Mười hai kỳ công của Heracles

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Chủ đề trong Thần thoại Hy Lạp
Các vị thần:
Các vị thần nguyên thủy và các Titan Thần Zeus và các vị thần trên đỉnh Olympus Pan và các Tiên nữ Thần Apollo và thần Dionysus Các Thần biển và các Thần đất
Các anh hùng:
Heracles và Mười hai kỳ công Achilles và Chiến tranh thành Troy Odysseus và cuộc du hành Jason và các thủy thủ tàu Argo Perseus và nữ quỷ Medusa/Gorgon Oedipus và thành Thebes Theseus và Minotaur Triptolemus và các bí mật tại Eleusina
Nhân vật liên quan: Nhân dương và Nhân mã Tôn giáo Hy Lạp cổ đại

Theo lời nhà tiên tri tại Delphi, Heracles bị buộc phải làm nô lệ cho Eurystheus và thực hiện mười hai nhiệm vụ kỳ quái do Eurystheus yêu cầu, nhằm chuộc lại lỗi đã giết vợ con của mình - một hành động là kết quả của một cơn điên do Hera gây nên.

Mục lục 1 Con sư tử ở Nemea 2 Con rắn Hydra 3 Con nai ở Cerynaea 4 Con heo rừng ở núi Erymanthus 5 Chuồng ngựa của Augeas 6 Đàn chim ở Stymphale 7 Con bò mộng ở Crete 8 Đàn ngựa cái của Diomedes 9 Chiếc đai lưng của Hippolyte 10 Đàn bò của Geryon 11 Những quả táo vàng của các nàng Hesperides 12 Bắt con chó Cerberus 13 Liên kết ngoài

[sửa] Con sư tử ở Nemea

Trong kỳ công đầu tiên, Heracles được yêu cầu phải giết con sư tử ở Nemea. Thật không dễ dàng với một con sư tử có nguồn gốc siêu nhiên, và nó giống một con quái vật hơn là một con sư tử bình thường. Da của nó không thể bị xuyên thủng bởi những ngọn giáo hay những mũi tên.

Heracles chặn các lối ra vào hang sư tử, từng bước tiến đến gần, mặt đối mặt, và bóp chết nó bằng đôi tay của mình. Mãi về sau chàng dùng bộ móng vuốt sắc nhọn, cứng của sư tử để lột da nó dùng làm áo choàng và đôi hàm mở há của nó như một chiếc mũ sắt, mũ bảo hiểm.

[sửa] Con rắn Hydra

Eurystheus hoảng sợ trước người em họ anh dũng của mình và trốn sau cánh cửa nhà kho khi thấy Heracles trở về với con sư tử ở Nemea trên vai. Từ chổ ẩn nấp, nhà vua lại đưa ra cho chàng một nhiệm vụ mới. Heracles phải tìm và diệt trừ con rắn Hydra khổng lồ có nhiều đầu. Các nhà viết truyện thần thoại thống nhất rằng con Hydra sống trong một đầm lầy ở Lerna, nhưng họ có vẻ như gặp khó khăn trong việc xác định số đầu của nó. Vài người nói có 8 hay 9, trong khi số còn lại bảo rằng có hàng chục ngàn cái. Tất cả đều hợp lí, tuy nhiên, khi có một cái đầu bị đánh gục hay bị chặt đứt, thì ngay lập tức tại đó sẽ mọc lên hai ba cái mới.

Điều tồi tệ hơn cả là việc hơi thở của con Hydra có thể làm chết người. Ngay cả việc ngửi thấy mùi hôi thối của nó cũng đủ làm chết một người bình thường.

May thay, Heracles không phải là một phàm nhân. Chàng tìm thấy hang ổ của con Hydra và làm cho nó phải ngoi lên bằng những mũi tên rực lửa. Trận ác đấu diễn ra với lợi thế thuộc về con Hydra. Nó dùng những cái đầu quấn chặt lấy Heracles và cố làm cho chàng ngã. Nó gọi đồng minh của mình là một cây táo dại cũng sống trong đàm lầy. Cây táo đập vào chân Heracles và ngăn không cho chàng tấn công. Heracles đã ở bên bờ của sự thất bại thì chợt nhớ đến người cháu Iolaus, con trai của người em sinh đôi Iphicles.

Iolaus, người đã đưa Heracles đến Lerna bằng xe ngựa, đầy lo lắng khi thấy chú của mình vướng vào những cái đầu của con Hydra. Chắc rằng Heracles không thể chịu đựng thêm được nữa, đáp lại những tiếng thét của chú mình, Iolaus vội chụp lấy cây đuốc, châm lên rồi lao vào cuộc chiến. Giờ đây, khi Heracles vừa chặt đứt một cái đầu của con Hydra, thì lập tức Iolaus có mặt và đốt cháy nơi cổ vừa đứt khiến cho những cái đầu không thể mọc lại được. Heracles chặt từng cái đầu một trong khi Iolaus đốt cháy những nơi vừa bị chặt. Cuối cùng Heracles chặt đứt cái đầu ở chính giữa được cho là bất tử và chôn sâu xuống đất và dằn một tảng đá lên trên. Sau đó Heracles nhúng đầu những mũi tên của chàng của mình vào dòng máu độc của con rắn. Từ đó những vết thương do tên của chàng gây ra đều không thể lành được.

[sửa] Con nai ở Cerynaea

Kỳ công thứ ba là đi bắt con nai ở núi Cerynaea, đó là một con nai cái. Con vật chạy nhanh này có đôi gạc bằng vàng, và là vật sở hữu của Artemis, nữ thần săn bắn, vì thế Heracles không dám làm nó bị thương. Chàng săn tìm nó trọn một năm trời trước khi đuổi được nó chạy xuống bên bờ của sông Ladon ở Arcadia. Nhắm kỹ mục tiêu, Heracles bắn một mũi tên ngay giữa gân và xương hai chân trước con vật, làm cho nó gục xuống mà không chảy bất kỳ giọt máu nào. Thần Artemis không hài lòng về việc này, nhưng Heracles đã khéo léo chuyển cơn phẫn nộ của thần bằng cách đổ trách nhiệm sang người ra lệnh cho chàng là Eurystheus.

[sửa] Con heo rừng ở núi Erymanthus

Nhiệm vụ thứ tư này đưa Heracles về lại Arcadia trong cuộc truy lùng con heo rừng khổng lồ và tàn ác, mà chàng được yêu cầu phải bắt sống nó. Trong khi đang theo dấu con vật, chàng dừng chân ghé thăm nhân mã Pholus. Con nhân mã trong khi đang xem một trong những mũi tên của Heracles thì tình cờ làm rơi trúng chân mình. Do mũi tên đã được tẩm nọc độc của con rắn Hydra nên làm cho Pholus chết ngay lập tức. (Một truyền thuyết khác nói rằng do Pholus thết đãi Heracles bằng bình rượu nho do chính tay thần Dionysus pha chế đã khiến cho các con nhân mã khác nổi giận tấn công Heracles và Pholus. Heracles đánh trả và đuổi bọn chúng bỏ chạy nấp vào hang của con nhân mã Chiron. Chàng đuổi theo vào hang và giương cung bắn một mũi tên vào phía chúng. Không may mũi tên trúng phải đầu gối của Chiron và làm cho nhân mã này chết).

Heracles cuối cùng cũng xác định được vị trí con heo rừng trên đỉnh Erymanthus và tìm được cách lùa nó vào trong một bãi tuyết, tóm chặt nó. Vác con heo rừng lên vai, Heracles mang nó về cho Eurysheus, làm hắn sợ hãi nép mình sau cánh cửa kho hé mở như thường lệ.

[sửa] Chuồng ngựa của Augeas

Erystheus rất lấy làm hài lòng với chính mình khi mơ tưởng rằng nhiệm vụ kế tiếp sẽ làm bẻ mặt người em họ anh hùng của mình: dọn chuồng ngựa của Augeas. Augeas có một bầy ngựa đông đến nỗi lượng phân chúng thải ra qua bao năm kết thành một lớp dầy đặc bao phủ toàn bộ Peloponnesus.

Heracles đã rửa sạch các chuồng ngựa của vị vua Augeas chỉ trong một ngày. Thay cho việc dùng xẻng và miếng hốt phân như Eurystheus tưởng tượng, Heracles làm thay đổi dòng chảy của hai con sông chảy qua chuồng ngựa, và công việc được hoàn tất mà không làm bẩn tay chàng. Vì Heracles đã yêu cầu Augeas trả công nên Eurystheus từ chối không tính việc này như một nhiệm vụ.

[sửa] Đàn chim ở Stymphale

Nhiệm vụ thứ sáu yêu cầu Heracles chống lại đàn chim ở Stymphale, sống trong một đầm lầy gần hồ Stymphalus ở Arcadia. Điểm khác biệt của loài chim này là ăn thịt người, giết người bằng cách bắn vào họ những chiếc lông vũ bằng đồng hay chỉ đơn thuần nhờ số lượng đông đúc của chúng. Heracles không thể tiếp cận để đánh chúng vì mặt đất quá lầy lội để có thể chịu được sức nặng của chàng và quá bẩn để chàng có thể lội qua. Cuối cùng Heracles phải dùng đến những nhạc cụ castanet^[1] mà nữ thần Athena đã ban tặng. Chàng dùng các nhạc cụ gây huyên náo khiến lũ chim hoảng sợ phải bay lên. Và một khi đã bay lên bầu trời, Heracles hạ gục chúng bằng một loạt những mũi tên của chàng.

[sửa] Con bò mộng ở Crete

Nữ hoàng Pasiphae của đảo Crete, do sự trả thù của thần linh, đã bị cám dỗ và yêu một con bò. Kết quả là Minotaur - một sinh vật nửa người nửa bò - được sinh ra, và ở trong mê cung của vua Minos. Minos, chồng của Pasiphae, rất muốn tống khứ con bò đi vì con vật đã tàn phá vùng quê Crete. Heracles lại được giao nhiệm vụ hay chiến công thứ bảy của chàng. Mặc dù con vật có thể phun lửa, vị anh hùng vẫn khuất phục được nó và đưa lên tàu trở về đất liền. Con vật kết thúc cuộc đời tại cánh đồng Marathon, gần Athena, nơi nó trở thành chiến công của vị anh hùng Theseus, sau khi chiến đấu với nó một lần nữa.

[sửa] Đàn ngựa cái của Diomedes

Tiếp đó Heracles được chỉ thị phải mang về cho Erystheus đàn ngựa cái của Diomedes - vua trị vì xứ Thracia. Những con ngựa ăn thịt các vị khách lữ hành khi họ phạm sai lầm không chịu đón nhận lòng hiếu khách của Diomedes. Trong một bản thần thoại kể rằng Heracles đã dẹp yên đám ngựa hung bạo này khi cho chúng ăn thịt chính người chủ của chúng. Trong một bản khác, đàn ngựa được thoả mãn bằng một người cận vệ của vị anh hùng, một thanh niên tên Abderus. Tất cả các bản đều kể rằng, Heracles sớm gom chúng lại và lùa xuống biển, nơi chàng đưa chúng lên tàu cho Tiryns. Sau khi đưa chúng về trình diện Eurystheus, Heracles thả chúng đi. Cuối cùng bầy ngựa cũng bị đám thú dữ trên núi Olympus ăn thịt.

[sửa] Chiếc đai lưng của Hippolyte

Nhiệm vụ thứ chín đưa Heracles đến vùng Amazons, để đem về chiếc đai lưng của nữ hoàng Hippolyte của vùng này cho con gái của Eurystheus. Amazons là vùng đất của các nữ chiến binh, những bậc xạ thủ vĩ đại đã phát minh ra nghệ thuật chiến đấu trên lưng ngựa. Heracles đã chiêu mộ thêm một số vị anh hùng trong chuyến đi này, một trong số họ là Theseus - người anh hùng của xứ Atikes. Ngoài sự mong đợi của họ, nữ hoàng vùng Amazons, Hippolyte, rất sẵn lòng trao cho Heracles chiếc thắt lưng của mình. Nhưng Hera không để cho chàng hoàn thành sứ mệnh một cách dễ dàng. Thần đã kích động người Amazons với tin đồn rằng người Hy Lạp đã bắt giữ nữ hoàng của họ. Một trận chiến lớn đã xảy ra. Heracles đánh cắp được chiếc đai lưng, và Theseus thì bắt cóc công chúa Antiope của họ.

[sửa] Đàn bò của Geryon

Trong việc tạo ra những con quái vật và những kẻ thù đáng sợ, các nhà viết truyện thần thoại Hy Lạp đã sử dụng một kỹ thuật đơn giản vật có thêm nhiều bộ phận trên cơ thể. Do đó Geryon, chủ của đàn bò nổi tiếng mà Heracles được lệnh đánh cắp, có tới ba đầu và (hoặc là) ba thân người mọc từ dưới eo lưng. Và con chó săn của hắn, Orthrus, thì có hai đầu, được giao nhiệm vụ canh giữ đàn bò. Kỳ công này diễn ra ở một nơi nào đó trên vùng đất mà bây giờ là nước Tây Ban Nha. Con chó săn Orthrus xông vào Heracles khi chàng đang đánh cắp đàn bò, và vị anh hùng đã giết nó chỉ với một đòn bằng cây chùy gỗ mà chàng thường mang bên mình. Geryon được giải quyết rất nhanh gọn. Trên đường Heracles lùa đàn bò về Hy Lạp và chàng đã lạc đường sang tận nước Ý.

[sửa] Những quả táo vàng của các nàng Hesperides

Ba nàng Hesperides là ba tiên nữ (muse) được Hera giao nhiệm vụ trông coi vườn táo vàng mà thần được nữ thần Gaia tặng trong ngày cưới.

Vườn táo nằm trong một khu rừng nhỏ được bao bọc xung quanh bởi tường thành cao và được bảo vệ bởi Ladon, một con rồng ba đầu. Khu rừng nằm xa về phía tây dãy Atlas. Atlas cũng là tên của một trong các vị thần Titan, các thần xuất hiện từ buổi sơ khai. Atlas đã tham gia cùng với những người anh em của mình trong cuộc chiến chống lại Zeus. Và thần đã phải chịu hình phạt vác cả bầu trời trên vai như một cây cột trụ trời.

Heracles lên đường đi khắp các miền từ Âu sang Á để tìm vườn táo vàng. Chàng đi qua những nơi mà chàng đã từng qua khi thực hiện nhiệm vụ bắt đàn bò của Geryon, hỏi thăm khắp nơi mà chẳng ai biết đường đến vườn táo vàng. Chàng đến cực bắc của Trái Đất, nơi có sông Eridanos cuộn sóng ầm ầm và được các tiên nữ nơi đây cho biết chỉ có thần Nereus mới biết đường đến vườn táo vàng. Heracles lại phải mất thời gian rất lâu mới tìm thấy thần Nereus và đánh thắng ông để biết bí mật về con đường đến vườn táo vàng.

Theo lời Nereus, chàng vượt qua miền đất xứ Libya. Tại đây chàng gặp thần Antaeus, con trai của Poseidon và Gaia. Antaeus thường bắt những người qua đường phải đánh vật với hắn, ai thua đều bị hắn giết. Gặp Heracles, Antaeus cũng bắt chàng phải vật nhau với hắn. Sở dĩ trước đây không ai địch nổi hắn vì một khi hắn còn chạm chân vào đất thì hắn còn được nhận sức mạnh từ mẹ hắn là nữ thần Đất Gaia. Heracles vật nhau khá lâu với Antaios và nhiều lần vật ngã được hắn nhưng hễ hắn ngã xuống là lại mạnh hơn trước. Thấy thế, chàng liền nhấc bổng hắn lên và siết chặt hắn trên không.

Đi ngang Aígyptos (Ai Cập ngày nay), Heracles bị vua xứ này là Busiris, con trai thần Poseidon với công chúa Lyxianasa bắt trói toan giết chết để tế thần Zeus. Nhưng khi bị đưa đến đàn tế thần Zeus thì chàng tráng sĩ đã dứt đứt dây trói rồi giết chết hắn.

Vượt qua tiếp nhiều khó khăn nguy hiểm, cuối cùng Heracles cũng đến được nơi tận cùng của Trái Đất, nơi thần Atlas đang chịu hình phạt gánh bầu trời trên vai. Heracles ngỏ lời nhờ Atlas hái táo cho mình, trong khi đó Heracles sẽ thay thế Atlas gánh bầu trời. Một sức nặng khủng khiếp đè lên đôi vai người con trai của Zeus, càng lúc càng đè nặng hơn. Nhưng với sức khoẻ phi thường cùng với sự trợ giúp của nữ thần Athena, chàng đã đỡ được bầu trời cho đến khi Atlas đem táo vàng quay về. Nhưng lúc này Atlas xảo quyệt muốn Heracles thay mình làm nhiệm vụ nặng nề đó. Hiểu được mưu mô của Atlas, Heracles thản nhiên không từ chối chỉ yêu cầu Atlas tạm đỡ giùm một lát để Heracles thay cái nệm kê vai cho khỏi rát. Khi Atlas gánh lại bầu trời trên lưng rồi, chàng cười và lấy mớ táo vàng đem đi.

Eurystheus không biết dùng những quả táo đó để làm gì nên đem dâng cho Athena. Athena lại đem chúng trả cho ba chị em Hesperides.

[sửa] Bắt con chó Cerberus

Trong nhiệm vụ cuối cùng, Heracles được lệnh đi bắt Cerberus, con chó canh cổng địa phủ ở Diêm cung.

Gần đến Địa ngục, Heracles bắt gặp Theseus và Pirithous bị xích vào một tảng đá. Chàng cứu được Theseus nhưng khi định kéo Pirithous lên thì mặt đất rung chuyển dữ dội do Pirithious chính là người chủ mưu bắt cóc nàng Persephone - vợ của Hades.

Trở ngại đầu tiên khi muốn xuống địa phủ là phải vượt qua con sông Styx. Nơi những linh hồn của người vừa chết tụ tập chờ đợi để được qua sông trên chiếc thuyền của Charon. Charon sẽ không đưa bất cứ ai qua sông nếu họ chưa hội đủ hai điều kiện sau. Đầu tiên là phải đưa một khoảng tiền hối lộ dưới dạng một đồng tiền bên dưới lưỡi của người chết. Và hai là người đó đã chết. Heracles không đáp ứng được điều kiện nào, một trường hợp làm vấn đề thêm trầm trọng với bản tính cáu kỉnh của Charon. Nhưng Heracles chỉ cần quắc mắt là đủ để Charon ngoan ngoản đưa chàng vượt sông Styx.

Thử thách lớn hơn chính là con Cerberus, với hàm răng sắc nhọn, ba (hay năm mươi) cái đầu, một con rắn độc ở đằng đuôi và những cái đầu rắn khác mọc ra từ cổ của nó. Tất cả nhằm vào Heracles khi con Cerberus bất thình lình lao tới chụp vào cổ chàng. May thay, Heracles khoác tấm da con sư tử chàng đã giết trước đây nên không gì có thể xuyên thủng được ngoại trừ sấm sét của Zeus. Heracles cuối cùng cũng quy phục được con Cerberus và lôi nó tới Tiryns, nơi chàng được tự do sau nhiệm vụ cuối cùng này. Sau khi tên Eurystheus hoảng sợ năn nỉ chàng đem con chó trở về Địa ngục, Heracles thả con Cerberus trở về. Con chó khiếp sợ nhưng cũng rất căm giận, bọt mép rớt dài khắp dọc đường, truyền nọc độc cho nhiều loại cây cỏ.

[sửa] Liên kết ngoài

• 12 kỳ công của Heracles-truyện dài của Thierry Lefèvre