فهرست ایرانیان پیش از اسلام
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
فهرستی از نام اشخاص حقیقی ایرانی که در پیش از حمله عرب‌ها به ایران یا در خلال این حملات و سال‌های آغازین اسلام در ایران می‌زیستند. این فهرست دربرگیرنده نام اشخاص افسانه‌ای و اسطوره‌ای نمی‌شود:
فهرست مندرجات |
[ویرایش] شاهان
[ویرایش] مادها
[ویرایش] هخامنشیان
- کوروش بزرگ
- کمبوجیه
- داریوش بزرگ
- خشایارشا (خشیارشا)
- اردشیر یکم (اردشیر درازدست)
- داریوش دوم
- اردشیر دوم
- اردشیر سوم
- ارسس
- داریوش سوم
[ویرایش] اشکانیان
(تاريخ بر پایه سالنمای میلادی) توضیح: ح علامت اختصاری حدود است.
- ارشک یکم (ح۲۵۰- ح۲۴۸ ق.م)
- تیرداد یکم (اشک دوم) (ح۲۴۸- ح۲۱۱ ق.م)
- اَردوان یکم (اشک سوم) (ح۲۱۱- ح۱۹۱ ق.م)
- فریاپت (اشک چهارم) (ح۱۹۱- ح۱۷۶ ق.م)
- فرهاد یکم (اشک پنجم) (ح۱۷۶- ح۱۷۱ ق.م)
- مهرداد یکم (اشک ششم) (ح۱۷۱- ح۱۳۸ یا۱۳۷ ق.م)
- فرهاد دوم (اشک هفتم) (ح۱۳۸ یا ۱۳۷- ح۱۲۸ ق.م)
- اردوان دوم (اشک هشتم) (ح۱۲۸- ح۱۲۳ ق.م)
- مهرداد دوم (اشک نهم) (ح۱۲۳- ۷۶ ق.م)
- سیناتروک (اشک دهم) (۷۶ یا ۷۵- ۷۰ یا ۶۹ ق.م)
- فرهاد سوم (اشک یازدهم) (۷۰ یا ۶۹- ۵۸ یا ۵۷ ق.م)
- مهرداد سوم (اشک دوازدهم) (۵۸ یا ۵۷- ۵۶ ق.م)
- اُرد یکم (اشک سیزدهم) (ح۵۶- ۳۷ یا ۳۶ ق.م)
- فرهاد چهارم (اشک چهاردهم) (ح۳۷- ۲ ق.م)
- فرهاد پنجم یا (فرهادک) (اشک پانزدهم) (۲ ق.م- ۴ م)
- ملكه موزا (۲ ق.م- ۴ م) شهریار زن اشکانی
- اُرد دوم (اشک شانزدهم) (۴- ۶ یا ۷ م)
- ونُن یکم (اشک هفدهم) (۷ یا ۸- ۱۲ م)
- اردوان سوم (اشک هیجدهم) (۱۲- ۳۹ یا ۴۰ م)
- تیرداد سوم (ح۳۶ م)
- وردان (اشک نوزدهم) (۳۹ یا ۴۰- ۴۵ م)
- گودرز (اشک بیستم) (۴۱- ۴۵ م)
- ونن دوم (اشک بیست و یکم) (۵۱ م)
- بلاش یکم (اشک بیست و دوم) (۵۱- ۷۷ یا ۷۸ م)
- پاکور (اشک بیست و سوم) (۷۸- ۱۰۸ یا ۱۱۰ م)
- اردوان چهارم (۱۰۸- ۱۱۰ م)
- خسرو (اشک بیست و چهارم) (ح۱۱۰- ۱۲۸ یا ۱۲۹ م)
- بلاش دوم (اشک بیست و پنجم) (۱۲۸ یا ۱۲۹- ۱۴۷ م)
- مهرداد چهارم (۱۲۸؟ یا ۱۲۹؟- ۱۴۷؟ م)
- بلاش سوم (اشک بیست و ششم) (۱۴۷- ۱۹۱ م)
- بلاش چهارم (اشک بیست و هفتم) (۱۹۱- ۲۰۸ م)
- بلاش پنجم (اشک بیست و هشتم) (۲۰۸- ح۲۱۶ م)
- اردوان پنجم (اشک بیست و نهم) (ح۲۱۶- ۲۲۶ م)
- بلاش ششم
- اردوازد
[ویرایش] ساسانیان
نوشتار اصلی را بخوانید: فهرست شاهان ساسانی
[ویرایش] دیگران
[ویرایش] مردان ایرانی
- ابان جادویه (حکمران ری)
- ابوسهل نوبختی
- آذرباد (اهل آذرمهر)
- آذرپاد مهراسپندان (موبدان‌موبد)
- آذرفربغ (در دربار خسرو انوشیروان)
- آذرفرنبغ فرخزادان
- آذرنرسه (پسر هرمز دوم)
- آرتاشس (پادشاه ارمنستان، پسر بهرام‌شاپور)
- اردویراز
- آریوبرزن (سردار هخامنشی در جنگ با اسکندر گجستک)
- آزاد همسر شهر
- آزادافروز (مرزبان ساسانی)
- آزادبه (مرزبان ساسانی)
- افشین پسر کاووس
- انوش‌زاد پسر گشنسب‌بنده
- ایزدگشسب (وزیر انوشیروان)
- بابک پدر اردشیر (پدر اردشیر بابکان)
- بابک خرمدین
- بابویه (مأمور ساسانی در عربستان)
- باذان
- باربد (نام نوازنده ساسانی)
- براز پسر ماهویه (مرزبان مرو)
- بُرد (اهل تخارستان)
- بردزبه (نیای امام بخاری)
- بزرگمهر (نام وزیر خردمند انوشیروان دادگر)
- برزویه (نام پزشک بزرگ ایرانی در زمان ساسانیان)
- بسفرخ پسر ماخرشیذان (مرزبان ساسانی)
- بسک پسر ماهبود (از اسواران ساسانی)
- بسوس (ساتراپ باختر (بلخ) در زمان حملهٔ اسکندر مقدونی)
- بهرام پسر خورشید
- بهرام پسر یزدگرد
- بهرام چوبین
- بهرام‌شاپور (برادر بهرام چهارم ساسانی)
- بهزاد پسر مرزبان سیرافی
- بهمن پسر اسفندیار
- بهمن پسر کیقباد (روحانی ایرانی)
- بهمن جادویه (فرمانده ساسانی)
- بهمنیار پسر مرزبان
- بهنام پسر ترتوس
- پوس‌فرخ (نجیب‌زاده زمان ساسانی)
- پیروز دیلمی (فرمانروای یمن)
- تنسر (موبد)
- جارود (از ایرانیان سرشناس میان عرب‌ها)
- جاماسب
- جوانبوذان (پسر دادفروز مرزبان)
- جوانشیر فرزند خسروپرویز
- خاندان آندگان
- خاندان خوش‌نوشک
- خاندان سورن
- خاندان شیلی
- خاندان کارن
- خاندان وراز
- خُرَّخسرو (فرمانده ایرانی یمن)
- خردادبه
- خُرَّه‌خسرو (مأمور ساسانی در عربستان)
- خسرو پسر بهرام (نوه یزدگرد سوم)
- خسرو پسر شهریار یزدگرد
- خورشید پسر یزدیار
- دادفروز گشنسبان (مرزبان ساسانی)
- دادوی (در یمن)
- دین‌هرمزد (گجستک ابالیش)
- رستم پسر زال
- رستم فرخزاد (سپهسالار ساسانی در جنگ با تازیان)
- رمیوزان (سردار ساسانی)
- زادان‌فرخ (نجیب‌زاده زمان ساسانی)
- زادفرخ (در دربار خسرو پرویز)
- زرتشت فسایی (از نیاکان مزدک)
- زرتشت (پیامبر)
- زروانداد (پسر مهرنرسه و هیربدان‌هیربد)
- ساتی برزن (ساتراب هریوا (هرات) در زمان حملهٔ اسکندر مقدونی)
- ساسان پسر روزبه (مرزبان ساسانی)
- سخت (مرزبان ساسانی در کنده و حضرموت)
- سنبویه اسواری
- سُنپاذ (موبد)
- سِنداد (مرزبان ساسانی در کِنده و حضرموت)
- سهوک (در یمن)
- سیاوخش پسر مهران (فرمانروای ری)
- سیبُخت (مرزبان ساسانی)
- شاپور پسر بابک (برادر اردشیر بابکان)
- شاهان‌مرد (پسر فرخ‌ماهان ساسانی)
- شاهین بهمن‌زادگان (خوربران‌اسپهبد)
- شهر پسر باذان
- شهربراز
- شهربراز (سردار ساسانی)
- شهریار پسر شیرویه
- شیرویه (قباد دوم)
- فراهان ماه‌اسفندار (سردار طبری)
- فرخان (از بزرگان ری)
- فرخزادان مروزی
- فرخ‌ماهان (از بزرگان ساسانی)
- فرخ‌هرمز (از سپهبدان ساسانی)
- فرنسب (از خانواده هخامنشی، پدر کاساندانه)
- فنابرزین (مرزبان ساسانی عربستان)
- فرهاد کوهکن (دلداده شیرین در "خسرو و شیرین" نطامی گنجوی)
- فیروز نهاوندی (کشنده عمر)
- فیروزان (شورشی)
- کاووس پسر قباد یکم (فرمانروای طبرستان)
- کاوه آهنگر (نام آهنگرى مشهور كه فريدون را پيدا كرد و بر سر ضحاك آورد و درفش كاويانى منسوب به اوست.)
- کَردار (پسر مهرنرسه و سرکرده جنگجویان)
- کردیر (روحانی بلندپایه)
کرتیر(موبدموبدان)
- گرابرزین (فرمانده پادگان ساسانی)
- گُردوی (برادر بهرام چوبین)
- گرشاسب
- گشتاسب (پادشاه باخترستان)
- گشسب دیلمی
- گشنسب‌داد
- گوزهر (فرمانروای محلی شهر استخر)
- مازیار پسر قارن
- مانی (پیامبر)
- ماه‌آذر (وزیر انوشیروان)
- ماهدادشاپور (دستور آذربایجان)
- ماه‌گشنسب (پسر مهرنرسه و رئیس دامداران)
- ماهویه مروی
- ماهیار (نجیب‌زاده زمان ساسانی)
- مردانشاه (نیمروزاسپهبد ایران)
- مرزبان پدر خرخسرو
- مرزبان سیرافی
- مرزویه (پدر مهیار دیلمی)
- مرکبود (در یمن)
- مروزان (فرمانده یمن)
- مزدک (اصلاحگر اجتماعی)
- مِهرام‌گشنسب (از بزرگان و روحانیان پارسی)
- مهران پسر باذان
- مهران
- مهرنرسه
- مهرنرسه
- مهرهرمز (پسر مردانشاه، سپهبد ایران جنوبی)
- مهیار دیلمی
- نخوار
- نرسه پسر پیروز (نوه یزدگرد سوم)
- نکیسا (نام نوازنده ساسانی)
- نوبخت
- هامُرز شوشتری (فرمانده پادگان ساسانی)
- هرمزان (سردار ایرانی)
- وَخش‌اَرد (والی باخترستان در زمان هخامنشی)
- وهرز
- ویستَهم (سردار ساسانی)
- ویندویه (سردار ساسانی)
[ویرایش] زنان ایرانی
- آباندخت همسر داریوش سوم
- آپامه سردار ساسانی٬ دختر سپیتمن
- آتوسا نام دختر کورش بزرگ٬ همسر داریوش بزرگ٬ مادر خشایارشا٬ دختر اردشیر دوم
- آذر آناهیتا همسر شاپور یکم ساسانی
- آذرنوش سردار ساسانی
- آذرین شاهدخت هخامنشی که سردار نیز بود
- آرتادخت وزیر دارایی اردوان چهارم اشکانی
- آرتمیز (یا آرتمیس) فرمانده نیروی دریایی خشایارشا
- آرتونیس دختر ارته باز و سردار داریوش بزرگ
- آریاتس سردار هخامنشی
- آریان همسر ایشتوویگو و مادر ماندانا
- آزاده هنرمندی در زمان بهرام گور و دلداده او
- آزرمی‌دخت شهریار ساسانی و دختر خسروپرویز
- آسپاس دختر اردشیر دوم
- آسپاسیا همسر کورش دوم
- آمستریس دختر داریوش دوم
- آندیا همسر بابلی اردشیر درازدست
- ابردخت سردار ساسانی
- ارتیستون دختر کورش بزرگ و خواهر آتوسا
- اسپازیا دلداده یونانی کورش دوم
- استاتیرا دختر داریوش سوم
- الوگون همسر بابلی اردشیر درازدست
- امستریس همسر خشایارشا٬ دختر هوتن٬ دختر اردشیر دوم هخامنشی
- امیتیس همسر کورش بزرگ٬ دختر هووخشتره که باغهای معلق بابل به نام اوست
- انوشه خواهر پدر شاپور یکم
- بانو همسر بابک خرمدین
- بانودخت مادر انوشیروان
- بخت آفرید (در دربار خسرو انوشیروان)
- برزآفرید سردار ساسانی
- برزین دخت سردار ساسانی
- به آفرید دختر گشتاسب٬ نام زنان ساسانی
- پارمیس دختر بردیا و برادر کمبوجیه و همسر داریوش بزرگ
- پانته آ همسر آریاسب سردار کورش یزرگ
- پدما همسر داریوش
- پرنگیس دختر افراسیاب٬ همسر سیاوش٬ مادر کیخسرو
- پروشات شهبانوی داریوش دوم٬ مادر اردشیر دوم هخامنشی
- پریزاد همسر داریوش دوم٬ دختر اردشیر
- پوراندخت شهریار ساسانی و دختر خسروپرویز
- پوروچیستا دختر زردشت اسپنتمان
- پیروزدخت از نیاکان مزدک
- جهان بانو خواهر شهربانو٬ شاهدخت ساسانی
- دارای‌دخت شاعر
- داناک سردار هخامنشی
- دغدو مادر زردشت اسپنتمان
- دینَگ (زنی فرمانروا و مادر هرمز سوم)
- رخسانه (رکسانه) دختر داریوش سوم، همسر باختری اسکندر مقدونی
- روشنک دختر داریوش سوم
- سورا دختر اردوان پنجم
- سیم تن همسر بهرام گور
- سیمین دخت شاهدخت ارمنستان ایران
- شاپوردخت دختر شاپور یکم
- شاپوردُختک مادر بهرام سوم ساسانی
- شهربانو دختر یزدگرد سوم ساسانی
- شهرزاد شاهدخت ساسانی٬ دختر هزار و یک شب
- شیرین همسر خسروپرویز و دلداده فرهاد
- کاساندانه
- گردآفرید سردار ساسانی
- گُردویه (فرمانده سپاه ساسانی)
- گلبویه سردار ساسانی
- ماندانا دختر آستیاگ پادشاه ماد و همسر کمبوجیه و مادر کوروش بزرگ
- ماه آذر سردار ساسانی
- مروارید دختر فیروز
- مشکناز دلداده بهرام گور
- مشیا (مشیانه) نخستین مادر آریایی در اوستا٬ بمنزلهٔ حوا در نزد اقوام سامى
- موزا شهریار زن اشکانی و همسر رومی فرهاد چهارم و مادر فرهاد پنجم اشکانی
- مهرمس سردار هخامنشی
- مهریار سردار ساسانی
- میتراداد سردار اشکانی
- میترادخت سردار اشکانی
- نگان زن دلاوری که با تازیان جنگید
- نوش آفرین شاهدخت ساسانی
- نوشین نامی ساسانی بویژه در زمان انوشیروان دادگر
- وهومسه سردار هخامنشی
- هوتن مادر داریوش بزرگ
- هومی یاستر سردار هخامنشی
- یوتاب خواهر آریوبرزن و سردار داریوش سوم در جنگ با اسکندر مقدونی که همراه با برادر خود پا به پا جنگید.
[ویرایش] منابع
- محمدی ملایری، محمد: تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی، جلد یکم، انتشارات یزدان، تهران ۱۳۷۲خ.
- بویس، مری: زردشتیان، باورها و آداب دینی آنها، ترجمه عسکر بهرامی، انتشارات ققنوس، تهران ۱۳۸۱خ.
- دریایی، تورج: شاهنشاهی ساسانی، ترجمه مرتضی ثاقب‌فر، انتشارات ققنوس، تهران ۱۳۸۳خ.
