Jacobus Henricus van 't Hoff

Z Wikipedii

Jacobus Henricus van 't Hoff (ur. 30 sierpnia 1852 w Rotterdamie, zm. 1 marca 1911 w Steglitz koło Berlina) – holenderski chemik, laureat pierwszej Nagrody Nobla w 1901.

[edytuj] Biografia

Urodził się w Rotterdamie w Holandii 30 sierpnia 1852. Był trzecim z kolei dzieckiem siedmioosobowej rodziny Jakuba Henryka van 't Hoffa i Alidy Jakuby Kolff. W roku 1869 wstąpił w progi Politechniki w Delft. Dyplom uzyskał w roku 1871. Jednak decyzję o poświęceniu się czysto naukowej karierze podjął po wakacyjnej pracy w cukrowni. Perspektywa zostania technologiem była dla niego zbyt przytłaczająca.

Po roku spędzonym w Leiden, pojechał do Bonn pracować z A.F. Kekulem od jesieni 1872 do wiosny 1873 r. Ten okres poprzedzał następny, podczas którego współpracował z Charlesem Wurtzem w Paryżu. Ukończył tam dużą część programu i po powrocie do Holandii w 1874 uzyskał tytuł doktora w tymże roku pod kierownictwem E. Muldera.

W 1876 został wykładowcą na Veterinary College w Utrecht, ale już w następnym roku opuścił miasto i przyjął identyczną posadę na Uniwersytecie w Amsterdamie. W roku 1878 został mianowany Profesorem chemii, mineralogii i geologii na tymże uniwersytecie. Po sprawowaniu swojego urzędu przez 18 lat przyjął zaproszenie do Berlina i propozycję zostania Honorowym Profesorem, oraz członkiem Pruskiej Akademii Nauk. Głównym powodem przyjęcia propozycji był nadmiar pracy (głównie duża ilość egzminowanych studentów), który uniemożliwiał poświęcenie większej ilości czasu pracy naukowej. Był gorącym zwolennikiem stworzenia specjalnej kategorii pracowników naukowych. Na swoim stanowisku pozostał już do końca życia.

Zmarł 1 marca 1911 r. w Steglitz pod Berlinem.

[edytuj] Badania

Jego doktorat był zatytułowany "Bijdrage tot de Kennis van Cyaanazijnzuren en Malonzuur" (Wkład do wiedzy o kwasie cyjanooctowym i malonowym). Jednak jego najważniejsza publikacja ukazała się kilka miesięcy wcześniej: "Voorstel tot Uitbreiding der Tegenwoordige in de Scheikunde gebruikte Structuurformules in de Ruimte", etc. (Propozycja rozwinięcia trójwymiarowych wzorów chemicznych). Ta publikacja licząca 12 stron tekstu i jedną z wykresami zapoczątkował rozwój stereochemii. Koncepcja "asymetrycznego atomu węgla", będąca założeniem dzieła, pomogła wytłumaczyć istnienie kilku izomerów nie dające się wytłumaczyć w oparciu o zwykły wzór strukturalny. W tym samym czasie zauważył istnienie zależności pomiędzy aktywnością optyczną, a istnieniem chiralnego atomu węgla.

Jego poglądy zostały zaakceptowane po ukazaniu się dzieła "Chimie dans l'Espace" (Chemia w kosmosie); na szczególną uwagę zasługuje opublikowane w 1877 r. niemieckie wydanie ze wstępem J. Wislicenusa. W swoim "Dix Années dans l'Histoire d'une Théorie" (Dziesięć lat historii teorii) zwrócił uwagę na fakt, iż J.A. Le Bel niezależnie doszedł to takich samych wniosków jak on sam, chociaż w bardziej abstrakcyjnej formie.

W 1884 r. ukazała się książka "Études de Dynamique chimique" (Badania nad chemią kinetyczną). w której po raz pierwszy wszedł na grunt chemii fizycznej. Najważniejszą część stanowiło wyprowadzenie głównej termodynamicznej zależności pomiędzy ciepłem tworzenia i przesunięciem równowagi, jako rezultatu zmian temperatury, która jest nazywana regułą van 't Hoffa. Przy stałej objętości równowaga reakcji ulegnie zmianie w kierunku przeciwnym do temperatury (a narzuconym przez układ). W ten sposób obniżenie temperatury powoduje oddanie ciepła, natomiast jej podwyższenie – jego absorpcję. Ta reguła została dołączona w 1885 do obowiązującej reguły Le Chateliera (reguły przekory). Dziś ta reguła znana jest jako reguła van 't Hoffa-Le Chateliera.

W następnym roku wydał "L'Équilibre chimique dans les Systemes gazeux ou dissous a I'État dilué" (Równowaga chemiczna w gazach lub silnie rozcieńczonych roztworach), która dowodzi teorii rozcieńczonych roztworów. Pokazał, że w dostatecznie rozcieńczonych roztworach ciśnienie osmotyczne jest proporcjonalne do temperatury absolutnej, więc to ciśnienie może być przedstawione wzorem, który różni się od wzorów dla gazów jedynie współczynnikiem i. Zależność ta jest do dziś nazywana rówaniem van't Hoffa.

Jego prawa dotyczące ciśnień dały podstawy pod teorię dysocjacji elektrolitycznej Svante Arrheniusa (1884-1887) – pierwszego z obcokrajowców, który przybył do Amsterdamu, aby z nim pracować.

Podczas swojego pobytu w Berlinie zastanawiał się nad pochodzeniem złóż oceanicznych, szczególnie zwracając uwagę na te utworzone w Stassfurcie. W jego wytężonej pracy swą pomocą służył W. Meyerhoffer, który wcześniej przez pewien czas pracował z van 't Hoffem w Amsterdamie. Rezultaty jego badań, głównie publikowane w Proceedings of the Prussian Academy of Sciences, zostały przez niego zebrane w dwutomowym dziele "Zur Bildung ozeanischer Salzablagerungen", 1905-1909.

[edytuj] Życie prywatne

Van 't Hoff doceniał rolę wyobraźni w pracy naukowej, o czym dobitnie świadczyło jego inauguracyjne wystąpienie, gdy otrzymał godność profesora w Amsterdamie. W swoim wystąpieniu "Verbeeldingskracht in de Wetenschap" (Potęga wyobraźni w nauce) opierając się na dokładnej analizie biografii wybitnych naukowców doszedł do wniosku, że większość z nich w znacznym stopniu posiadło tą zdolność. Razem z Wilhelemem Ostwaldem założyli Zeitschrift für physikalische Chemie w Lipsku i zostali uznani za ojców chemii fizycznej.

Sam zaznaczał, że dzięki otrzymaniu pierwszej Nagrody Nobla, rok 1901 był szczytowym okresem jego kariery. W roku 1885 został mianowany członkiem Królewskiej Holenderskiej Akademii Nauk. Na uwagę zasługuje fakt, że w 1880 nie został członkiem Akademii z powodu nieuzyskania dostatecznej ilości głosów, co dowodzi, że początkowo jego idee nie były dobrze przyjmowane w ojczyźnie. Ponadto uzyskał tytuły doktora honoris causa na uniwersytetach w Harvardzie i Yale (1901), na Uniwerstecie Victorii w Manchesterze (1903), Heidelbergu (1908); Medal Davy'ego Towarzystwa Królewskiego (1893), Medal Helmholtza Pruskiej Akademii Nauk (1911); został również odznaczony Orderem Kawalera Legii Honorowej (1894), oraz Senator der Kaiser-Wilhelm-Gesellschaft (1911). Był również członkiem honorowym Towarzystwa Chemicznego w Londynie (1898), Królewskiej Akademii Nauk w Gottingen (1892), Amerykańskiego Towarzystwa Chemicznego(1898), Académie des Sciences w Paryżu (1905).

Van 't Hoff kochał naturę. Jako student w Lejdzie często uczęszczał na wycieczki z botanikami. Również podczas pobytu w Bonn często chadzał na piesze wycieczki po górach. Uwielbiał poezję. Jego idolem był George Gordon Byron.

W 1878 r. poślubił Joannę Mees. Mieli dwie córki: Joannę (ur. 1880) i Aleidę (ur. 1882) oraz dwóch synów: Jakuba (ur. 1883) i Gowerta (ur. 1889).