Bohdan Pniewski
Z Wikipedii
Bohdan Wiktor Kazimierz Pniewski (ur. 26 sierpnia 1897 w Warszawie, zm. 5 września 1965 w Warszawie) - polski architekt modernistyczny, profesor Politechniki Warszawskiej, Filister Korporacji Akademickiej Welecja.
Spis treści |
[edytuj] Życiorys
[edytuj] Młodość
Bohdan Wiktor Kazimierz Pniewski urodził się jako pierwsze z czworga dzieci urzędnika bankowego Wiktora Pniewskiego (1849-1918) i jego żony z drugiego małżeństwa Heleny z Kieszkowskich (1876-1965). W latach 1905-1906 chodził do szkoły przygotowawczej Karola Szulca, w latach 1906-1914 do szkoły realnej im. Stanisława Staszica, prowadzonej przez Stowarzyszenie Techników. Tutaj w czasie nauki wstąpił do konspiracyjnej Drużyny Skautowej im. Zawiszy Czarnego (od 1916 roku 16 Warszawskiej Drużyny Harcerzy im. Zawiszy Czarnego), gdzie w latach 1915-1918 był drużynowym.
W 1914 wstąpił na Wydział Budowlany Szkoły Mechaniczno-Technicznej Hipolita Wawelberga i Stanisława Rotwanda przy ul. Mokotowskiej w Warszawie, poza tym odbywając praktykę u Jana Heuricha i Rudolfa Świerczyńskiego, wg innych źródeł[1] także u Karola Jankowskiego i Kazimierza Skórewicza. Mimo to w 1915 nie został przyjęty na właśnie otwarty na Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej i podjął działalność zarobkową jako grafik, uzyskując w latach 1916 i 1917 dwie nagrody w konkursach graficznych. W 1917 przyjęty na Wydział Architektury, studia przerwały mu wydarzenia kolejnych lat (uczelnia była zamknięta od listopada 1918 do października 1919 roku i od lata do listopada 1920 roku).
[edytuj] Okres międzywojenny
W listopadzie 1918 jako członek tzw. 5 kompanii POW w składzie Batalionu Harcerskiego, brał udział w rozbrajaniu Niemców[2]. W 1920 w wojnie polsko-sowieckiej jako żołnierz 1 pułku szwoleżerów pod dowództwem gen. Gustawa Orlicz-Dreszera został ranny w nogę - za co został odznaczony Krzyżem Walecznych i po wyleczeniu zwolniony z wojska.[3] W czasie leczenia poznał Jadwigę Elżbietę Dąbrowską (1900-1980), z którą zawarł związek małżeński dnia 1 lutego 1922 roku i już w 1923 urodziła im się jedyna córka, Barbara Elżbieta.
W grudniu 1920 roku wrócił na studia i ukończył je z odznaczeniem dnia 1 lutego 1923, broniąc pracę dyplomową w katedrze projektowania monumentalnego u prof. Czesława Przybylskiego. Ponadto studiował rzeźbę u Tadeusza Breyera i Edwarda Wittiga. Pozostał na uczelni, gdzie w 1946 objął profesurę na Politechnice, a w 1932 został profesorem Akademii Sztuk Pięknych.
Karierę architekta zaczynał jako bliski funkcjonalistycznej architekturze awangardowej. W tym okresie powstały dwie kolonie szeregowych domów: kolonia Słońce przy ul. Madalińskiego 83-95 na Mokotowie oraz Strzecha Urzędnicza przy ul. Kochowskiego i Niegolewskiego na Żoliborzu (koniec lat 20. XX wieku). W 1928 zdobywa I nagrodę w konkursie na poselstwo polskie w Sofii[4] i projektuje coraz więcej budynków użyteczności publicznej np. budynek Sądów Grodzkich na Lesznie (1935-1939)[5], jednak wiele projektów jego zostało z powodu wybuchu wojny nie zrealizowanych: Świątynia Opatrzności na Polu Mokotowskim[6] czy kompleks gmachów Polskiego Radia na Mokotowie[7] . W czasie wojny uległ zniszczeniu także pałac Brühla przy ul. Wierzbowej - odrestaurowany przez Pniewskiego dla Ministerstwa Spraw Zagranicznych i uzupełniony o nowy pawilon z mieszkaniem ministra Józefa Becka.
[edytuj] Okres wojenny i powojenny
Już na początku wojny architekt zmuszony jest opuścić swoją willę przy Alei Na Skarpie[8]. W czasie wojny brał udział w tajnym nauczaniu, jak również zasiadał w jury tajnych konkursów, organizowanych z myślą o odbudowie kraju.
Po wojnie wrócił do praktyki architektonicznej i akademickiej, a jego projekty początkowo nawiązywały do stylistyki lat 30. XX wieku jak choćby zespół budynków Ministerstwa Komunikacji przy ul. Chałubińskiego (pierwszy powojenny wysokościowiec Warszawy i rotunda), budynki mieszkalne Narodowego Banku Polskiego przy ul. Boya Żeleńskiego[9], a od 1948 realizacja kompleksu budynków sejmowych, dostawionych do przedwojennej sali posiedzeń projektu Kazimierza Skórewicza. W przypadku tej ostatniej realizacji uwagę zwraca detal architektoniczny, stworzony niejako wbrew ideologii realizmu socjalistycznego.
Nieco mniej udane są realizacje budynków Polskiego Radia (Mokotów, na rogu Al. Niepodległości i Malczewskiego) i Narodowego Banku Polskiego (Śródmieście, Plac Powstańców Warszawy), na co wpłynęła wielokrotnie zmieniana koncepcja i pozbawienie detali architektonicznych. W 1949 usunięty z Akademii Sztuk Pięknych, zrehabilitowany w 1957 roku.
W latach 1957-1962 powstał sąsiadujący z NBP Dom Chłopa - jedno z wybitych dzieł tego architekta. Ostatnim przedsięwzięciem była odbudowa i znaczna rozbudowa Teatru Wielkiego, co zaowocowało m.in. powstaniem nowej elewacji budynku od strony dzisiejszego Placu Piłsudskiego (obecnie częściowo zasłonięta przez budynek Metropolitan) oraz widowni z zespołem reprezentacyjnych wnętrz.
Otwarcie ostatniego przedsięwzięcia Pniewskiego miało miejsce 20 listopada 1965 roku w czasie premiery "Strasznego Dworu", już po śmierci architekta, która miała miejsce 5 września 1965 roku. Pochowany został w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Powązkowskim.
[edytuj] Główne dzieła
- hotel Patria w Krynicy-Zdroju, 1927-1933
- przebudowa Pałacu Brühla w Warszawie, 1932
- budynek Polskiego Radia na Mokotowie w Al. Niepodległości (1939-1949)
- gmach Narodowego Banku Polskiego w Warszawie, 1947-1955
- gmach Sejmu, 1949-1952
- odbudowa i rozbudowa Teatru Wielkiego w Warszawie, 1965
- Dom Chłopa w Warszawie, 1957-1962
- Osiedle "Szosa Krakowska" na Ochocie (po 1964 wraz z L. Kołaczem i W. Parczewskim)
- Archiwum Państwowe na Ochocie (wraz z L. Kołaczem)
- i inne.
[edytuj] Bibliografia
- T. Barucki, Bohdan Pniewski (1897-1965),w: "Kwartalnik Architektury i Urbanistyki", T.44: 2000, nr 4, s. 245-269.
- Bohdan Pniewski 1897-1965. Katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Warszawie, oprac. A. Rottermund, Warszawa 1967.
- Cz. Krassowski, Bohdan Pniewski 26.VIII.1897 - 5.IX.1965,w: "Kwartalnik Architektury i Urbanistyki" T. 11: 1966, nr 2, s. 117-120.
Przypisy
- ↑ http://www.16wdh.pl/panteon/PniewskiBohdan.htm
- ↑ Batalion Harcerski został później wcielony do 5 pułku piechoty Legionów.
- ↑ Noga jednak dokuczała mu do końca życia, szczególnie w wieku późniejszym chodził o lasce, którą posługiwał się nią jako argumentem w rozmowie z niesolidnymi fachowcami.
- ↑ Budynek ten nadal jest siedzibą polskiej ambasady w Sofii.
- ↑ Obecnie Al. Solidarności na Woli.
- ↑ Wygrane konkursy w latach 1930 i 1931.
- ↑ W 1939 przygotowano jedynie fundamenty przy Placu Unii Lubelskiej - czyli lokalizacji innej niż powojenna.
- ↑ (wówczas: Aleja Legionów 27).Budynek powstał w latach 30. na fundamentach budynku loży masońskiej z XVIII wieku, obecnie mieści Muzeum Ziemi PAN. W budynku tym zwraca uwagę obecnie plama krwi żołnierza Powstania Warszawskiego 1944 zaschnięta na marmurowej podłodze.
- ↑ Budowa rozpoczęta przed wybuchem wojny dla Towarzystwa Kredytowego Miejskiego.
[edytuj] Linki zewnętrzne
- 16 WDH Bohdan Pniewski, "Bociek"
- Bohdan Pniewski – strona w serwisie ArchINFORM (en) (de)
