Monarchia absolutna

Z Wikipedii

Cardin Le Bret (1558-1665) jeden z teoretyków absolutyzmu z ojcem

Monarchia absolutna, absolutyzm - forma rządów występująca przede wszystkim we wczesnonowożytnej oraz starożytnej (przykładem starożytnej monarchii absolutnej może być ustrój Cesarstwa Rzymskiego) monarchii oraz mające ją uzasadnić doktryny polityczne. W systemie absolutystycznym monarcha skupia w swoim ręku władzę sądowniczą, ustawodawczą i wykonawczą (z oczywistych względów król wyznaczał swoich przedstawicieli do poszczególnych ośrodków władzy, osobiście zajmując się tylko sprawami najwyższej wagi oraz utrzymaniem stanu, w którym nie dochodzi do konfliktu interesów żadnych z podległych mu ośrodków władzy). Kształtowanie się nowożytnego absolutyzmu związane jest z końcem feudalizmu i pojawieniem się silnych, scentralizowanych państw narodowych, co doprowadziło do ograniczenia feudalnych przywilejów stanowych. Proces ten rozpoczął się w XIV w. wraz z upadkiem autorytetu papieża i cesarza, a nasilił w wieku XVI (zob. Machiavelli). W wieku XVII doprowadził do powstania klasycznej formy absolutyzmu we Francji, szczególnie za panowania Ludwika XIV, któremu przypisuje się słowa "państwo to ja".

W XVIII w. absolutyzm zyskał własną ideologię gdzie władca miał być pierwszym urzędnikiem nowoczesnego, scentralizowanego państwa - taką postać absolutyzmu nazywamy absolutyzmem oświeconym. Absolutyzm oświecony najbardziej wyraźne formy przybrał w Królestwie Prus za panowania Fryderyka Wielkiego i w Austrii pod rządami Józefa II. W absolutyzmie oświeconym panowały, zgodne z ideologią Oświecenia, tendencje do reformy całokształtu życia społecznego i gospodarczego, realizowanego przez rozbudowany aparat biurokratyczny.

W niektórych państwach (Polska, Anglia) absolutystyczny system rządów nigdy się nie ukształtował, a co więcej, budził stałe, poważne obawy społeczeństwa (zob. absolutum dominium, Magna Charta, neminem captivabimus). W innych (Szwecja, Niderlandy, także Anglia Stuartów) da się zauważyć starą walkę między zwolennikami władzy absolutnej a zwolennikami decentralizacji. W jeszcze innych (Rosja) nałożył się na dawniejsze formy despotyzmu (zob. samodzierżawie).