Biogeografi
Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Biogeografi er læra om den geografiske spreiinga til ulike organismar, og om prosessane som ligg bak ho. Mønstra av artsdistribusjon på dette nivået kan vanlegvis forklarast gjennom ein kombinasjon av historiske faktorar som artsdanning, utrydjing, kontinentaldrift, istider, endring av elveløp osb., i kombinasjon med økologiske faktorar i miljøet.
Biogeografien kan delast opp i m.a. dyregeografi og plantegeografi.
[endre] Biogeografiske regionar
Den biogeografiske verda er delt inn i seks regionar:
- Palearktisk region dekkar Europa, Nord-Afrika, Arabia og Asia nord for Himalaya
- Afrotropisk eller Etiopisk region dekkar Afrika sør for Sahara
- Indomalayisk, orientalsk eller indisk region dekkar Asia frå Himalaya i nord til Sulawesi i sør
- Australsk region dekkar Australia, New Zealand og Ny-Guinea
- Nearktisk region dekkar Nord-Amerika, og vert stundom omtalt saman med den palearktiske som Holarktisk region
- Neotropisk region dekkar Sør- og Mellom-Amerika og Dei karibiske øyene.
Stundom vert òg Antarktis og Oseania rekna som biogeografiske regionar.
[endre] Historie
Biogeografien som vitskap oppsto på 1800-talet og vart grunnlagd av oppdagaren Alexander von Humboldt, som utførte eit omfattande botanisk kartleggingsarbeid på reisene sine. Alfred Russel Wallace kartla spreiinga av fauna og flora i Indonesia på 1850-talet og nytta observasjonane sine som indisium for ei utviklingslære han kom fram til uavhengig av Charles Darwin (men på om lag same tid).
Biogeografien som vitskap var imidlertid reint deskriptiv fram til Robert MacArthur og Edward O. Wilson publiserte The Theory of Island Biogeography i 1967, kor dei utvikla ei rekkje teoriar for å måla forventa artsrikdom i gitte miljø. Mellom faktorane dei nytta i utrekningane sine var habitatområde, innvandringsrate og utryddingsrate. Arbeidet deira førte til ein strøm av forskning på øybiogeografi.
Med molekylærbiologien sitt inntog oppsto ein ny grein av biogeografi; fylogeografien. Denne utviklinga gjorde det mogleg for vitskapsfolk å testa teoriane sine om opphavet og utryddinga til bestandar, m.a. endemiske øy-artar. Der klassiske biogeografar var i stand til å spekulera på kvar artane på Hawaii-øyene kom frå, kan fylogeografar nytta DNA og finna ut om dei er nærast i slekt med tilsvarande artar i Asia eller i Nord-Amerika.
