Ranking szachowy
Z Wikipedii
Spis treści |
Ranking szachowy (ELO) – metoda obliczania relatywnej siły gry szachistów w punktacji elo. Nazwa ELO pochodzi od nazwiska Arpada Elo – amerykańskiego naukowca węgierskiego pochodzenia, którego prace ukształtowały szachowy system rankingowy oparty na naukowych podstawach.
Profesor Arpad Elo był szachistą i aktywnym członkiem Federacji Szachowej Stanów Zjednoczonych (USCF) od chwili jej założenia w 1939 roku. USCF używała opracowanego przez Kennetha Harknessa liczbowego systemu rankingowego, który umożliwiał szachistom śledzenie własnych postępów w porównaniu z osiągnięciami innych szachistów. System Harknessa był prosty, lecz w niektórych okolicznościach dawał wyniki sprzeczne z intuicyjną oceną siły gry poszczególnych szachistów. Na zamówienie USCF profesor Elo opracował nowy system, oparty na regułach stosowanych w statystyce.
Ocena siły gry szachisty jest zadaniem dość trudnym, ponieważ nie istnieją metody bezwzględnej oceny wartości poszczególnych posunięć w partii szachów. Można jedynie porównać poziom gry dwóch szachistów, biorąc pod uwagę wynik partii pomiędzy nimi. Jeśli zawodnik wygrał partię, należy założyć, że w tej partii zagrał na wyższym poziomie niż jego przeciwnik. Jeśli przegrał – na niższym. Remis w partii oznacza, że obaj szachiści grali na tym samym poziomie.
Profesor Elo zaproponował model, w którym zmiana rankingu szachisty jest bezpośrednio zależna od rankingów przeciwników i rezultatów partii z nimi rozegranych. Porównanie przed turniejem rankingu zawodnika i jego przeciwników powinno określić oczekiwany rezultat tego zawodnika. Jeśli w turnieju uzyskał wynik lepszy od oczekiwanego, jego ranking powinien wzrosnąć, jeśli gorszy – zmaleć. Najistotniejszym pytaniem w tym modelu było: jak różnica rankingów przekłada się na oczekiwany wynik? Do tego wyliczenia Elo zaproponował potraktowanie oczekiwanego wyniku jako zmiennej losowej o rozkładzie normalnym.
USCF wprowadziła w życie system zaproponowany przez profesora Elo w 1960 roku. Dość szybko okazało się, że nowy system rankingowy jest znacznie bardziej precyzyjny od dotychczas stosowanego. W 1970 roku Międzynarodowa Federacja Szachowa (FIDE) wprowadziła system rankingowy oparty na tym samym modelu. W obu systemach nastąpiły pewne zmiany w stosunku do oryginału, skutkiem czego rankingi liczone przez FIDE i USCF dla tych samych szachistów znacznie się różnią. Swoje niezależne systemy rankingowe wprowadziły również inne organizacje, np. Stowarzyszenie Zawodowych Szachistów (PCA) czy Internet Chess Club (ICC). Wszystkie te odmiany są oparte na tym samym modelu, lecz różnią się w szczegółach. W związku z tym określenie "ranking ELO szachisty" może niekiedy prowadzić do nieporozumień. Przykładowo, amerykański arcymistrz Grigorij Kajdanow w sierpniu 2002 roku miał ranking FIDE 2638 punktów i ranking USCF 2742 punkty (ranking USCF jest średnio o 100 punktów wyższy od rankingu FIDE). W rozgrywkach międzynarodowych powszechnie obowiązującym jest ranking FIDE, dlatego "ranking ELO" bez określenia konkretnej organizacji domyślnie odnosi się do listy rankingowej FIDE.
Poniższa krótka analiza listy rankingowej FIDE z 1 października 2007 roku:
- jeden aktywny szachista posiada ranking powyżej 2800 (Viswanathan Anand, 2801 - oprócz niego ranking taki posiada również Garri Kasparow, 2812, ale jest zawodnikiem nieaktywnym),
- 22 szachistów ma ranking 2700 lub wyższy (w tym 7 powyżej 2750),
- 154 szachistów (również nieaktywnych) ma ranking 2600 lub wyższy (w tym 6 Polaków),
- większość szachistów o rankingu wyższym od 2500 ma tytuł arcymistrza,
- szachiści o rankingu pomiędzy 2400 a 2500 to w większości mistrzowie międzynarodowi.
Najwyższym osiągniętym dotychczas rankingiem FIDE może poszczycić się Garri Kasparow, który w lipcu 1999 roku osiągnął 2851 punktów. Profesor Elo szczegółowo opisał swój model w książce The Ratings of Chess Players: Past and Present (Ranking szachistów: przeszłość i teraźniejszość), wydanej w 1978 roku.
[edytuj] Rekordowe rankingi szachowe
Rekordowe rankingi szachowe z lat 1970 – 2008 (z uwzględnieniem listy rankingowej FIDE na dzień 01.04.2008):
Rekordowe rankingi szachowe Polaków z lat 1970 – 2008 (z uwzględnieniem listy rankingowej FIDE na dzień 01.04.2008):
| M-ce | Ranking | Zawodnicy | Data |
|---|---|---|---|
| 1 | 2702 | Michał Krasenkow | 2000.07.01 |
| 2 | 2660 | Bartosz Soćko | 2007.07.01 |
| 3 | 2655 | Kamil Mitoń | 2007.01.01 |
| 4 | 2653 | Bartłomiej Macieja | 2004.01.01 |
| 5 | 2637 | Radosław Wojtaszek | 2007.01.01 |
| 6 | 2627 | Robert Kempiński | 2005.04.01 |
| 7 | 2613 | Mateusz Bartel | 2008.01.01 |
| 8 | 2610 | Tomasz Markowski | 2003.07.01 |
| 9 | 2601 | Grzegorz Gajewski | 2008.04.01 |
| 10 | 2595 | Aleksander Wojtkiewicz | 1998.07.01 |
| 11 | 2581 | Piotr Bobras | 2008.01.01 |
| 12 | 2580 | Łukasz Cyborowski | 2007.01.01 |
| 13 | 2577 | Marcin Dziuba | 2008.04.01 |
| 14 | 2575 | Paweł Czarnota | 2007.07.01 |
| 15 | 2569 | Bartłomiej Heberla | 2006.10.01 |
| 16 | 2565 | Artur Jakubiec | 2004.07.01 |
| 17 | 2559 | Radosław Jedynak | 2006.10.01 |
| 18 | 2557 | Jacek Gdański | 2000.07.01 |
| 19 | 2553 | Aleksander Miśta | 2007.07.01 |
| 20 | 2549 | Paweł Jaracz | 2003.04.01 |
| 21 | 2547 | Paweł Blehm | 2002.04.01 |
| 22 | 2540 | Marcin Kamiński | 1997.01.01 |
| 23 | 2533 | Wojciech Moranda | 2007.10.01 |
| 24 | 2525 | Robert Kuczyński | 1992.07.01 |
| 25 | 2525 | Mirosław Grabarczyk | 1996.07.01 |
| 26 | 2523 | Rafał Antoniewski | 2005.07.01 |
| 27 | 2520 | Klaudiusz Urban | 2004.10.01 |
| 28 | 2510 | Jakub Czakon | 2007.10.01 |
| 29 | 2508 | Krzysztof Jakubowski | 2004.07.01 |
| 30 | 2506 | Tomasz Warakomski | 2007.07.01 |
| 31 | 2505 | Włodzimierz Schmidt | 1978.01.01 |
| 32 | 2505 | Monika Soćko | 2008.04.01 |
| 33 | 2501 | Marek Matlak | 2003.07.01 |
Poniżej hipotetyczne rankingi obliczone za wyniki uzyskane przed rokiem 1970:
| Miejsce | Ranking | Zawodnicy |
|---|---|---|
| 1 | 2725 |  Jose Raul Capablanca |
| 2 | 2720 |  Michaił Botwinnik |
| 3 | 2720 |  Emanuel Lasker |
| 4 | 2700 | Michaił Tal |
| 5 | 2690 |  Aleksander Alechin |
| 6 | 2690 |  Paul Morphy |
| 7 | 2690 | Wasilij Smysłow |
| 8 | 2680 | Tigran Petrosjan |
| 9 | 2680 | Samuel Reshevsky |
| 10 | 2680 | Borys Spasski |
Źródło: ChessBase
[edytuj] Ranking ELO wg PZSzach, USCF i CFC
Kategorie szachowe wg PZSzach → zobacz
Federacja Szachowa Stanów Zjednoczonych dzieli szachistów w następujący sposób:
- ponad 2400 elo, Arcymistrz
- 2200 - 2399 elo, Mistrz
- 2000 - 2199 elo, Ekspert
- 1800 - 1999 elo, Klasa A
- 1600 - 1799 elo, Klasa B
- 1400 - 1599 elo, Klasa C
- 1200 - 1399 elo, Klasa D
- 1000 - 1199 elo, Klasa E
Dane na temat rankingu szachowego na stronie Kanadyjskiej Federacji Szachowej → zobacz
[edytuj] Polska w rankingu FIDE (stan na 01.01.2007)
- Grand Master [GM] – 24
- Woman Grand Master [WGM] – 10
- International Master [IM] – 79
- Woman International Master [WIM] – 24
- FIDE Master [FM] – 95
- Candidate Master [CM] – 1
- Woman FIDE Master [WFM] – 23
- Woman Candidate Master [WCM] – 0
- wszystkich zawodników – 3134
[edytuj] Zobacz też
- liderzy rankingu FIDE
- tytuły i kategorie szachowe)
- system rankingowy chessmetrics
