ვლადიკავკაზი

ვიკიპედიიდან

ვლადიკავკაზი (ოს.: Дзæуджыхъæу; რუს: Владикавка́з) ალანიის (ოსეთი) დედაქალაქია ჩრდილო კავკასიაში, რუსეთი. მდებარეობს რესპუბლიკის სამხრეთ-აღმოსავლეთში კავკასიის მთების ძირას, მდინარე თერგის სანაპიროზე, კოორდინატებით 43°05′N 44°39′E. მოსახლეობა 312.000 (2001) ადამიანია და შედგება ძირითადად ოსების, რუსების, სომხებისა და ქართველებისგან.

ქალაქი დაფუძნდა 1784 წელს, როგორც ციხესიმაგრე რუსების მიერ კავკასიის დაპყრობის ომების პერიოდში და მრავალი წლის განმავლობაში რუსების სამხედრო ბაზის მთავარი დასაყრდენი იყო რეგიონში. საქართველოს სამხედრო გზა, კავკასიონის გადაჭრით, გაყვანილ იქნა 1799 წელს და ის ქალაქს საქართველოსთან აერთებს სამხრეთში. 1875 წელს გაყვანილ იქნა რკინიგზა, რომელიც მას დონის როსტოვთან და ბაქოსთან აერთებს. მას შემდეგ ვლადიკავკაზი რეგიონისთვის მნიშვნელოვანი ინდუსტრიული ცენტრი გახდა, რკინის შენადნობთა, ნავთობგადამმუშავებელი, ქიმიური და საინჟინრო-საამწყობო ინდუსტრიებით.

1931-1944 და 1954-1990 წლებში ქალაქს ორჯონიკიძე (სერგო ორჯონიკიძის, ქართველი ბოლშევიკი, პატივსაცემად), ხოლო 1944-1954 წლებში კი მას ძაუჯიკაუ ერქვა. ვლადიკავკაზმა დაიბრუნდა მისი "კავკასიის მფლობელის" უწინდელი სახელი საბჭოთა კავშირის დაშლამდე ცოტა ხნით ადრე.

ვლადიკავკაზს ორი ომის მოხდა მოუწია - რუსეთის სამოქალაქო და მეორე მსოფლიო ომების. 1919 წლის თებერვალში ანტი-კომუნისტ მოხალისეთა არმია გენერალ ანტონ დენიკინის მეთაურობით ქალაქს იგდებს ხელთ, თუმცა 1920 წლის მარტში წითელი არმიის მიერ განდევნილ იქნა. 1942 წლის ნოემბერში ნაცისტური გერმანიის ჯარებმა წარუმატებლად სცადეს ქალაქის აღება, შედეგად ეს უკიდურესი აღმოსავლეთის წერტილი გახდა, რომელსაც კი ნაციხტებმა მიაღწიეს.