Antanas Merkys

Z Wikipedii

Antanas Merkys (ur. 1 lutego 1887 w Bajorach koło Kupiszek, zm. 5 marca 1955 koło Włodzimierza nad Klaźmą w Związku Radzieckim), litewski polityk okresu międzywojennego, wieloletni gubernator Kłajpedy i mer Kowna, w latach 1939-40 premier, a po wyjeździe prezydenta Smetony w 1940 roku na krótko głowa państwa litewskiego.

W młodości kształcił się w ryskim gimnazjum, po czym studiował prawo na uniwersytecie w Dorpacie. Studia dokończył eksternistycznie na uczelni w Kijowie.

W czasie I wojny światowej służył w armii carskiej na froncie rumuńskim, zawiadywał też koleją w Kownie, Koszedarach i Kiejdanach. Po uzyskaniu przez Litwę niepodległości w 1918 roku zajął się tworzeniem armii nowopowstałego państwa. Od marca do sierpnia 1919 roku sprawował funkcję ministra obrony.

W 1922 roku zerwał z wojskiem i poświęcił się karierze prawniczej.

Po aneksji Kłajpedy przez Litwę w 1923 roku blisko współpracował z rządowym komisarzem ds. Kłajpedy Antanasem Smetoną.

Po zamchu stanu 17 grudnia 1926 roku prezydent mianował go ponownie ministrem obrony, a w 1927 roku powołał na komisarza rządowego w Kłajpedzie, które to stanowisko Merkys piastował przez pięć lat. W 1932 roku usunięty z funkcji w wyniku konfliktu z lokalną społecznością niemiecką, ponownie zarabiał na życie jako prawnik.

W 1933 roku mianowano go burmistrzem Kowna, którym pozostał do 1939 roku, stojąc na czele Związku Miast Litwy.

W wyborach do Sejmu IV kadencji w 1936 roku został posłem z okręgu Kowno.

Po aneksji Wilna przez Litwę w październiku 1939 roku otrzymał posadę przedstawiciela rządu litewskiego w okupowanym mieście.

17 listopada 1939 roku prezydent Smetona powołał go na stanowisko szefa rządu, które piastował aż do początków okupacji radzieckiej w czerwcu 1940 roku.

W decydujących dla Litwy dniach czerwca 1940 roku opowiedział się za przyjęciem ultimatum, nie wierząc w sens zbrojnego oporu Litwy wobec sił sowieckich. 16 czerwca 1940 roku po wyjeździe z kraju prezydenta Smetony przejął obowiązki prezydenta, następnego dnia zaakceptował kandydaturę komunisty Justasa Paleckisa na stanowisko szefa rządu. Mimo uległego stanowiska wobec żądań radzieckich dość szybko popadł w niełaskę nowych władz, już 17 lipca 1940 roku został wraz z rodziną wywieziony do Saratowa w Rosji sowieckiej.

W 1954 roku wypuszczono go z więzienia, ale zakazano powrotu na sowiecką Litwę. Do końca życia mieszkał we Włodzimierzu, gdzie zmarł zimą 1955 roku.