Chu Bình Vương
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Chu Bình Vương (chữ Hán giản thể: 周平王), tên thật là Cơ Nghi Cữu (姬宜臼) là vua nhà Chu trong lịch sử Trung Hoa. Ông trị vì từ năm 770 trước Công nguyên đến năm 720 trước Công nguyên.
Mục lục |
[sửa] Nhờ chư hầu phục ngôi
Chu Bình Vương là con trai của Chu U Vương, mẹ là Thân hoàng hậu. Ban đầu Nghi Cữu được lập làm thái tử. Tuy nhiên sau đó Chu U vương say mê Bao Tự nên phế Nghi Cữu mà lập con trai Bao Tự làm thái tử.
Ông ngoại Nghi Cữu là Thân hầu (chư hầu nước Thân) bèn gọi quân Khuyển Nhung vào đánh Chu U vương. Vua Khuyển Nhung giết chết U vương và thái tử, bắt Bao Tự làm vợ. Mặc dù Thân hầu đã cho quân Khuyển Nhung nhiều vàng bạc nhưng vua Khuyển Nhung tiếp tục đốt phá Cảo Kinh, giết hại dân thường.
Thân hầu bèn viết thư bí mật triệu các chư hầu xung quanh là Tấn Văn hầu, Tần Tương công, Vệ Vũ công và Trịnh Vũ công mang quân đến giúp đánh đuổi Khuyển Nhung. Bốn nước hợp binh đánh bại quân Nhung, rước Nghi Cữu trở lại Cảo Kinh và lên ngôi, tức là Chu Bình vương.
[sửa] Thiên đô Lạc Ấp
Mặc dù Khuyển Nhung bị đánh đuổi, nhưng vẫn thường xuyên uy hiếp kinh đô nhà Chu. Trước tình hình đó, Chu Bình vương rất lo lắng, bàn việc thiên đô sang Lạc Ấp ở phía đông. So với Cảo Kinh, Lạc Ấp ở giữa thiên hạ, chỗ bằng phẳng, là nơi tụ hội các chư hầu.
Khi việc thiên đô đưa ra, có chư hầu kỳ cựu như Vệ Vũ công (ngoài 90 tuổi) không đồng ý vì Cảo Kinh là chỗ căn bản trong thiên hạ, vùng đồi núi, tiện việc phòng thủ, nếu bỏ Cảo Kinh thì nhà Chu sẽ tỏ rõ thế yếu, sợ ngoại xâm.
Tuy nhiên, Chu Bình vương không nghe theo lời can của Vệ Vũ công vì ngại chiến tranh với người Khuyển Nhung hung hãn, nên quyết ý thiên đô sang Lạc Ấp (Lạc Dương sau này). Việc chiến tranh với Khuyển Nhung, Bình vương uỷ thác hết cho nước Tần, ra hẹn nếu Tần đánh bại được Khuyển Nhung thì sẽ cấp cho đất đai phía Tây bờ cõi.
Tần Tương Công binh lực dũng mãnh, thiện chiến, ra sức chiến đấu với Khuyển Nhung. Kết quả sau 3 năm giết được vua tôi nước Khuyển Nhung, không những giành đất đai của người Nhung mà còn được cấp đất của nhà Chu. Từ đó, nước Tần mới chính thức trở thành chư hầu lớn, ngang hàng với Trịnh, Vệ, Lỗ, Tấn...
[sửa] Chính thể suy đồi
Từ khi nhà Chu rời sang đông, uy tín bắt đầu suy giảm. Các chư hầu ngày càng tỏ ra coi thường nhà Chu, không thần phục như trước. Đó chính là mở đầu thời kỳ Xuân Thu, chiến tranh giữa các liệt quốc.
Các chư hầu Tề, Trịnh, Tống, Lỗ, Vệ, Kỷ, Hình chia bè phái khi tan khi hợp đánh lẫn nhau. Chu Bình vương không thể ra lệnh cho các nước bãi binh.
Con Trịnh Vũ Công là Trịnh Trang Công được làm khanh sĩ trong triều đình, thường tỏ ra chuyên quyền lấn át Chu Bình vương. Bình vương không làm gì được. Sau đó mâu thuẫn phát sinh lớn, Trịnh Trang công mang quân cướp phá bờ cõi của nhà Chu, cướp thóc lúa nhưng Chu Bình vương không dám đánh trả.
Về sau Trịnh Trang công vẫn ngại uy tín của Bình vương là thiên tử toàn thiên hạ nên sai người đến xin giảng hoà và xin đổi con tin. Việc thiên tử đổi con tin với chư hầu rất trái ngược với phép tắc, nhưng vì khi đó Bình vương thế yếu nên phải chấp thuận. Bình vương sai con là thái tử Cơ Hồ sang làm con tin ở nước Trịnh còn Trịnh Trang công sai con cả là Trịnh Hốt sang Lạc Ấp ở nhà Chu.
Năm 720 TCN, Chu Bình vương mất, ở ngôi được 50 năm. Thái tử Cơ Hồ vì thương cha nên lâm bệnh mất trên đường về. Con thái tử Hồ là vương tôn Cơ Lâm lên ngôi, tức là Chu Hoàn vương (719-697 TCN)
