ebooksgratis.com

See also ebooksgratis.com: no banners, no cookies, totally FREE.

CLASSICISTRANIERI HOME PAGE - YOUTUBE CHANNEL
Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions
Deventer - Wikipedia

Deventer

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Gemeente Deventer
Vlag van de gemeente Deventer    Wapen van de gemeente Deventer
Locatie van de gemeente Deventer
Provincie Provincievlag Overijsel Overijssel
Hoofdplaats Deventer
Oppervlakte
 - Land
 - Water
134,37 km²
131,31 km²
3,06 km²
Inwoners
Bevolkingsdichtheid
97.331 (1 februari 2008)?
741 inw./km²
Naam inwoners Deventenaren
Geografische ligging 52°15' NB 6°9' OL
Belangrijke verkeersaders A1, N337, N344, N348; spoorlijnen Arnhem-Deventer-Zwolle en Apeldoorn-Deventer-Almelo
Netnummer 0570
Postcodes 7400-7438
Politiek
Burgemeester (lijst) Andries Heidema (ChristenUnie)
Bevolkingspiramide
Zonsondergang, blik op de Lebuïnus
Zonsondergang, blik op de Lebuïnus
Satellietfoto Deventer en omgeving
Satellietfoto Deventer en omgeving

Deventer (Sound uitspraak (info·uitleg)) (Nedersaksisch: Deaventer, Dèventer in IJA-spelling of Dimter) is een stad in het oosten van Nederland en in het zuidwesten van de provincie Overijssel. De stad is gebouwd aan de rivier de IJssel.

Deventer is een van de vijf oudste steden van Nederland. De plaats staat al in 8e eeuwse bronnen van het bisdom Utrecht vermeld. In een bron uit het jaar 965 wordt de plaats voor het eerst echt aangeduid als “Portus” wat haven betekent. De stadsrechten van Deventer zijn waarschijnlijk ergens in de 11e eeuw voor het eerst echt vastgelegd, precies is dit niet bekend.

In het zuiden van de gemeente mondt de Schipbeek in de IJssel.

Inhoud

[bewerk] Geschiedenis

Het grondgebied van de oude stad Deventer is tot 1960 min of meer ongewijzigd gebleven. Al vanuit de middeleeuwen besloeg dit gebied uiteraard de vesting zelf, maar daarnaast had de stad ook een grote vrijheid. Een vrijheid was plattelandsgebied direct grenzend aan een stad waar het stadsrecht gold. Praktisch gezien konden stadsboeren (laatste boerderij in de stad zelf was tot in de jaren 80 in de Golstraat gevestigd [1]) er hun vee weiden, er waren vaak ook vele tuinderijen (zoals bij Deventer op de Worp). Bij bestudering van de gemeenteatlas van de Provincie Overijssel uit 1867 is te zien dat het gebied van de oude vrijheid, toen het nog onbebouwde deel van de nieuwe gemeente bestaat uit:

  • aan de noordkant de Ossen- en Zandweerd;
  • aan de oostzijde Borgele en de Keizerslanden tot grofweg Overstichtlaan, Lebuinuslaan, Margijnenenk, van Oldenielstraat, en vandaaraf schuin door naar de Schoutenweg, de Brinkgreverweg en de Rielerweg;
  • aan de zuidkant de Bergweide begrensd door de Snippelingsdijk en de Schipbeek;
  • en aan westkant aan de overzijde van de IJssel, de Worp en de Bolwerksweiden.

Van 1576 tot 1811 voerde de stad ook nog het bestuur over het schoutambacht Colmschate. Dit recht had zij verkregen van koning Filips II. De "reductie" van Deventer (de overgang van de stad in Staatse handen) in 1591 veranderde niets aan deze situatie. In 1811 werd dit schoutambt verzelfstandigd tot de plattelandsgemeente Diepenveen.

In 1851 werd de stad een gemeente in de zin van de gemeentewet uit 1848. Na de invoering van de vestingwet (1874) werden de Nederlands steden ontheven van hun plicht om hun vestingwerken te onderhouden. Het tot die tijd direct buiten de oude vesting vrij te houden schootsveld mocht vanaf toen ook bebouwd worden (voorzover dat incidenteel en praktisch gezien al niet het geval was). De eerste wijken die hier eind 19e eeuw ontstonden waren de Molenbelt en de Ossenweerd. Industrie vestigde zich vooral aan de zuidoost kant van de oude vesting, langs het spoor en de oude haven.

Eind jaren vijftig had de bebouwing de grenzen van de gemeente bereikt. In 1960 werd voor verdere uitbreiding daarvan een klein deel van de gemeente Diepenveen geannexeerd. Het is het gebied dat nu de wijken Keizerslanden (begin jaren 60), Borgele (midden jaren 60) en de Platvoet (eind jaren 60) beslaat. Alles bij elkaar grofweg het gebied tot aan (bewesten) de Zandwetering.

In 1974 werd wederom een deel van Diepenveen geannexeerd. Aanvankelijk was de inzet van de gemeente Deventer om heel Diepenveen te annexeren maar het bleef bij het zuidoostelijke edoch substantiële deel van deze gemeente rond de kern Colmschate. Men was hier in 1972 al begonnen met de bouw van de wijk het Oostrik.

Bij gemeentelijke herindelingen in 1999 en 2005 werd achtereenvolgens eerst de hele gemeente Diepenveen en daarna de hele gemeente Bathmen aan Deventer toegevoegd.

In 2004 had de toenmalige gemeente Deventer 92.142 inwoners en de gemeente Bathmen had er nog eens 5.328. Volgens de telling van het CBS telt de totale gemeente Deventer op 1 juli 2006 96.613 inwoners. Op 1 januari 2007 was dit 96.596.

[bewerk] Geschiedenis

Deventer 1550
Deventer 1550

In het stadsdeel Colmschate lag in de Romeinse tijd een Germaanse nederzetting. Er zijn Romeinse munten uit de 3e en 4e eeuw gevonden, evenals een beeldje van de Romeinse godin Victoria. Vanaf de 8e eeuw is de plek waar Deventer nu ligt vrijwel continu bewoond. De IJssel speelde een belangrijke rol voor jagers, vissers, boeren en veehouders, die zich vestigden op de oever. Waarschijnlijk is de stad gesticht door de later heilig verklaarde Angelsaksische missionaris Lebuïnus (Liafwin), die in 768 de IJssel overstak, en een houten kerkje bouwde op de plek waar nu de naar hem genoemde Grote of Lebuïnuskerk staat. Het is zelfs mogelijk dat Deventer zijn naam dankt aan het stadje Daventry in Engeland, waar St. Lebuïnus vandaan zou zijn gekomen, of naar een met hem meegereisde bevriende monnik met de naam Davo. Deventer bleef een religieus centrum binnen het bisdom Utrecht, en ontwikkelde zich tot de hoofdplaats van het Oversticht.

Tussen 1000 en 1500 werd Deventer een bloeiende handelsstad, die deel uitmaakte van het Hanzeverbond. De stad was ook een havenstad, grote schepen konden aan de kade aanleggen. De Schipbeek mondde vroeger uit aan de zuidkant van het centrum en vormde een natuurlijke haven. Ook werden er vanaf deze tijd vestingwerken gebouwd om de stad te kunnen verdedigen. In 1559 werd de stad voor enkele decennia zetel van een rooms-katholiek bisdom.

De stad was een belangrijk centrum voor religieuze hervorming, met name doordat het de geboorteplaats is van frater Geert Grote, grondlegger van de beweging van de Moderne Devotie die van grote invloed was op Thomas a Kempis en later op Desiderius Erasmus. Alexander Hegius, de belangrijkste leerling van Rudolf Agricola, was rector van de Latijnse school in Deventer van 1483 tot 1493. Tot ongeveer 1500 was de stad het belangrijkste humanistische boekdrukcentrum van Noord-Europa. In 1591 kreeg de stad een protestants en Staats bestuur, na de verovering door prins Maurits.

In 1783 werd er in Deventer een vrijkorps opgericht met radicaal-liberale ideeën, dat uitging van meer invloed van het volk op het bestuur. In 1795 werden in heel Nederland de beginselen van vrijheid, gelijkheid en broederschap ingevoerd.

In de Franse tijd, op 4 mei 1809, bracht koning Lodewijk Napoleon een bezoek aan Deventer. Hij werd rondgeleid bij een aantal bedrijven, onder andere bij Bussink, de bakkerij op de Brink. Hij kreeg de koek te proeven en plaatste meteen een bestelling. Toen hij vertrok vergat hij te betalen, zoals een koning betaamt, maar daar werd hij meteen door de vrouw van de bakker op gewezen. Lodewijk Napoleon stond positief tegenover Nederland, en probeerde hoewel hij zelf natuurlijk Franstalig was, toch Nederlands te spreken. In Deventer zei hij per ongeluk: "Ik, uw konijn" in plaats van "Ik, uw koning".

In de Tweede Wereldoorlog had de stad het zwaar te verduren, en is verschillende malen gebombardeerd. Het historisch waardevolle stadscentrum is echter grotendeels gespaard gebleven en heeft dan ook een uitstraling die veel[bron?] Nederlandse steden verloren hebben tijdens deze oorlog.

Deventer heeft het oudste stenen huis en de oudste wetenschappelijke bibliotheek (Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek) van Nederland.

[bewerk] Pothoofd

Huidige aanblik van het Pothoofd, gezien vanuit Lebuïnustoren, nov. 2004. De pothoofdflats (bruin) zijn goed zichtbaar. Het pothoofd begint achter de brug en eindigt voor de sluizen. De wijk is smal en flink ingeklemd tussen IJssel, Knutteldorp en Raambuurt.
Huidige aanblik van het Pothoofd, gezien vanuit Lebuïnustoren, nov. 2004. De pothoofdflats (bruin) zijn goed zichtbaar. Het pothoofd begint achter de brug en eindigt voor de sluizen. De wijk is smal en flink ingeklemd tussen IJssel, Knutteldorp en Raambuurt.

Ten zuiden van het centrum, ingeklemd tussen de IJssel, de Raambuurt en Knutteldorp (zie ook: D.E.C. Knuttel), ligt het Pothoofd. Vroeger een overslagkade, nu staan er zes appartementenflats van de Belgische architect Jo Crepain. Het stratenpatroon is flink veranderd. Grote kranen en silo's hebben hier ooit gestaan en er was een heus emplacement. Stoomtreinen vertrokken er naar Zutphen, Borculo en Emmerich. Het stationsgebouw, nu het wijkgebouw van Speeltuinvereniging 'Wijk16', is één van de weinige plekken die nog 'houvast' geven naar de bedrijvigheid van toen. Op dit terrein is in de 18e eeuw - door de scheepvaart op Amerika en de overslag van graan op de kade van het Pothoofd - als adventiefplant de Kleine teunisbloem terecht gekomen. In Deventer werd deze bloem daarom Pothoofdplant genoemd. Sindsdien kennen we in de literatuur ook Pothoofdplant als synoniem voor adventiefplant.

[bewerk] Bezienswaardigheden

Deventer, Lebuïniskerk
Deventer, Lebuïniskerk
Bergkerk Deventer. Op de voorgrond de, inmiddels verdwenen, replica van de Bergpoort
Bergkerk Deventer. Op de voorgrond de, inmiddels verdwenen, replica van de Bergpoort

Deventer is een bezienswaardige stad en kent een monumentaal stadscentrum met als middelpunt de Brink (Deventer)|Brink een groot, langgerekt marktplein. Belangrijke monumenten in de stad zijn:

  • Waag (Deventer)|Waag, laat-gotisch gebouw (Waag) op de Brink uit 1528, nu museum.
  • Grote of Lebuïnuskerk, laat-gotische kerk met romaanse (11e eeuwse) delen. Met een toren en koepel uit 1612-1613 naar ontwerp van Hendrick de Keyser.
  • Sint-Nicolaas- of Bergkerk, gotisch met twee romaanse westtorens uit ca. 1200. Deze kerk, die als expositieruimte voor o.a. moderne kunst fungeert, bekroont het schilderachtigste gedeelte van de oude Deventer binnenstad, het zgn. Bergkwartier, dat op een kleine helling (een oud rivierduin) ligt. Deze oude wijk is in de jaren 1970 fraai gerestaureerd.
  • Proosdijhof, het oudste stenen woonhuis (ca. 1130) van Nederland in de Sandrasteeg.
  • Stadhuis aan het Grote Kerkhof, 17e eeuw met middeleeuwse kern.
  • Broederenkerk uit de 14e eeuw met interieur uit 19e eeuw.
  • Buiskensklooster van de Zusters des gemenen levens (Moderne Devotie). 15e eeuw. Nu in gebruik als stadsarchief. Met toegankelijke kloostertuin.
  • Industrieel erfgoed Raambuurt. Onder andere de Deventer IJzerindustrie Nering Bögel was hier gevestigd. Zie ook: IJzeroer, over deze Deventer Oerijzergieterij. De Wilhelminafontein op de Brink is hier gemaakt. Een voormalige graansilo is thans bij de gemeente in gebruik als depot voor archeologische vondsten.
  • Watertoren in het Nieuwe Plantsoen.
  • Albert Schweitzer, standbeeld op de Brink. Schweitzer heeft tijdens zijn leven meermalen het orgel van de Lebuïnuskerk bespeeld.
  • Bolwerksmolen, aan de overkant van de IJssel. Een in 2007 geheel herbouwde historische houtzaagmolen.
  • Rijsterborgherpark met Vogeleiland, een gerenoveerd 19e eeuws park op de voormalige vestingwerken tussen het station en het stadscentrum.
  • IJsselkade met aanlegsteigers en wandelpad langs de rivier.

[bewerk] Cultuur

[bewerk] Musea e.d.

  • Kunstenlab, (voorheen Centrum Beeldende Kunst Deventer); Kunstenlab organiseert tijdelijke exposities van hedendaagse kunst, zowel in de eigen expositieruimtes als in de openbare ruimte. Daarnaast beschikt het Kunstenlab over een kunstuitleen, een servicebureau voor kunstenaars, bemiddelt in atelierruimte en organiseert tal van andere activiteiten. Gevestigd aan het Laboratoriumplein, dicht bij de Wilhelminabrug over de IJssel. Het Kunstenlab is gevestigd in een voormalig laboratoriumgebouw (Kunstenlab is ook de naam van het gebouw), nu een cultureel verzamelgebouw met o.a. Architectuurcentrum Rondeel, kunstenaarsateliers en bedrijven op gebied van cultuur en media.
  • Speelgoedmuseum Deventer, gevestigd achter de Waag in een van de fraaiste historische panden van de Deventer binnenstad, met veel historisch oud speelgoed. Er worden regelmatig activiteiten voor kinderen georganiseerd. Het museum is slechts beperkt toegankelijk voor ouderen en rolstoelgebruikers (steile trappen).
  • Historisch Museum Deventer, gevestigd in de Waag aan de Brink; voor het jaar 2009 is een verhuizing naar een groter pand elders in het centrum gepland. Archeologische vondsten; schilderijen, o.a. de Vier Evangelisten door Hendrick ter Brugghen (1588-1629); zilverwerk; maquettes van de stad; industriële historie; wisseltentoonstellingen over de historie van Deventer en omgeving.
De schouwburg van Deventer
De schouwburg van Deventer

[bewerk] Podia

  • Burgerweeshuis Deventer
  • Deventer Schouwburg
  • Theater Bouwkunde (in het seizoen 2006/2007 het decor van de TV-uitzending Andermans Veren)
  • Elegast swingcafé

[bewerk] Evenementen

Deventer op stelten 2005
Deventer op stelten 2005

Enkele van de bekendere jaarlijkse evenementen in Deventer zijn:

[bewerk] Economie

[bewerk] Winkelen

Er zijn vele winkels en uitgaansgelegenheden in het uitgestrekte centrum rondom het grote stadsplein de Brink. Bekende Deventer winkelstraten zijn de Walstraat, de Lange Bisschopstraat (de Lange B.), de Korte Bisschopstraat (de Korte B.), de Kleine Overstraat, de Grote Overstraat, de Smedenstraat en de Nieuwstraat. Vlak bij het centrum ligt het nieuwe complex De Boreel. De koopavond in het centrum is op donderdag. Verspreid door de stad liggen nog verschillende andere grotere en kleinere winkelcentra, zoals de Boxbergerweg, runshopping centre De Snippeling, winkelcentrum Keizerslanden, winkelcentrum Flora, winkelcentrum Vijfhoek. Ook hebben de omliggende dorpen hun eigen winkelcentra. In de overige winkelcentra en de omliggende dorpen is de koopavond op vrijdag. Er zijn enkele koopzondagen in Deventer.

Deventer, de Brink
Deventer, de Brink


[bewerk] Markten

Er zijn diverse markten in Deventer zoals:

  • Op de Beestenmarkt op dinsdag van 08.00 - 13.00 uur
  • Op de Brink op vrijdag van 08.00 - 13.00 uur en op zaterdag van 09.00 - 17.00 uur
  • Winkelcentrum Keizerslanden op woensdag van 08.00 - 12.00 uur
  • Winkelcentrum Flora op donderdag van 08.00 - 12.00 uur

[bewerk] Bedrijfsterreinen

  • Kloosterlanden
  • Bergweide
  • Havenkwartier
  • De Weteringen

[bewerk] Kantoren

  • Kantorenpark Hanzepark
  • Kennisboulevard Zuid-As
  • As Binnenstad-Colmschate

[bewerk] Media

[bewerk] Kranten

Lokale kranten zijn o.a. De Stentor (Deventer Dagblad), De Weekendkrant, Deventer Post, Typisch Deventer en De Stedendriehoek (Deventer-Apeldoorn-Zutphen).

[bewerk] Radio/tv

Deventer kent een lokale radiozender, en de televisie-omroep Deventer Televisie (DTV). Daarnaast is er nog een lokale kabelkrant, Salland Net.

[bewerk] Bestuurlijke indeling

[bewerk] Kernen

Inwoners per woonkern,
1 januari 2006
Plaatsnaam Inwoners
Deventer * 79.240
Schalkhaar 4.700
Diepenveen 4.300
Bathmen 4.180
Lettele 520
Okkenbroek 450
Bron: CBS

* inclusief Colmschate (officiële kern) en De Hoven met buitengebied

Buurtschappen (onofficiële kernen): Averlo en Frieswijk (500), Dortherhoek (220), Loo (720), Tjoene (220), Oude Molen (100), Rande (160), Zuidloo (260).

[bewerk] Politiek

[bewerk] Zetelverdeling gemeenteraad

[bewerk] Onderwijs

Deventer kent tientallen basisscholen van uiteenlopende signatuur: openbaar, protestants-christelijk, katholiek, Montessori, Dalton, interconfessioneel en speciaal onderwijs, al dan niet in combinatie.

[bewerk] Tertiar onderwijs

[bewerk] Voortgezet onderwijs

Deze 6 scholen behoren tot het Etty Hillesum Lyceum, dat van algemeen-bijzondere signatuur is. Dit lyceum is het resultaat van een fusie in 2000 van 3 openbare, protestants-christelijke en katholieke scholengemeenschappen.

[bewerk] Sport en recreatie

  • Dwars door Deventer loopt de Europese wandelroute E11, die loopt van Den Haag naar het oosten, op dit moment tot de grens Polen/Litouwen. Ter plaatse is de E11 bekend als Marskramerpad en Handelsweg.
  • In Deventer is de voetbalclub Go Ahead Eagles gehuisvest in het stadion "De Adelaarshorst", aan de Vetkampstraat. Deze bevindt zich 1,5 km ten noordoosten van het centrum.
  • Sport- en recreatiecentrum "De Scheg", in 1988 geopend door Z.K.H. Prins Willem-Alexander, met kunstijsbaan, zwembad e.d.
  • De golfbaan ten oosten van Diepenveen.
  • De Deventenaar Dervis Akdeniz is een groot kampioen kickboksen en runt een eigen sportschool, waar men deze sport kan leren.
  • De Koninklijke UD (opgericht in 1875) is de oudste nog bestaande veldsportvereniging van Nederland.
  • Worstelvereniging K.D.O. Deventer bestaat sinds 1913.

[bewerk] Voorzieningen

[bewerk] Gezondheidszorg

[bewerk] Bibliotheken

  • Openbare Bibliotheek en leeszaal aan de Brink met diverse nevenvestigingen in de gemeente Deventer en een Bibliobus.
  • Stads- of Athenaeumbibliotheek: oudste wetenschappelijke bibliotheek van Nederland aan het Klooster.

[bewerk] Verkeer en vervoer

Deventer telt twee treinstations, Station Deventer en het voorstadstation Deventer Colmschate. Vanaf Station Deventer vertrekken rechtstreeks treinen in diverse richtingen.


Het busvervoer wordt voornamelijk verzorgd door Connexxion. De volgende buslijnen rijden in Deventer.
Sinds de nieuwe dienstregeling vanaf december 2007 rijden de bussen `s ochtends en `s middags om het kwartier.

Stadsbus Connexion
Stadsbus Connexion
  • Lijn 1: Naar Vijfhoek via Rivierenwijk
  • Lijn 2: Naar Deventer Busstation via Platvoet (Verandert in Platvoet in Lijn 3)
  • Lijn 3: Naar Deventer Busstation via Keizerslanden (Verandert in Keizerslanden in Lijn 2)
  • Lijn 4: Naar Schalkhaar
  • Lijn 5: Naar Rivierenwijk via Vijfhoek
  • Lijn 6: Naar Holten Bussation via Bathmen
  • Lijn 6: Naar Deventer Busstation via Bathmen vanaf Holten Bussation
  • Lijn 56: Naar Borculo Bussation (Syntus)
  • Lijn 56: Naar Deventer Busstation vanaf Borculo (Syntus)
  • Lijn 81: Naar Zutphen Bussation (Syntus)
  • Lijn 81: Naar Deventer Bussation vanaf Zutphen Busstation (Syntus)
  • Lijn 161: Naar Zwolle
  • Lijn 165: Naar Raalte


Deventer is per auto ondermeer bereikbaar via de A1, N337, N344 en de N348.

[bewerk] Eten en drinken

Een traditionele lekkernij is de Deventer Koek.

[bewerk] Partnersteden

  • Roemenië Sibiu (Roemenië), sinds 2007
  • Estland Tartu (Estland), sinds 1990

[bewerk] Geboren

[bewerk] Aangrenzende gemeenten

   Aangrenzende gemeenten   
 Olst-Wijhe      Raalte 
 Voorst   Rijssen-Holten 
    Lochem    

[bewerk] Externe links


[bewerk] Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties:
Wikimedia Commons



aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -