Pau

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.

Lo gave de Pau dab lo castèth e lo campaner deu Parlament de Navarra

Pau
País / Parçan	Bearn
Estat	França
Region	Aquitània
Departament	Pirenèus Atlantics
Arrondiment	Arrondiment de Pau
Canton	Cap lòc
Còde INSEE	64445
Còde postal	64000
Cònsol Mandat en cors	Martine Lignières-Cassou 2008-2014
Intercomunalitat	Comunautat d'aglomeracion de Pau Pirenèus
Gentilici	Paulin, a
Latitud	43° 18' 06'' Nòrd
Longitud	00° 22' 07'' Oèst
Altitud	165 m (mini) – 245 m (maxi)
Superfícia	3 151 ha = 31,51 km²
Populacion sens comptes dobles	78 732 ab. (1999)
Densitat	2 499 ab./km²

Pau qu'ei la capitala de Bearn e qu'ac vadó a la seguida d'Ortès e de Morlans. Qu'ei tanben la prefectura deu departament francés deus Pirenèus Atlantics, departament qui amassa Bearn dab tres províncias bascas (Sola, Baisha Navarra e Labord) e un tròç de la gasconha atlantica (los parçans autorn de Baiona).

Lo gentilici qu'ei paulin -a.

[Modificar] Simbèus

Escut de Pau

Escut : que's tracta d'armas parlantas puish que representa los paus qui batejèn la vila e un paon prononciat com pau en bearnés. Lo Noste Enric qu'i ei mentavut dab la letra H (peu francés "Henry") e lo nombre IV (quatau Enric de França, e tresau de Navarra) ; lo so brèç, ua carapaça de tortuga, qu'ei hicat en cap de l'escut.

Imne: lo Bèth cèu de Pau, qu'ei la mei famosa canta bearnesa après Aqueras Montanhas.

[Modificar] Istòria

Durant los sons purmèrs sègles, l'istòria paulina que's con.honeish dab l'istòria deu son castèth apitat peus vescomtes de Bearn entà contrarollar lo gat suu gave e qui los son paus e betagèn la futura ciutat. Gaston Fèbus que renforcè aquesta hortalessa dens lo son projècte arquitecturau de gran endom qui acompanhè lo son saunei de bastir un estat pirenenc. D'aqueth temps, totun, la vila qu'èra chic de causa e la capitala bearnesa b'èra Ortès.

Dab Enric II de Labrit, Pau que vadó capitala deu reiaume de Navarra (lo navèth títol aquesit peus vescomtes de Bearn] e lo castèth que ho modernizat (dens l'estil reneshentista viengut d'Itàlia) entà arcuélher la navèra cort reiau (dab la regina Margalida de Navarra).

Qu'ei dens aqueth castèth que vadore lo Noste Enric, futur rei de França.

En 1620, dab l'integracion de Bearn dens lo reiaume de França, Pau non demorè pas sonque lo sèti deu parlament de Navarra e que demorè estremat deus grans eveniments istorics.

La Revolucion e las guèrras napoleonicas que desvelhèn la ciutat ; en 1790, Pau que vadó capitala deu departament navèth de las Baishas Pirenèus e l'Emperaire que s'interesè a la ciutat paulina en decidint lo purmèr de restaurar las rueinas deus castèth e en tot bastir la rota Pau-Saragossa e lo haràs nacionau de Gelòs. En mei d'aquò, lo passatge de l'armada anglesa de Wellington que marquè la debuta de l'establiment d'ua comunautat britanic a la recerca deu microclimat paulin (vantat peu mètge Alexandre Taylor) e deus sons paísatges vantats peus romantics. Aquesta comunautat hèra riche qu'adaptè la ciutat au son biais de víver modèrne e modèrniste en favorizant, dab l'ajuda de las autoritats locaus la bastida deu baloard deus Pirenèus, deu casinò e deu purmèr gòlf bastit suu continent europenc.

A la debuta deu sègle XX, lo medish climat paulin qu'encirratjè los hrairs Wright de bastir a Pau la purmèra escòla d'aviacion deu mòn.