Harfe
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
D' Harfe ghört zue de Sieteinschtrument. Si isch eins vo de älteschte Musikinschtrument vo de Menschheit un cha scho um öbbe 3000 v. Chr. z' Mesopotamie un z' Ägypte nochgewiese wärde.
Unter de drei Grundtype vo de Sieteninschtrument (Harfe, Zither un Lute) isch d' Harfe charakterisiert als en Inschtrument, bi dem d' Siete sänkrächt (Winkelharfe) odr abgeschrägt un in ere Koordinate sänkrächt an de Resonzdecki ziehn un si dodurch in Schwingig versetze (Zither = Siete liege parallel zuer Resonanzdecki, Schwingigsübertragig indirekt übr de Rahme, Lute = Siete liege ebefalls parallel, Schwingigsübertragig durch de Schteg uf d' Resonanzdecki).
[ändere] Gschicht
D' Harfe isch weltwit sehr verbreitet. Abbildige vo Harfe git s uusem agyptische Alte Riich (3. Johrduusig v. Chr.) Im nördliche Europa (im Gegesatz zuem Mittelmeerruum, Medialib) erschiene di erschte Abbildige vo Harfe z'Irland um etwa 800 n. Chr. Säli Harfen bilde mit ihre Charakterischtika (gschwungene Hals, abgschrägti Sieteaordnig) de Grundtypus vo allene hüt weltwiet gebräuchliche Harfe.
Di älteschti erhalteni europäischi Harfe vo öbbe 1400 isch benannt noch em legendäre irische König Brian Boru un het e us eim einzige Schtamm beitelte Korpus un cha im Museum z' Dublin agluegt werde. Si isch immer no schpielbar un dient hüt no Harfebauer us de ganze Welt als Blaupaus für immer neueri Harfekonschtruktione.
[ändere] Clarsach
Damaligi Harfe hen no e Beschpannig mit Metallsiete gha un sin mit de Fingernägel zupft worde. Duregsetzt het sich abr schpöter d' Clarsach (vo irisch cláirseach "Harfe", Usschproch: /ˈklɑːr´ʃəx/), di mit Darmsiete (hüt meischtens Nylon) beschpannt sin un mit de Fingerkuppe kräftig agschlage wird. Metallbesieteti Harfe git 's hüt numme no als historischi Inschtrument bzw. als Nochbaute vo nene. In de wietere Entwicklig vom Inschtrumentebau hen si che maßgeblichi Rolle meh gschpielt.
[ändere] Hokeharfe
D' Harfe isch traditionell e diatonischs Inschtrument, wo uf ei Tonart igschtimmt isch. Um schnell d' Tonart wächsle z' chönne isch ab em 15ten Johrhundert unterhalb vo de Stimmwirbel e Hoke abrocht worde mit dem di einzelne Siete so verchürzt un um jewiels ei Halbton erhöht het wärde chönne. Drmit loße sich mehreri Tonarten schpiele, abr nit d' Tonart während em Schpiel wächsle. Bi hütige Hokeharfe sin di urschprüngliche eifache Hoke durch Harfenmechanike usduscht worde, de Name isch abr gliech bliebe.
