బెండకాయ

వికీపీడియా నుండి

ఈ వ్యాసాన్ని ఏ మూలాల నుండి సేకరించిన సమాచారాన్ని ఆధారంగా చేసుకొని వ్రాసారో తెలపలేదు. సరయిన మూలాలను చేర్చి వ్యాసాన్ని మెరుగు పరచండి. ఈ విషయమై చర్చించేందుకు చర్చా పేజీని చూడండి.

? బెండకాయ (Lady Finger)
బెండకాయ మొక్క, కాయ, లేత పిందెలు
శాస్త్రీయ వర్గీకరణ
సామ్రాజ్యము: ప్లాంటే విభాగము: Magnoliophyta తరగతి: Magnoliopsida వర్గము: మాల్వేలిస్ కుటుంబము: మాల్వేసి ప్రజాతి: Abelmoschus జాతి: esculentus
ద్వినామము
Abelmoschus esculentus (L.) Moench

అమెరికా ఖండమందలి ఉష్ణ ప్రదేశములు బెండకు (Okra, Lady Finger) జన్మ స్థానము అని ఒక అభిప్రాయం ఉంది. గోగు, ప్రత్తి, మందార, గంగరావి, మొదలగు పెక్కు జాతులును బెండయు జేరి బెండ కుటుంబముగా వ్యవహరింపబడును. బెండ వార్షిక కూరగాయ పంట. ఉష్ణ సమశీతోష్ణ మండల ప్రాంతాల్లో ప్రపంచ వ్యాప్తంగా దీనిని పండిస్తారు. లేత కాయలను కూరగాయగా వాడుతారు. బెండకాయల్లో ఎ, బి, సి విటమిన్లు, పలు పోషక పదార్థాలతోపాటు అయోడిన్‌ ఎక్కువగా ఉన్నందువల్ల గాయిటర్‌ వ్యాధి రాకుండా చేస్తుంది. బెండకాయలను కూరగాయగా, సలాడ్‌గా ఎండబెట్టి వరుగులను తయారుచేయడంలో వాడతారు. వీటి కాండాన్ని కాగితపు పరిశ్రమలో, నారతీయటానికి ఉపయోగిస్తారు. బెండకాయలను క్యానింగ్‌ చేసి, ఎండబెట్టిన వాటిని ఎత్తయిన ప్రాంతాల్లో వున్న సైనికులకు అవి దొరకని కాలంలో కూడా ఎగుమతి చేస్తారు. తాజా బెండకాయలకు గల్ఫ్‌ దేశాల్లో మంచి గిరాకీ ఉంది. బెండను భారతదేశంలో వ్యాపార సరళిలో గుజరాత్‌, మహారాష్ట్ర, ఆంధ్రప్రదేశ్, ఉత్తరప్రదేశ్, తమిళనాడు, కర్ణాటక, హర్యానా, పంజాబ్ రాష్ట్రాల్లో పండిస్తున్నారు. 2007 సంవత్సరానికి ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో సుమారు 21,569 హెక్టార్లలో సాగువుతూ 1.72 లక్షల టన్నుల దిగుబడి లభిస్తోంది. సగటు దిగుబడి హెక్టారుకు 8 టన్నులు. బెండను చలికాలం తప్ప సంవత్సరం పొడవునా సాగు చేసుకోవచ్చు. వేడి వాతావరణం ఈ పంటకు అనుకూలం.

విషయ సూచిక 1 చెట్టు భౌతికముగా 2 అనువైన వాతావరణం 3 నేలలు 4 పంటకాలం 5 పోషక పదార్థాలు 6 రకాలు 6.1 సాధారణ రకాలు 6.2 సంకరజాతి రకాలు 7 ఎగుమతి రకాలు 8 ఉప జాతులు 9 చీడపీడలు 10 వంటలు 11 సామెతలు

[మార్చు] చెట్టు భౌతికముగా

బెండ మొక్క సామాన్యముగా 1 నుండి రెండు మీటర్లు ఎత్తు పెరుగును. అనుకూల పరిస్తితులలఓ నాలుగు మీటల వరకూ పెరుగును. మొక్క యందలి లేత భాగములందు బిరుసుగా ఉండు నూగు ఉండును. పై అంచులయందు తాళ పత్ర వైఖరి చీలి సంయుక్తమౌగా ఉండును. అండాశయము ఐదు అరలు కలిగి ఉండును. కీలము కొన ఐదుగా చీలి నిడివిగ ఉండును. కాయము ఐదు గదులు కలిగి ఉండును. ఒక్కొక్క గదిలో ఒక్కొక్క వరుస గింజలు ఉండును. ఎండిన వెనుక కాయ పై నుండి క్రిందికి క్రమముగా ఐదు (అప్పుడప్పుడూ 10) భాగములుగ పగులు ఉండును. గింజలు చిన్న కందిగింఝలంతేసి యుండును. గ్రామునకు 12 15 తూగును. నీల వర్ణముతో కూడిన ధూమ్రవర్ణము కలిగి బొడ్డు వద్ద మాత్రము తెల్లగ ఉండును.

[మార్చు] అనువైన వాతావరణం

చల్లటి వాతవరణంలో పంట సరిగా రాదు. పగటి ఉష్ణోగ్రత 25-40 డిగ్రీల సెం.గ్రే. రాత్రి 22 డిగ్రీల సెం.గ్రే. ఉంటే మొక్క పెరుగుదల బాగుంటుంది. 40 డిగ్రీల సెం.గ్రే. కన్నా ఎక్కువైతే పిందె కట్టడం తగ్గి పూత రాలి, దిగుబడులు తగ్గిపోతాయి. అందువల్ల ఈ పంట వర్షాకాలం, వేసవిలో పండించటానికి అనువైనది.

[మార్చు] నేలలు

సారవంతమైన నీరు ఇంకే తేలికపాటి నేలలు, మురుగునీరు పోయే సౌకర్యం గల తేలికపాటి నల్లరేగడి నేలలు, గరుప నేలలు బెండ సాగుకు అనుకూలం. గుల్లగా ఉండే సారవంతమైన ఒండ్రు నేలల్లో అధిక దిగుబడి వస్తుంది. నేల ఉదజని సూచిక 6 నుంచి 6.8 వరకు ఉండాలి.

[మార్చు] పంటకాలం

ఖరీఫ్‌ పంటను జూన్‌-జులై (వర్షాధారపు పంట) మాసాల్లోను, వేసవి పంటగా ఫిబ్రవరి - మార్చి మాసాల్లోనూ విత్తుకోవాలి. వర్షాకాలంలో ఆలస్యంగా (ఆగస్టులో) విత్తుకుంటే మొక్కలు సరిగా పెరగవు. బూడిద తెగులు ఎక్కువగా ఆశిస్తుంది. వేసవిలో ఆలస్యంగా పంట విత్తితే మొక్క పెరుగుదల తగ్గి, పల్లాకు తెగులు ఎక్కువగా ఆశిస్తుంది.

[మార్చు] పోషక పదార్థాలు

Okra పోషక విలువలు, ప్రతి 100 గ్రాములకు
శక్తి 30 kcal   150 kJ
పిండిపదార్థాలు     7.6 g - పీచుపదార్థాలు  3.2 g   కొవ్వు పదార్థాలు 0.1 g మాంసకృత్తులు 2.0 g ఫోలేట్ (Vit. B9)  87.8 μg  22% విటమిన్ సి  21 mg 35% కాల్షియమ్  75 mg 8% మెగ్నీషియమ్  57 mg 15%
Vitamin A (660 IU) శాతములు, అమెరికా వయోజనులకు సూచించబడిన వాటికి సాపేక్షంగా

బెండకాయలో 90 శాతం నీరు, 6.4 శాతం పిండి పదార్థాలు, 1.9 శాతం మాంసకృత్తులు, 0.2 శాతం కొవ్వుపదార్థాలు, 1.2 శాతం పీచు, 0.7 శాతం ఖనిజలవణాలు ఉండి, 33 కిలో కేలరీలు శక్తిని ఇస్తాయి. 66 మి.గ్రా. సున్నం, 56 మి.గ్రా. భాస్వరం, 0.30 మి.గ్రా. ఇనుము ఉన్నాయి. కెరోటిన్‌ 52 మైక్రోగ్రాములు, 0.07 మి.గ్రా. థయమిన్‌, 0.1 మి.గ్రా. రైబోఫ్లేవిన్‌, 0.6 మి.గ్రా. నియసిన్‌, పోలిక్‌ ఆమ్లం 105 మైక్రో గ్రాములు, 'సి' విటమిను 13 మి.గ్రా.లు ఉన్నాయి. ఇవేగాక సూక్ష్మధాతువులైన మెగ్నీషియం (53 మి.గ్రా.), సోడియం (6.9 మి.గ్రా.), పొటాషియం (103 మి.గ్రా.), రాగి (113 మి.గ్రా.), మాంగనీస్‌ (149 మి.గ్రా.), జింక్‌ (417 మి.గ్రా.) లాంటి సూక్ష్మ పరిమాణంలో ఉంటాయి.

[మార్చు] రకాలు

[మార్చు] సాధారణ రకాలు

బెండలో హైబ్రిడ్‌ (సంకర) రకాలకు దీటుగా సాధారణ రకాలు దిగుబడినిస్తాయి.

• పూసా సవాన
• పూసా ముఖమలి
• పంజాబ్‌ పద్మిన
• అర్క అనామిక
• అర్క అభయ
• కో-1
• ఎం.డి.యు-1
• గుజరాత్‌ బెండ-1
• హర్భజన్‌
• పర్భని క్రాంతి
• పి-7
• పి-8

[మార్చు] సంకరజాతి రకాలు

శంఖు రోగాన్ని తట్టుకునే రకాలు

• వర
• విజయ
• విశాల్
• నాథ్‌శోభ
• ప్రియ
• సుప్రియ
• మహికో హైబ్రిడ్‌ నెం. 1, 6, 7, 8

మిగిలిన రకాలు

• ఐశ్వర్య మిస్టిక
• ఎస్‌-008
• ఎస్‌-040
• ఎస్‌-073

[మార్చు] ఎగుమతి రకాలు

ఎగుమతికి కాయలు లేతగా, ఆకుపచ్చగా 6-8 సెం.మీ. పొడవుతో ఉండాలి.

• పంజాబ్‌ పద్మిని
• వర్ష
• విశాల్‌
• నాథ్‌శోభ

[మార్చు] ఉప జాతులు

• పెద్ద బెండ - ఇది చాల అచోట్ల సాగునందున్న రకము. మొక్క పెద్దదిగా పెదురుగున్‌. కాపు ప్రారంభించుట కొంచెము ఆలస్యము. కాయ పలుకలు తీరి లేబసిమి వర్ణము కలిగి 12 - 18 సెంమీ పొడవుండును.
• ఏడాకుల బెండ
• నున్న బెండ
• పొడుగు బెండ
• ఎర్ర బెండ

[మార్చు] చీడపీడలు

బెండకాయల పంటను వివిధ రకాల పురుగులు, తెగుళ్లు ఆశించి నష్టపరుస్తుంటాయి. వీటిని సకాలంలో గుర్తించి నివారించుకోవాలి.

పురుగులు

• కాయతొలుచు పురుగు
• పచ్చ పురుగు
• తెల్ల దోమ
• పచ్చదోమ
• బూజు నల్లి (మీలీబగ్స్‌)

తెగుళ్ళు

• పల్లాకు వైరస్‌ తెగులు
• బూడిద తెగులు
• ఆకు మచ్చ

[మార్చు] వంటలు

బెండ పైత్యాన్ని తగ్గిస్తుందని, వాతాన్ని నివారిస్తుందని, వీర్య వృద్ధిచేస్తుందని ఆయుర్వేద నిపుణులు చెప్తున్నారు. బెండకాయలో జిగురు ఉండటంవల్ల విరివిగా అన్ని వంటలలో వీటిని వాడటం కుదరకపోయినా ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో బెండకాయను చాలా ఎక్కువగా వంటలలో వాడతారు.

1. బెండకాయ వేపుడు
2. బెండకాయ కుర్మా
3. బెండకాయ కూరు
4. బెండకాయ పచ్చడి
5. బెండకాయ ఒరుగులు
6. బెండకాయల సాంబారు
7. బెండకాయ పులుసు
8. బెండకాయ కూర

[మార్చు] సామెతలు

బెండకాయ ముదిరినా బ్రహ్మచారి ముదిరినా పనికిరాడంటారు, ముదిరిన బెండకాయలు చిగుల్లు తెంపితే త్వరగా పుటుక్కున తెగవు, అవి వేలాడబడతాయి, అదే లేత బెండకాయలు అయితే చిగుల్లు పుటుక్కున తెగుతాయి. బెండ Lady's finger - Abelmoschus esculentus, N.O. Malvaceae

తమిళము వెండై; కన్నడము బెండె; మలయాళము వెండ; హింది ఖిండీ, ఖేండా, ఓక్రా; సంస్కృతము చతుష్పద.