Melchior Wańkowicz
Z Wikipedii
Melchior Wańkowicz, pseud. Jerzy Łużyc (ur. 10 stycznia 1892 w Kałużycach na Mińszczyźnie, zm. 10 września 1974 w Warszawie) – polski pisarz, dziennikarz, reportażysta i publicysta.
Spis treści |
[edytuj] Życiorys
Absolwent LO im. Jana Zamoyskiego w Warszawie. Studiował prawo na UJ, które ukończył w Warszawie w 1922 roku. Był podoficerem Związku Strzeleckiego. Pseudonimu Jerzy Łużyc używał w 1909 roku, a także później, drukując we własnym wydawnictwie "Rój". W Bukareszcie, gdzie przebywał od września 1939 roku do końca 1940 r., wydał jako Jerzy Łużyc książkę Te pierwsze walki.
Pochodził z rodziny ziemiańskiej herbu Lis odm. W 1916 r. poślubił Zofię z Małagowskich. W 1917 r. wstąpił do I Korpusu Polskiego w Rosji. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej.
Założyciel i współwłaściciel wydawnictwa "Rój". W latach 1939-1958 na emigracji, 1943-1946 jako korespondent wojenny brał udział m.in. w walkach o Monte Cassino. W latach 1949-1959 w USA, wrócił potem do kraju. W związku z Listem 34 w r. 1964 aresztowany pod zarzutem współpracy z RWE, spędził pięć tygodni w więzieniu. W procesie przeciwko niemu zeznawał Kazimierz Koźniewski, niegdyś narzeczony córki Wańkowicza wieloletni przyjaciel domu, przez 45 lat współpracujący z Urzędem Bezpieczeństwa Publicznego i Służbą Bezpieczeństwa. Wańkowicz otrzymał wyrok dwóch lat więzienia. Władze totalitarne liczyły na prośbę Wańkowicza o ułaskawienie, ten jednak stawił się do odbywania kary. W konsekwencji najpierw wstrzymano wykonanie wyroku , a później zawieszono wykonanie kary.
Jego córka Krystyna zginęła jako sanitariuszka w batalionie "Parasol" AK podczas powstania warszawskiego. Druga, młodsza córka, Marta po wojnie została w USA.
Już w latach szkolnych siedział w więzieniu za działalność konspiracyjną. W 1909 r. założył konspiracyjne pismo Wici, drukowane w nakładzie dwóch tysięcy egzemplarzy, w którym zadebiutował jako Jerzy Łużyc. W czasie I wojny światowej skazany na rozstrzelanie. Przed II wojną światową oskarżany przez piłsudczyków o sympatie endeckie i odwrotnie. Za jego największe dzieło uznaje się trzytomową monografię Bitwa o Monte Cassino, w której złożył hołd żołnierzom generała Andersa. Wydawana wiele razy w PRL, książka zawsze była cenzurowana. Od 1990 roku ukazuje się w pełnej wersji.
Ważniejsze dzieła to: Tworzywo, Opierzona rewolucja, Szczenięce lata, Na tropach Smętka, Ziele na kraterze, Bitwa o Monte Cassino, Hubalczycy, Westerplatte, Karafka la Fontaine'a.
[edytuj] Dzieła
- Anoda-katoda
- Bitwa o Monte Cassino (t. 1-3 1945-47)
- C.O.P – ognisko siły (1938)
- Czerwień i Amarant
- De profundis
- Drogą do Urzędowa (1955)
- Dwie prawdy (połączone w jednym wydaniu dwie rzeczy: "Hubalczycy" i "Westerplatte")
- Dzieje rodziny Korzeniewskich
- Hubalczycy (1959)
- Karafka La Fontaine'a (t. 1 1972, t. 2 pośm. 1980)
- Kaźń Mikołaja II
- Klub trzeciego miejsca (1949)
- Kundlizm (1947)
- Monte Cassino (skróc. wyd. krajowe Bitwy o Monte Cassino, 1957)
- Na tropach Smętka (1936)
- Od Stołpców po Kair (1969)
- Opierzona rewolucja (1934)
- Polacy i Ameryka
- Prosto od krowy (1965)
- Przez cztery klimaty 1912-1972 (1972)
- Reportaże zagraniczne
- Strzępy epopei
- Szczenięce lata (1934)
- Szkice spod Monte Cassino (1969)
- Szpital w Cichiniczach (1925)
- Sztafeta (1939)
- Tędy i owędy (1961)
- Tworzywo (Nowy Jork 1954, wyd. kraj. 1960)
- W kościołach Meksyku (1927)
- W ślady Kolumba (cz. 1 Atlantyk-Pacyfik 1967, cz. 2 Królik i oceany 1968, cz. 3 W pępku Ameryki 1969)
- Walczący Gryf (1964)
- Westerplatte (1959)
- Wojna i pióro (1974)
- Wrzesień żagwiący (1947)
- Ziele na kraterze (1951, wyd. krajowe 1957)
- Zupa na gwoździu (1967, wyd. 3 pt. Zupa na gwoździu – doprawiona 1972)
Pod redakcją Aleksandry Ziółkowskiej-Boehm:
- Dzieła emigracyjne i Dzieła powojenne Melchiora Wańkowicza
- Korespondencja Krystyny i Melchiora Wańkowiczów (1993)
- Korespondencja Jerzy Giedroyć-Melchior Wańkowicz (2000)
- King i Królik. Korespondencja Zofii i Melchiora Wańkowiczów, 2 tomy (2004)
[edytuj] Zobacz też
- Aleksandra Ziółkowska (inna pisownia Aleksandra Ziolkowska-Boehm) – asystentka pisarza, której zadedykował drugi tom Karafki La Fontaine'a i zapisał w testamencie swoje archiwum; autorka książek o, m.in., Melchiorze Wańkowiczu, jak: "Blisko Wańkowicza", "Na tropach Wankowicza", "Proces 1964 roku Melchiora Wankowicza".
- Zofia Romanowiczowa – asystentka pisarza przy pisaniu Monte Cassino we Włoszech. Po wojnie zamieszkała w Paryżu. Poświęciła pisarzowi książkę Sono felice.
- Krzysztof Kąkolewski – autor książki – zapisu rozmów z pisarzem Wańkowicz krzepi.
- Mieczysław Kurzyna – autor książki O Wańkowiczu nie wszystko.
- Wyższa Szkoła Dziennikarska im. M. Wańkowicza
