Jean Domat
Z Wikipedii
Jean Domat (lub Jean Daumat) (30 listopada 1625 - 14 marca 1696) francuski prawnik i zwolennik monarchii absolutnej. David A. Combe określił go mianem najświetniejszego umysłu prawniczego XVII wieku (the greatest legal mind of the 17th century).
Spis treści |
[edytuj] Biografia
Domat urzodził się w roku 1625 w Clermont-Ferrand (Owernia). Wśród jego przyjaciół byli janseniści z Port-Royal, z którymi sympatyzował. Jego przyjacielem był min. Blaise Pascal. Po śmierci Pascala jego dokumenty i pisma powierzono właśnie Domatowi.
W roku 1689, Domat opublikował monumentalne dzieło: Les lois civiles dans leurr ordre naturel ("Prawa cywilne w porządku naturalnym") , w którym udało mu się odnieść istniejące przepisy prawne do praw naturalnych. Wiele zyskało przez to prawo rzymskie ponieważ Domat jako sprzeczne z prawem naturalnym postulował zniesienie wszelkich doktryn, reguł i zwyczajów podsycających konflikty międzyludzkie, szkodliwych czy po prostu nieistotnych dla funkcjonowaniu społeczeństwa. W prawie francuskim i europejskim był to prawdziwa rewolucja. Na nieludzkość i absurd przepisów narzekał w XVI wieku min. Michel de Montaigne.
Ludwik XIV nagrodził Domata za ta pracę pensją w wysokości 2000 liwrów. Nie przeszkadzały monarsze jansenistyczne sympatie jurysty. Domat podjął sie wyjaśnić potrzebę nowej idei jaką była monarchia absolutna w szerszym kontekście struktury społecznej, prawa boskiego i naturalnego.
Domat był szczerym wierzącym i uważał się za "naukowca zajmującego się prawem". Przy tym uważał, że historia ludzka ukazywała jakąś niezmienną ideę równości ludzi, lecz równość ta powinna być zdaniem Domata ujęta w ramy etyki chrześcijańskiej i na bazie tej etyki powinno być stanowione prawo. Jak mawiał Domat, "Człowiek jest stworzony przez Boga i dla Boga" (L’homme est fait par Dieu et pour Dieu).
Czwarty tom Lois Civiles, zatytułowany "Prawo Publiczne" (Le Droit public) opublikowano w 1697, - rok po śmierci autora> Le Droit public dotyczy genezy porządku społecznego i rządu, a także obowiązków i praw Królów. Podkreślone zostało w niej znaczenie takich zagadnień jak "prywatna autonomia" (jednostki) i oczywiści Le Droit naturel ("porządek naturalny"). Napoleon Bonaparte oparł swój słynny "Kodeks" na dziele Domata.
Zasługa Domata jest oczyszczenie masy prawa rzymskiego z mnóstwa przepisów nijak mających się do praktyki codziennej, bądź niewychowawczych.
Domat opublikował tez po łacinie ekstrakt z praw Justyniana Wielkiego pt: Legum delectus (Paryż, 1700). Do roku 1777 wznawiano jego dzieła drukiem 25 razy. Dokonano też wielu tłumaczeń. Na język angielski przekładali je zarówno Brytyjczycy jak i Amerykanie. Domat zmarł w Paryżu 14 marca 1696 roku.
[edytuj] Dzieła-pierwsze wydania
- Les Lois civiles dans leur ordre naturel (właściwie: Le droit public, suite des lois civiles dans leur ordre naturel) vol I-III Paris, Jean Baptiste Coignard, 1689.
- Les Lois civiles dans leur ordre naturel, vol IV - le droit public et Legum delectus Paris 1697
- Legum Delectus (Paris, 1701)
[edytuj] Dzieła-kolejne wydania
- Les Lois civiles dans leur ordre naturel, Paris, Jean Baptiste Coignard, 1700, 6 vol.
- Legum Delectus (Amsterdam, 1701)
- Les Lois civiles dans leur ordre naturel ; le Droit public, et Legum delectus, Paris, 1713.
- Les Lois civiles dans leur ordre naturel, le droit public et Legum delectus. Paris, 1723.
- Les loix civiles dans leur ordre naturel; le droit public, et Legum delectus, Paris, Saugrin, 1756.
- Les Lois civiles dans leur ordre naturel ; le Droit public, et Legum delectus., z opracowaniem M. de Bouchevreta, Paris, 1777.
[edytuj] Tłumaczenia
- Le leggi civili nel lor ordine naturale… con le note de’ Signori Berroyer e Chevalier; e con un supplemento del signor Jouy... Traduzione dal francese del dottori Nicola Martinez, Napoli, presso G. P. Merande e Compagni e Gabinetto Letterario 1786-90.
[edytuj] Linki
- On Social Order and Absolute Monarchy- wyjątek z anglojęzycznej wersji Le droit public, suite des lois civiles dans leur ordre naturel, vol. 3, z wydania Josepha Remy (Paris: Firmin-Didot, 1829), na witrynie internetowej Modern History Sourcebook
- biografia na stronie The Penn Laws
- wstęp z Les Lois civiles dans leur ordre naturel. Paris, Jean Baptiste Coignard, 1689 w wersji anglojęzycznej (The Civil Law in its Natural State w formacie PDF
- wstep do Traité des lois civiles prises dans leur ordre naturel -j.francuski
- http://www.encyclopedia.com/doc/1E1-Domat-Je.html
[edytuj] Bibliografia
- Victor Cousin w: Journal des Savants (1843);
- The Birth of Modern Jurisprudence,” by Shael Herman (1984);
- H. F. Jolowicz, Roman Foundations of Modern Law (1957).
