Mandżurowie
Z Wikipedii
Mandżurowie - grupa etniczna wywodząca się z plemion tungusko-mandżurskich ałtajskiej rodziny językowej, zamieszkujących od zamierzchłych czasów północno-wschodnią Mandżurię. Lud ten od XVII wieku do 1911 roku władał Chinami. W tym czasie niemal zupełnie zasymilował się z Chińczykami, tracąc tym samym swą kulturową odrębność. Obecnie stanowią mniejszość na terenie Mandżurii oraz Dżungarii, żyjąc w rozproszeniu wśród ludności chińskiej.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Na arenie dziejów pojawili się późno. W przeszłości przypisywano im różne nazwy, oni sami nazywali siebie Dżurdżenami. W XI wieku opanowali większość terenów obecnej Mandżurii, a od 1141 roku północno-wschodniej części Chin. W 1234 r. państwo Dżurdżenów zostało unicestwione przez Mongołów, a oni sami - zesłani do Mandżurii, gdzie trudnili się myślistwem i rybołówstwem oraz hodowlą bydło i trzody chlewnej, a tylko w niewielkim stopniu uprawą ziemi.
[edytuj] Władcy Chin
Na początku XVII w. potomkowie Dżurdżenów, określający się już jako Mandżurowie, utworzyli silny związek rodowo-plemienny i odzyskali kontrolę nad Mandżurią. Zjednoczenia plemion mandżurskich dokonał w 1608r. Nurhaczi, który w 1618r. rozpoczął ekspansję na południe Chin. W 1644r. jego wnuk Shunzi zdobył Pekin. Mandżurowie odsunęli od władzy dynastię Ming i założyli własną Qing, która panowała w Chinach do roku 1911. W 1650 r. zajęli Kanton, w 1662 r. ostatecznie pokonali Mingów, a do 1680 r. opanowali całe terytorium Chin. W 1683 r. padł Tajwan - ostatni bastion oporu przeciw Mandżurom. W latach 1687-97 zajęli Mongolię, w 1720 - 24 Tybet, a w 1758 r. Dżungarię, Kaszgarię i Turkiestan. Już w 1620 r. narzucili zwierzchnictwo Korei oraz przejściowo podporządkowali sobie Wietnam i Laos (koniec XVIII w.) Prowadzili też wojny na terenie Birmy. Ich wpływy sięgały po Nepal, Sikkim i Bhutan.
Największe znaczenie i zasięg terytorialny osiągnęło cesarstwo w latach 1662 - 1796. W stosunku do epoki Mingów obszar Chin wzrósł trzykrotnie, podobnie jak liczba ludności ze 150 do 450 milionów. Nastąpiło też wzmocnienie wewnętrzne państwa, jego integracja i rozwój ekonomiczny. Podstawą sukcesów Mandżurów sprawna organizacja wojskowa. W czasie wojny wszyscy mężczyźni powoływani byli pod broń. Cała ludność zorganizowana została na sposób wojskowy, tworząc osiem wielkich formacji, zwanych chorągwiami. Po zajęciu Chin Mandżurowie założyli w głównych miastach garnizony wojskowe, za pomocą których kontrolowali prowincję. Zachowali też przejęty po Mingach sposób rządzenia krajem, z tym, że sami objęli połowę najwyższych stanowisk urzędniczych. Ważną funkcję w podporządkowaniu Chin pełnił też terror. Zdobywszy Kanton (po 8-miesięcznym oblężeniu) wymordowali ponad 100 tysięcy jego mieszkańców. Po ostatecznym podboju Dżungarii zgładzono większość ludności męskiej, a na wyludnionych terenach utworzono osiedla wojskowe i sprowadzono chińskich osadników. Na dużą skalę stosowano przesiedlenia ludności, konfiskowano majątki ziemskie, które oddawano mandżurskim feudałom. Jeńcy wojenni zostawali niewolnikami.
[edytuj] Zmierzch
Obalenie cesarstwa w 1911 r. położyło kres politycznemu znaczeniu Mandżurów. W 1932 r. Japończycy utworzyli całkowicie podporządkowane sobie państwo Mandżukuo z ostatnim cesarzem Chin Pu Yi jako władcą, lecz upadło ono wraz z ich klęską w 1945 r. Chińczycy zlikwidowali w 1953 r. odrębność Mandżurii, dzieląc ją na trzy prowincje.
[edytuj] Asymilacja
Mandżurowie całkowicie ulegli kulturowej i etnicznej asymilacji. Rządząca elita przejęła od Chińczyków wzorce zachowań, filozofię i obyczaje, a z czasem również język. Kontynuowała i utrwalała tradycje chińskiej sztuki w zakresie ceramiki (porcelana), rzeźby w nefrycie, malarstwa i literatury. Jedynym elementem kulturowym, jaki Mandżurowie narzucili Chińczykom, było splatanie włosów w warkocz - symbol lojalności wobec ich dynastii. Podobny proces nastąpił też w Mandżurii, wyludnionej wskutek emigracji Mandżurów do podbitych Chin. Osadnictwo chińskie na tych terenach było początkowo zakazane, lecz narastająca groźba aneksji przez Rosję sprawiła, że w 1865 r. zakaz ten uchylono. Do pierwszych regionów kolonizacji należały okolice miasta Hulan w pobliżu Harbinu. Już w 1900 r. liczba osadników chińskich w Mandżurii znacznie przewyższała liczbę samych Mandżurów. Szczytowy okres osadnictwa chińskiego przypadł na lata 20. XX wieku. Było ono kontynuowane po przejęciu władzy w Chinach przez komunistów.
[edytuj] Mandżurowie dzisiaj
Obecnie liczba Mandżurów na terenie Chin wynosi około 7 milionów (2000). Większość z nich mieszka w Mandżurii (prowincja Heilongjiang), stanowiąc zaledwie 4% ogółu jej populacji, a około 500 tysięcy żyje w aglomeracji Pekinu, w prowincji Hebei i autonomicznym regionie Mongolia Wewnętrzna. Według źródeł chińskich z 1990 r. tylko około 1000 osób (z reguły w podeszłym wieku) posługiwało się jeszcze językiem mandżurskim. Również nazewnictwo mandżurskie wypierane jest przez chińskie odpowiedniki.
Odłamem Mandżurów jest grupa etniczna Sibe (Sibińczycy), zamieszkująca okręg autonomiczny ze stolicą w mieście Czabczal na terenie Dżungarii (Sinkiang) w zachodnich Chinach. Spośród 173 tysięcy tamtejszych Mandżurów własnym językiem posługiwało się na co dzień 23 tys.,a na równi z chińskim używało go 96 tys.
