Ludwig van Beethoven

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket

Ludwig van Beethoven (1770–1827) (Måleri: J.K. Stieler (1820))

Ludwig van Beethoven (ca 16. desember 1770—26. mars 1827) var ein tysk komponist i overgangen mellom klassisismen og romantikken. Han er særleg kjend for dei ni symfoniane og klaversonatane sine, men òg mellom anna for dei seine strykekvartettane, som ofte går under kallenamnet «Dei galne strykekvartettane». Beethoven blir rekna som ein av dei aller største komponistane i den europeiske klassiske musikktradisjonen gjennom tidene.

[endre] Liv og musikalsk utvikling

Beethoven vart fødd i Bonn i Tyskland, og fekk si første musikalske undervisning av sin drikkfeldige far. Han la tidlig merke til guten sitt store musikalske talent, og fekk idéen om å drive han fram som vidunderborn etter Wolfgang Amadeus Mozart sitt mønster. Slik skulle familien tjene sårt tiltrengte pengar. Fire år gamal fekk Beethoven undervisning i fiolin- og klaverspel, men denne opplæringa skal ha vore både uryddig og mangelfull.

Seinare fekk han undervisning av ein ven og kollega av faren, Pfeiffer. Han var ein dyktig musikar, men òg drikkfeldig, og undervisninga vart like skral som før. Sidan var han elev av bestefaren sin gamle ven, hofforganist van der Eeden, deretter av hans etterfølgjar Christian Neefe, som vart ein faderleg ven for Beethoven. I 1792 busette han seg i Wien og vart Joseph Haydn sin elev.

Beethoven var ikkje berre komponist; han var òg ein framifrå pianovirtuos. Komposisjonane hans vitnar om store fingerferdigheiter og han skal ha sagt om tredje sats i sin pianosonate nr. 14, den såkalla måneskinnssonaten, at ingen vil nokonsinne kunne spele den skikkelig.

Ludwig van Beethoven sine tidligare verk høyrer til wienerklassisismen og har mange fellestrekk med Mozart og Haydn sine komposisjoner. Dei seinare arbeida kan seiast å være ein overgang mellom wienerklassisismen og romantikken.

Beethoven leid av ei høyrselsskade som vart stadig verre, og i 1818 var han heilt døv. Dette gjekk hardt inn på han, og han vurderte sjølvmord. Han heldt likevel fram med å komponere. Sinnsstemninga og frustrasjonen har nok gjort verka meir kraftfulle.

Beethoven sin musikk til Schillers ode an die Freude (til gleda, frå den 9. symfoni) vart i 2004 teken opp som EUs nasjonalhymne.