Web Analytics

See also ebooksgratis.com: no banners, no cookies, totally FREE.

CLASSICISTRANIERI HOME PAGE - YOUTUBE CHANNEL
Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions
Dubaj - Wikipedia, wolna encyklopedia

Dubaj

Z Wikipedii

Współrzędne: 25°16' N 55°20' EGeografia

Dubaj
Flaga Dubaju
Nocna panorama miasta
Nocna panorama miasta
Państwo Zjednoczone Emiraty Arabskie Zjednoczone Emiraty Arabskie
Emirat Dubaj
Szejk Muhammad ibn Raszid al-Maktum
Powierzchnia 4114 km²
Położenie 25° 16' N
55° 20' E
Ludność (2006)
• liczba ludności
• gęstość

1 570 779
293,94 os./km²
Położenie na mapie kraju
Dubaj
Dubaj
Dubaj
Strona internetowa miasta


Dubaj (arab. دبيّ Dubayy) to jeden z siedmiu emiratów tworzących Zjednoczone Emiraty Arabskie na Półwyspie Arabskim oraz główne miasto tego emiratu czasami nazywane Dubai City, aby odróżnić je od emiratu. Dubaj jest najbardziej zaludnionym i drugim co do wielkości emiratem w ZEA po stolicy Abu Dhabi. Dubaj wyróżnia się spośród innych członków ZEA wysokim dochodem z wydobycia ropy naftowej w wysokości 6% PKB. Główne dochody emirat czerpie z Jebel Ali Free Zone oraz coraz więcej z turystyki. Dubaj przyciągnął uwagę świata dzięki nowatorskim i ambitnym projektom budowlanym, imprezom sportowym, konferencjom i rekordom Guinnessa.

Spis treści

[edytuj] Historia

Tereny dzisiejszego miasta były zamieszkane już 3 tys. lat p.n.e.. Najstarsze miejsce, gdzie został wspomniany Dubaj to arabska książka Majam Ma Ostojam men Asmae Al beelad wal Mawadhea z roku 1095. Z czasem, gdy coraz większą rolę zaczął odgrywać handel perłami łowionymi na miejscu, statki tutejszych kupców zaczęły docierać do Chin, skąd wracały wyładowane jedwabiem i porcelaną, które z kolei stąd docierały do Europy. Największy rozkwit handlu i żeglugi nastąpił między VIII a XIII wiekiem. W XVIII wieku Al Abu Falasa, linia klanu Bani Yas, uzależniła Dubaj od Abu Dhabi aż do roku 1833. 8 stycznia 1820 roku szejk Dubaju został sygnatariuszem brytyjskiego Generalnego Pokojowego Paktu. W 1833 roku dynastia Al Maktoum wyzwoliła miasto spod zależności od Abu Dhabi, od tego czasu Dubaj stał się wolnym emiratem. Od 1892 roku Dubaj znalazł się pod protekcją Wielkiej Brytanii. W marcu 1892 roku został utworzony Oman Traktatowy. Podobnie jak inne miasta Dubaj przez dłuższy czas był wioską rybacką oraz perłową, zmieniło się to po odkryciu ropy w latach 60.. Po dewaluacji Zatokowej Rupii w 1966 roku, Dubaj dołączył do nowego niepodległego stanu [Katar]]u, aby utworzyć nową jednostkę monetarną Katar/Dubaj riyal. 2 grudnia 1971 roku Dubaj razem z Abu Dhabi i 5 innymi emiratami utworzyli ZEA po opuszczeniu Zatoki Perskiej przez Brytyjczyków w 1971. w 1973 roku Dubaj przyjął nową walutę diram. W XX wieku miasto skorzystało na stabilnych warunkach stworzonych przez dwóch długo urzędujących emirów: szejka Saeed Bin Maktoum od 1912 do 1958 oraz szejka Rashid Bin Saeed al-Maktoum. Szejk Rashid odgrywał główną rolę w rządzeniu emiratem. Przez ten czas rozwinął miasto z małej wioski do nowoczesnego miasta ze świetną komunikacją oraz infrastrukturą przemysłową. Od 1990 roku z powodu choroby szejk odgrywa mało znaczącą rolę w rządzeniu, przejęło ją jego czterech synów.

Fort Al Fahidi, wybudowany w 1799, najstarszy istniejący budynek w Dubaju.
Fort Al Fahidi, wybudowany w 1799, najstarszy istniejący budynek w Dubaju.

Władcy Dubaju od 1833 roku:

  • .... - 1833 `Ubayd ibn Said
  • 1833 - 1852 Maktum I ibn Bati ibn Suhayl
  • 1852 - 1859 Said I ibn Bati
  • 1859 - 1886 Hushur ibn Maktum
  • 1886 - 1894 Raszid I ibn Maktum
  • 1894 - 1906 Maktum II ibn Hushur
  • 1906 - 1912 Bati ibn Suhayl
  • 1912 - 1929 Said II ibn Maktum
  • 1929 Mani ibn Rashid
  • 1929 - 1958 Said II ibn Maktum (ponownie)
  • 1958 - 1990 Raszid II ibn Said Al Maktum
  • 1990 - 2006 Maktoum III ibn Rashid Al Maktum
  • 2006 - Muhammad ibn Raszid al-Maktum

Obecnym władcą Dubaju jest szejk Mohammad bin Rashid Al Maktoum. Podobnie jak wcześniejszy władca, jego starszy brat szejk Maktoum bin Rashid Al Maktoum, on także jest wiceprezydentem i premierem Zjednoczonych Emiratów Arabskich.

[edytuj] Geografia

Mapa Dubaju
Mapa Dubaju

Dubaj leży nad Zatoką Perską, na południowy zachód od Szardży i na północny wschód od Abu Dhabi. Do Dubaju należy także enklawa otoczona przez Oman, Ajman i Ras al-Khaimah, o nazwie Hatta. Emirat jest podzielony na 9 sektorów: 1-4,6 są zurbanizowane, 7-9 przemysłowe, 5 to Jebel Ali, 7 – Hatta. Większość Dubaju to pustynia oraz góry Hajar na wschodzie, znajdują się także liczne zielone oazy i doliny. W przeciwieństwie do Abu Dhabi i Sarajah, Dubaj ma tylko jedno miasto. Chociaż emirat ma powierzchnię 3900 km2 populacja (889 518 w 1990) jest skoncentrowana w mieście. Wpłynęło to na atrakcyjność oaz jako miejsc na weekendowy wypoczynek poza miastem.


[edytuj] Demografia

Year Population
18221 1,200 [1]
19001 10,000 [2]
19301 20,000 [3]
19401 38,000 [1]
19541 20,000 [1]
19601 40,000 [4]
1968 58,971 [5]
1975 183,000 [6]
1985 370,800 [7]
1995 674,000 [7]
2005 1,204,000
1 Pierwszy powszechny spis ludności w Dubaju odbył się w 1968 roku.

Większość populacji Dubaju to obcokrajowcy m.in. Z Południowej Azji i Południowo-Wschodniej Azji. 25% populacji ma korzenie irańskie. W Dubaju mieszka także ponad 100 000 Brytyjczyków i innych zachodnich przybyszów. Rząd ZEA nie zezwala na żadną formę naturalizacji dla obcokrajowców. Prawie wszystkie komercyjne zakłady są prowadzone przez obcokrajowców przy cichej współpracy lokalnego biznesmena, który tylko „wypożycza” licencję za odpowiednią opłatą. Liczne strefy wolnego handlu umożliwiają obcokrajowcom nabycie pełnej własności. Powiększa się także liczba wilii i apartamentów na sztucznych wyspach takich jak Palm Islands oraz w wielu częściach Dubaju takich jak The Greens, Dubai Marina, International City itp. Własność jest całkowita lub na 99 lat w zależności od rejonu.

[edytuj] Ekonomia

Dubai Marina, osiedle mieszkaniowe, jest drugą co do wielkości stworzoną przez człowieka mariną na świecie.
Dubai Marina, osiedle mieszkaniowe, jest drugą co do wielkości stworzoną przez człowieka mariną na świecie.

Rezerwy ropy naftowej w Dubaju stanowią mniej niż 1/20 zasobów Abu Dhabi. Wpływy z wydobycia ropy stanowią niewielką część dochodów emiratu. Dubaj oraz Deira (niepodległa w tamtym czasie) stały się bardzo ważnymi portami dla zachodnich firm. Większość nowych centrów finansowych zostało wybudowanych na terenie portu. Dubaj budował swoją pozycję jako ważnego punktu na trasach transportowych w latach 70. i 80. XX. Obecnie miasto jest ważnym ośrodkiem i portem turystycznym (Jebel Ali wybudowane w latach 70. XX wieku - największa stworzona przez człowieka przystań na świecie), ale także jest hubem dla firm IT oraz finansowych razem z nowym Światowym Centrum Finansowym – Dubai International Finance Centre (DIFC). Transport lotniczy jest kontrolowany przez, założoną przez rząd w 1985, Emirates Airline. Linia swój główny hub posiada na Dubai International Airport, w roku 2005 przewiozła 12 000 000 pasażerów. Rząd założył specjalne strefy, którym przypisano odpowiednie funkcje i w których zakładają centra firmy z określonych branż, np. Dubai Media City jako część TECOM (Dubai Technology, Electronic Commerce and Media Free Zone Authority), w której siedziby takie firmy z branży IT jak EMC Corporation, Oracle, Microsoft, IBM oraz z branży mediów: MBC, CNN, Reuters, AP. Dubai Knowledge Village (KV) to edukacyjny i treningowy hub dla przyszłych pracowników innych wolnych stref. Internet jest filtrowany w większości stref Dubaju, wyszukuje i nie dopuszcza stron niedozwolonych kulturowo i religijnie np. izraelskich domen. Strefy TECOM na razie nie są filtrowane.

[edytuj] Nieruchomości

Decyzja rządu o przejściu z gospodarki uzależnionej dochodowo od wydobycia ropy na nastawioną na usługi i turystykę uczyniła nieruchomości bardziej wartościowymi i skutkowało boomem budowlanym w latach 2004-2006. Budowy na dużą skalę uczyniły z Dubaju jedno z najszybciej rozrastających się miast, porównywalne jedynie z największymi miastami Chin. Boom budowlany zaowocował powstaniem projektów na wodzie Palm Islands, The World oraz na lądzie Dubai Marina, Burj Dubaj Complex, Business Bay i Dubailand. Prace nad projektami prowadzą największe firmy na tamtejszym rynku Emaar Properties , Al Nakheel Properties i Dubai Properties. Aspiracje rządzącego szejka są odzwierciedlone przez ultra nowoczesną architekturę, unikatowe wieżowce takie jak Emirates Towers, które są dwunastym i dwudziestym czwartym budynkiem na świecie pod względem wysokości, oraz Burj al-Arab – hotel żagiel wybudowany na sztucznej wyspie do niedawna najwyższy hotel na świecie. Emaar Properties buduje obecnie budynek, który już pobił wszystkie rekordy wysokości, jest najwyższą strukturą wybudowaną przez człowieka. Gdy zostanie ukończony , najprawdopodobniej w 2009, będzie miał 818m. Obok Burj Dubaj budowane jest największe centrum handlowe na świecie – Dubai Mall. Budowany jest także obecnie projekt Bussiness Bay, który ma być nowym Centralnym Dystryktem Biznesowym Dubaju. Gdy projekt zostanie ukończony będzie składał się z 500 wieżowców wybudowanych wokół sztucznego poszerzenia istniejącej Cieśniny Dubajskiej. W lutym 2005 roku rozpoczęło się konstruowanie Dubai Waterfront, który będzie 2,5 razy większy niż Waszyngton (D.C.) i siedem razy większy od Manhattanu. Dubai Waterfront będzie miksem kanałów oraz wysp pełnych hoteli i budynków mieszkalnych. Cały projekt doda 500 mil stworzonej przez człowieka linii brzegowej. W kompleksie znajdzie się także Al Burj, jeden z najwyższych planowanych budynków na świecie. Dubaj założył także Dubiotech. Park umożliwiający firmom z branży biotech prace nad genetyką, lekarstwami i obroną biologiczną. Celem tego parku jest rozwój tego sektora w Dubaju. 1 maja 2006 roku rozpoczął się projekt Bawadi, który pochłonie 27 mld dolarów i podniesie liczbę miejsc hotelowych do 29 000. Największym kompleksem w projekcie będzie Asia, który będzie największym hotelem na świecie (będzie miał 6500 pokoi).

Komputerowa wizualizacja przedstawiająca Business Bay
Komputerowa wizualizacja przedstawiająca Business Bay

Kluczowe inwestycje:

[edytuj] Budownictwo

Od 2000 roku rząd Dubaju zainicjował mnóstwo odważnych i nowoczesnych projektów w całym mieście, głównie w Mina Seyahi, niedaleko Jumeirah i Jebel Ali. W wielu regionach nie łatwo ujrzeć dubajskie niebo bez przynajmniej jednego dźwigu. Eksperci uważają, że 15%-25% wszystkich światowych dźwigów znajduje się w Dubaju. Budowanie w ZEA to szybszy proces niż w krajach zachodnich. Dzieje się tak głównie dlatego, że emigranci z Indii pracują za mniejsze wynagrodzenie niż pracownicy w innych krajach. Główną przyczyną boomu budowlanego w Dubaju jest chęć rządu uniezależnienia się od dochodów z wydobycia ropy, która może wyczerpać się już w 2010 roku. Promowana jest turystyka – budowany Dubailand oraz inne projekty z ogromnymi centrami handlowymi, parkami rozrywki czy stadionami. Inną przyczyną boomu jest zmiana prawa w 2002, które zezwala obcokrajowcom na posiadanie własności w Dubaju. Największymi firmami budowlanymi w Dubaju są Al Nakheel Properties i Emaar Properties.

[edytuj] Kultura

Jedno z muzeów w Dubaju - dom szejka Saeed Al Maktoum
Jedno z muzeów w Dubaju - dom szejka Saeed Al Maktoum

W Dubaju rozwijana jest także działalność kulturalna, dlatego rząd zainicjował powstanie Dubai Cultural Village. Projekt zakłada utworzenie muzeów, centrum do występów artystycznych, biblioteki, szkoły m. in. muzyczne i tańca, księgarnie oraz przestrzenie rekreacyjne. W Dubaju znajduje się wiele scen włączając Royal Hall w Dubai Perl, Stage on the Sea w podwodnym hotelu Hydropolis oraz Dubai Community Theatre. Teatr Madinat jest jednym z najlepszych teatrów w regionie, wystawiane są tutaj najsławniejsze produkcje, na które bilety długo przed premierą są zarezerwowane. Co roku odbywa się także festiwal filmowy, który przyciąga sławy z całego świata. Dubaj realizuje obecnie także projekt Dubai Studio City, któro ma być centrum produkcji filmowej. W mieście budowana jest opera na wyspie zaprojektowana przez Zahę Hadid.

[edytuj] Rozrywka

Coroczny miesięczny Dubai Shopping Festival (DSF) przyciąga mnóstwo tłumów, w roku 2005 doliczono się 3,3 mln odwiedzających. Inne mniejsze festiwale takie jak Dubai Summer Surprises odbywają się w ciągu całego roku. W mieście znajduje się wiele centrów handlowych np. Mall of the Emirates, City Centre, Lamcy Plaza, Al Ghurair City, Mercato Mall, Oasis Centre oraz Wafi Centre, w których znajdują się międzynarodowe sklepy, butiki, restauracje. W Mall of the Emirates , jednym z największych centrów na świecie, znajduje się trzeci co do wielkości kryty stok narciarski. Niedługo Mall of the Emirates zostanie pokonany przez Dubai Mall, część kompleksu Burj Dubaj. W Dubaju znajdują się dwa parki wodne w Wonderland i Wild Wadi części Dubailand, który ma podobną koncepcję co Disneyland (budowa rozpoczęła się w 2003 roku). Całość, gdy zostanie ukończona, będzie miała 300 000 000 m2 powierzchni.

Model projektu Dubai Sports City
Model projektu Dubai Sports City

[edytuj] Życie nocne

W mieście znajduje się wiele klubów i barów głównie przy hotelach. Kluby nie dołączone do hoteli, rezydencji lub nie posiadającego licencji klubu społecznego nie mogą sprzedawać alkoholu. Pomimo wczesnej pory zamykania takich klubów, około 3, nie narzekają one na niedobór klientów.

[edytuj] Sport

W Dubaju odbywa się wiele wydarzeń sportowych na poziomie światowym m. in. Dubai Tennis Championships, Dubai Desert Classic (turniej golfowy) oraz coroczny wyścig koni Dubai World Cup, który oferuje największą wygraną na świecie w wysokości 15 mln dolarów. W mieście usytuował się International Cricket Council, który przez 95nlat mieścił się w Lord. W Dubaju niezwykle popularne staje się rugby, dlatego miasto gości Rugby Sevens, które jest niezwykle popularne w krajach grających w tą dyscyplinę.

[edytuj] Język i religia

Meczet w dzielnicy Jumeirah
Meczet w dzielnicy Jumeirah

Oficjalnym językiem jest arabski, ale angielski, hindi, perski, niemiecki oraz urdu są także często używane. Islam jest oficjalną religią w całych Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Większość ludzi to sunnici. Mniejszości religijne to hindusi, sikhowie oraz chrześcijanie. Dubaj jest jedynym emiratem, w którym znajdują się świątynie hinduistyczne oraz sikhów. W Meena Bazaar znajdują się Sziwy, Kriszny. Znajduję się także elektryczne krematorium prowadzone przez indyjskich uchodźców. Rząd wystosował ustawę o tolerancji wobec politeistów. W 2001 roku rozpoczęła się budowa kilku świątyń protestanckich i rzymsko-katolickich, finansowanych przez rząd na Jebel Ali.

[edytuj] Transport

[edytuj] Drogi

Dubaj ma bardzo rozwinięty system transportu autobusowego w całej metropolii. Mimo, że system transportu jest duży (przewozi 200 000 pasażerów tygodniowo) nie jest na tyle duży, aby sprostać rosnącej populacji. System jest krytykowany z powodu zbyt małej pojemności. Rząd wprowadził specjalne karty e-go, które ułatwiły korzystanie z autobusów. Z systemu korzystają ludzie zarabiający średnio lub mało, reszta jeździ samochodami tworząc korki, które są problemem w mieście. W Dubaju jest wysoki wskaźnik wypadków na drogach (prawie co 3 min.). Przez wypadki drogi są często zablokowane. W mieście istnieje wiele korporacji taksówkarskich kierowanych przez rząd lub prywatnych. Dubajska Korporacja Taksówkarska (Dubai Transport Corporation) posiada taksówki w kolorze kremowym. Niektóre prywatne korporacje to Cars Taxi, National Taxi, Cititaxi i Metro Taxi. Ceny są rozsądne, liczone są przejechane kilometry, ale gdy taksówka stoi dłużej niż 1 min naliczany jest 0.5 dirama do metra. Taksówki można znaleźć wszędzie, jednak ciężko jest znaleźć je podczas dużych wydarzeń kulturalnych i sportowych.

[edytuj] Pociągi

Mapa metra w Dubaju
Mapa metra w Dubaju

W emiracie realizowany jest aktualnie warty 3,89 mld dolarów projekt Dubai Metro. Metro ma być częściowo otwarte do 2009, a całość do 2012 roku. Kontrakt na budowę otrzymał Dubai Rapid Link (DURL), konsorcjum prowadzone przez Mitsubishi Heavy Industries. Nad projektem pracują także dwie japońskie firmy Obayashi i Kajima oraz jedna turecka – Yapi Merkezi. Metro będzie składać się z dwóch głównych linii : Green Line (Linia Zielona) z Rashidiya do głównego centrum oraz Red Line (Linia Czerwona) z lotniska do Jebel Ali. Metro w Dubaju (Zielona i Niebieska Linia) będzie miało 70 km długości i 43 stacje, 33 naziemne i 10 podziemnych. Pociągi, gdy projekt zostanie ukończony, będą jeździć co 90 sekund. Blue Line (Niebieska Linia) łącząca Dubai International Airport z nowym portem Jebel Ali i Dubai World Central International Airport została rozpoczęta. Linia będzie biegła 47 km przez Dubailand, na razie nie znana jest liczba stacji. Dubaj buduje system metra, aby uniknąć korków na drogach i sprostać rosnącej populacji miasta. Wybudowanych zostanie także siedem kolejek wąskotorowych, aby wspomóc system metra. Kolejka ma połączyć różne miasta takie jak np. Dubailand, Palm Jumeirah i inne z głównymi liniami metra.

[edytuj] Porty i transport wodny

W Dubaju znajduje się kilka komercyjnych portów, Cieśnina Dubajska nadal jest używana przez lokalnych handlarzy w Dhows: Port Rashid, Jebel Ali. Tradycyjną metodą przedostawania się z Burj Dubai do Deira są małe łódki zwane abras (pływają one m. in. do Bastakiya).

[edytuj] Transport lotniczy

Jeden z samolotów linii Emirates.
Jeden z samolotów linii Emirates.
Model nowego lotniska w Dubaju - Dubai World Central International Airport.
Model nowego lotniska w Dubaju - Dubai World Central International Airport.

Dubai International Airport jest hubem dla linii Emirates. Port w Dubaju wygrał wiele nagród za profesjonalizm i znakomitość w usługach i architekturze budynku. Trzeci terminal jest w trakcie budowy, gdy zostanie ukończony podwoi pojemność portu, będzie przystosowany do obsługi samolotów Airbus A380. Drugi port ulokowany jest w Jebel Ali (nazwę zmieniono na Dubai World Central International Airport, chociaż w IATA kod pozostał JXB) wraz z Jebel Ali Airport City, którego budowa rozpoczęła się w 2005 roku. W przeciągu 20 lat port ma osiągnąć zdolność przyjąć 120 000 000 pasażerów w ciągu roku, pokonując tym samym największy port Hartsfield-Jackson International Airport w Atlancie (88.4 mln pasażerów w 2005 roku). Dubaj inwestuje duże pieniądze w swoje linie Emirates. Ideą jest rozwinięcie dubajskiego transportu lotniczego tak, aby pasażerowie z każdego miasta na świecie mogli przylecieć prosto do Dubaju. Gdy Emirates otrzyma samoloty Boeing 777-200LR Worldliner będzie mógł oferować loty do każdego większego miasta. Linia złożyła zamówienie na 45 samolotów Airbusa A380 superjambo, z podwójnym pokładem, który może pomieścić 641 pasażerów. Emirates złożyło także zamówienie na 42 samoloty Boeing 777. Lokalizacja Dubaju czyni go unikatowym w dostępności oraz połączeniach.

[edytuj] Miasta partnerskie

Commons

[edytuj] Zobacz też

[edytuj] Przypisy

  1. 1,0 1,1 1,2 Historic population statistics
  2. Historic population statistics
  3. Historic population statistics
  4. Historic population statistics
  5. Historic population statistics
  6. Historic population statistics
  7. 7,0 7,1 Historic population statistics


[edytuj] Linki zewnętrzne

Static Wikipedia (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2007 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2006 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu

Static Wikipedia February 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu