Olerkigintza
Wikipedia(e)tik
Olerkigintza edo poesia (grezieratik "ποίησις", "poiesis", "egitea" edo "sortzea") literaturaren agerpen berezia da.
Literatur jarduera honetan dabiltzanak olerkariak edo poetak dira.
Eduki-taula |
[aldatu] Historia
[aldatu] Baliabide poetikoak
[aldatu] Arestiren esanetan
Gabriel Arestik zera esan zuen Ondarroan poesiari buruz 1964an, "Lengo eta oraingo euskal poesia erritarra" izeneko hitzaldian:
"Gaurko poetak bi klasetakoak gara, bersolariak eta olerkariak. Lehengoak erriaren ganean artzen dabe oña, eta bigarrenak (olerkariak) kultura guzurrezko batean. Horregatik lenengoak eskola bat dadukate, eta bigarrenak bapere ez. Bersolaritzak badaduzka bere erregela eta lege jakin eta bereziak... eta erregela orreik eskola baten babesa emoten deutsie bertsolaritzeari.
Olerkariak beriz, nor bere aldetik dabil, lege barriak kreatu nairik, iñongo aldrebeskeriak asmatzeko deseotan. Agirian dago olerkarien artean ez dagoala bapere eskolarik eta bai erretolika ugari. Ejenplo onegaz bere, argiro probatzen dogu bereizkuntza orren guzurrezkotasuna. Alde batetik, erriak ez dau ezer sortzen, beste aldetik, bere eskolea daduka, jenteen eta populuaren esperientziak istorian zear eskeintzen deutsena.
Poesia pertsona batek sortzen dau beti. Gero erriak onartzen eta ukatzen dau. Onartzen dauana poesia erritarra da, ukatzen dauana erritik kanpoko poesia da. Ori da guretzat bereizkuntza bakarra. Ganerakoa alferreriatik dator, uskeriatik. Beste bereikuntza bat bere egin da, agozko poesia eta poesia eskribitua. Baina berdin egingo litzake poesia kantatua eta poesia kantatu bagakoa"
[aldatu] Erdal poeta ezagunak
- W. H. Auden
- Lord Byron
- Ruben Dario
- Salvador Espriu
- Jose Hernandez
- Homeros
- Juan Ramon Jimenez
- Ramon Llull
- Antonio Machado
- Pablo Neruda
- Blas de Otero
- Fernando Pessoa
- Rainer Maria Rilke
- William Shakespeare
- Gabriel Zelaia
[aldatu] Euskarazko poetak
Olerkari klasikoen artean, aipagarriak dira Jose Maria Iparragirre, Jon Mirande, Estepan Urkiaga "Lauaxeta" edo Gabriel Aresti.
Egile garaikide ezagunak ditugu, bestela, Rikardo Arregi, Igor Estankona, Jose Angel Irigarai, Castillo Suarez eta Kirmen Uribe, besteak beste.