Oradea

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy

Oradea (Ungarisch:Nagyvárad, Dütsch:Großwardein) isch e Stadt z Siebebürge. Es hät (2002) 206.527 Ywohner; do devo sin 70,4% Romäne, 27,5% Ungarn un 2,1% Zigüner, Dütschi, Slowake un Jude. Oradea isch offiziel zweisprochig (Romänisch un Ungarisch).

[ändere] Gschicht

Oradeo wird zum erschte Mool im Joor 1113 erwäänt. D Stadt isch allerdings erscht im 16. Joorhundert zuenere grössri Stadt aagwaggse. 1538 isch Oradea zue Siebebürge cho, 1598 vo de Türke blagert worre aber erscht 1663 ygnomme worre un 1692 wiider zu Ungarn zruggcho. Im 19. un 20. Joorhundert het Oradea e wirtschaftliche Ufschwung erläbt, vorallem wege dr jüdisch Bevölchrig wo damals no e Drittel vur Bevölchrig usgmacht het. Noochem Erschte Wältchrieg isch Oradea zämme mit ganz Siebebürge zue Rumänien cho; vo 1940 bis 1944 het s no emol churz zue Ungarn ghört. Noochem 1. Wältchrieg het d romänischi Regierig d Bsiidlig vo Siebebürge mit Romäne unterstützt, doodurch isch d ungarischi Mehrheit vo 91.1% 1910 langsam zuenere Minderheit vo hüt 28% worre.

Oradea isch scho syt längrem eini vo de rychschti Städt vo Romänie, vorallem wege dr Lag aa dr ungarischi Gränz. Syt 1989 erläbt Oradea e wirtschaftlichi Ufschwung; vorallem im Wirtschaftssektor. D Arbetlosigkeit isch 6%; des leit unterm romänischi Durchschnit, aber überem Durchschnitt vum Bihor Bezirk.