielzeug / Ernährung, Kochen und Backen / Hausarbeit / Bauern und Arbeitskräfte / Adverbien: 2005
• Bd. 11: Wortgeographie IV: (Lars Löber) Rindvieh und Milchverarbeitung / Schwein, Ziege, Schaf, Pferd / Geflügelhaltung und Imkerei / Weitere Haustiere: 2001
• Bd. 12: Wortgeographie V: (Manfred Renn, Edith Funk) Gelände, Boden, Ackerbau / Getreide / Düngung und Heuernte / Hanf und Flachs: 2006
• Bd. 13: Wortgeographie VI: (Andrea Hirt) Wald, Holz und Zäune / Transport / Körbe / Gefäße und Tragegestelle: 2005

Werner König: Der Sprachatlas von Bayrisch-Schwaben. In: Werner König, Renate Schrambke: Die Sprachatlanten des schwäbisch-alemannischen Raumes. Bühl(Baden 1999). Des isch aü d Haüptinformationsquälle vu dr erschte Version vum Artikel.