Ουβικουιτίνη
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Η ουβικουιτίνη (αγγλ. ubiquitin) (≈8,5kDa) είναι μια πρωτεΐνη αποτελούμενη από 76 αμινοξέα η οποία είναι ευρύτατα διαδεδομένη και συντηρημένη στους ευκαρυωτικούς οργανισμούς (εξού και η ονομασία της από το αγγλικό ubiquitous δηλ. πανταχού παρών). Η προσθήκη ενός ή λίγων μορίων ουβικουιτίνης σε μια πρωτεϊνη (μονοουβικουιτίνωση ή ολιγοουβικουιτίνωση αντίστοιχα) επηρεάζει τη δραστηριότητα της και τη θέση της μέσα στο κύτταρο. Αντίθετα, η προσθήκη πολλών μορίων ουβικουιτίνης σε μια πρωτεϊνη (πολυουβικουιτίνωση) οδηγεί στο σχηματισμό αλυσίδων ή "δέντρων" ουβικουιτίνης πάνω στην πρωτεϊνη-στόχο και τη "μαρκάρει" για μεταφορά και αποικοδόμηση στο πρωτεάσωμα.
Η διαδικασία προσθήκης ουβικουιτίνης σε μια πρωτεϊνη ξεκινάει με τη σύνδεση μεταξύ ενός "ενζύμου που ενεργοποιεί την ουβικουιτίνη" (Ε1, ubiquitin-activating enzyme) και του καρβοξυτελικού άκρου (C-άκρου) ελεύθερης ουβικουιτίνης. Η ενεργοποιημένη, πλέον, ουβικουιτίνη μεταφέρεται με ένα "ένζυμο που προσθέτει ουβικουιτίνη" (Ε2, ubiquitin-conjugating enzyme). Τέλος, με τη βοήθεια μιας λιγάσης ουβικουιτίνης (Ε3, ubiquitin-ligase) καταλύεται η σύνδεση της ουβικουιτίνης στην ε-αμινομάδα κάποιου υπολείμματος λυσίνης της πρωτεϊνης-στόχου.
Κατά την πολυουβικουιτίνωση τα πρόσθετα μόρια ουβικουιτίνης συνδέονται μέσω της λυσίνης τους στη θέση 48 (lys-48) με τη γλυκίνη στη θέση 76 (gly-76) του καρβοξυτελικού άκρου μορίου ουβικουιτίνης που έχει ήδη συνδεθεί άμεσα ή έμμεσα (μέσω άλλου μορίου ουβικουιτίνης) στην πρωτεϊνη-στόχο.
Η πολυουβικουιτίνωση δεν καταδικάζει πάντα μια πρωτεϊνη σε αποικοδόμηση και αυτό λόγω της δράσης ενζύμων γνωστών ως DUBs (De-UBiquitinating enzymes) τα οποία μπορούν και αφαιρούν τα μόρια ουβικουιτίνης. Οι δύο κατηγορίες των DUBs είναι οι υδρολάσες ουβικουιτίνης C-άκρου (UCHs, Ubiquitin C-terminal Hydrolases) και οι ειδικές στην επεξεργασία ουβικουιτίνης πρωτεάσες (UBPs, Ubiquitin Processing Proteases).
