Ludwig van Beethoven
Se Vükiped: sikloped libik
Hiel Ludwig van Beethoven (Bonn, 1770 dekul 16 - Wien, 1827 mäzul 26) äbinom noatädan Deutänik. Om e hiel Mozart palecedoms noatädans gretikün vola. Änoatädom musigotis 138, ninädü: sümfon 9id, pianodakonsärt 5id, Viälakonsärt, el sonata pianoda 32id, e lop.
Famül hiela Beethoven älödon in Bonn, in Deutän, ab büröletans oma äkömons se Nedän (äsä klülädon se famülanem omik: van Beethoven, no von Beethoven). Lefat oma ibinom kanitan famik. Fat oma ägivom ome musigilärnodis mödik ä lunikis, ba ad kodön omi vedön el „Mozart nulik“.
Ven äbinom man yunik, äfealotädom lü Wien, kö ästudom ko hiel Haydn. Dabinon konot (kel luveratikumo no binon verätik), ma kel el Mozart älielom musigön omi lä pianod ed äküpetom: „okoedom lilön oki in vol“.
Bal se dins nekredovikün tefü Beethoven binon, das ävedom sudik dü lifüp oka. Pro noatädan, sudiköf binon mu jeikik: el Beethoven no plu äkanom lülogo musigön me pianod, e balna igo äbetikom oksaseni. Too, äbleibom noatädön, bi älabom fägi ad lilön musigi in kap oka.
Noatäds gölik gudikum oma äbinons pro pianod, keli äpledom vemo gudiko, e ninädons elis piano sonata: Moonlight (op. 27/2) e Pathétique (op. 13).
Ün prim tumyela 19id, äjafom eli Eroica Symphony (op. 55): noatäd nulik gretik, keli mödikans nemons elu symphony romatik balid. Püdedieton hiele Napoleon Bonaparte, ab ven äkronom oki lampöru - dubo deimöl repüblikänim - Beethoven ävotükom dedieti.
1808 dekul 22, in el Theater an der Wien, äbinon konsärt mu jenavik. Lüloganef älilons noatädis nulik at: el Pastoral Symphony (op. 68), el Piano Concerto no. 4 (op. 58), el Symphony no. 5 (op. 67) ed el „Choral Fantasy“. Letälen de Beethoven päfümükos.
Dü yels sököl, äjafom noatädis gretik pluik, ninädü: els symphony 7 (op. 92) e 8 (op. 93), el piano concerto 5 „Emperor“ (op. 73), el violin concerto (op. 61), el overture „Egmont“ (op. 84), ed el piano sonata „Appassionata“ (op. 57). In degyel balid tumyela 19id, Beethoven äbinom noatädan gönik Wiena.
Yels pos 1812 äbinons takedik musigiko pro Beethoven. Kod äbinon, das ästeifülom dagetön palami tefü hinef oka. Ädabinon komip lonik vü om e mot hipula, jikeli no älöfilom. Tü fin, hipul pägivom ziome oka.
Ab Beethoven äbleibom noatädön, ed äjafom noatädis negölik gretik an, kels ninädons els string quartet (op. 127-133), el piano sonata „Hammerklavier“ (op. 106), ed el symphony 9 (op. 125). Symphony at binon famik demü ninükam ela „Ode to joy“ hiela Schiller.
Ädeadom tü 1827 mäzul 26, labü bäldot yelas 56, dü mistom. Pasagos, das vöds finik oma äbinons: „olilob in sül.“
