Motî:yebe

Èn årtike di Wikipedia.

yebe [f.n.]

1. plante ki les vatches et des ôtès biesses magnèt cwand ele sont-st a foye. Les fougnants ont bouté a tot spiyî Pattavå totes les nouvès yebes (G. Havelange). Les sorcires end alént rades come l' aloumire sins leyî d' traeces, apus ki l' rond d' leu danse dins l' yebe (G. Lucy). Il aveut stî czoupler a t' corti po fåtchî l' yebe et il a dmandé 50 uros. Dji nel saveu raveur nete, cisse tchmijhe la, avou ene taetche di yebe. On dit eto: waide. Loukîz a : fenaesse, four, fôraedje, waezon, rimouye. F. herbe. >> magneu d' yebe: sôre di biesse ki vike tot magnant des yebes. F. herbivore. >> i s' fåt agritchî ås yebes: i fåt tni bon, dabôrd k' on va passer on mwais cwårt d' eure. On dit eto : s' acrotchî ås coxhes. F. tenir bon contre vents et marées.

2. tchamp avou ces plantes la. F. prairie, pâturage. >> mete les biesses a l' yebe: les mete ås tchamps. On mete les biesses a l' yebe e moes d' may. F. en prairie. >> c' est måle yebe: c' est ene mwaijhe pasteure. Les vatches ni magnèt nén voltî e ç' pré la : c' est måle yebe (ramexhné pa L. Remacle). F. mauvais pâturage.

3. yebe (ås maladeyes) : plante ki médeye on må. Des blancs omes tot s' clintchant avå gonxhires et vås Soyént les yebes k' aswadjèt et rwerixhèt (A. Lovegnée). F. herbe, plante médicinale. >> yebes del Sint-Djhan: yebes ås maladeyes ki sont bén crexhowes et floreyes e moes d' djun (al Sint-Djhan), k' on code et fé souwer po totès sôres di bénfwaits.

4. yebe po fé l' sope On dit eto: yerbêye. F. légume condimentaire.

5. (mwaijhe, måle) yebe : crouwå. Ses carotes, ci n' est k' on lairdjon pattavå ; i n' a k' a-z aler pougnî dins ces yebes la, tote rimpleyes di lacea, po dner ene fameuse eurêye a ses lapéns (L. Somme). F. mauvaise herbe. >> Les mwaijhès yebes crexhèt voltî; u : >> Les målès yebes crexhnut rade: dijhêye po balter onk (ene) k' a fwait ene crexhinne, u k' est grand. F. mauvaise herbe pousse toujours.

6. plante ki vént tot seule so ene djouxhire. F. jachère. >> leyî ene tere a yebe: el leyî cori a djouxhire. Loukîz a cori a royes. F. laisser en jachère.

7. dinrêye k' est co vete. F. céréale en vert. >> mindjî s' grin a yebe: furler on tcheté divant k' i n' åye profité.

| yerbêye [f.n., sovint pluriyal]

1. plante k' on mete tote vete dins l' sope et dins les ôtes amagnîs, po dner do gosse. F. légume condimentaire, plante potagère.

2. yebe ås maladeyes. Cwand on medcén ordone on rméde ås payizans, I lzî doet espliker les pondants, les djondants, S' i fåt cure les yerbêyes, comint k' i fåt k' ça s' fwaiye (A. Vermer). F. plante médicinale.

3. sitindowe d' yebe. On dit eto : waide, pasteure, pasturaedje. F. herbage.

| yerbou, yerbowe

I. [addj., todi padvant]

1. la k' gn a bråmint des yebes. F. herbeux.

2. la k' on vént code des yebes ås maladeyes. Loukîz a : Arbûmont

II. yerbou [o.n.] rimouye al bouwêye. F. pelouse.

[candjî] Mots d' aplacaedje

Arbûmont
yebe å froyon
yebe ås as
yebe ås emoroyides
yebe ås pûs
yebe ås rates
yebe d' agaesse
yebe di bribeu
yebe di coixheure
yebe di cossén
yebe di feu
yebe di fleur
yebe di lape
yebe di rôze
yebe di troye

[candjî] Disfondowes

yebe: yèbe, jèbe, yêbe, yèrbe, êrbe, yabe, yimbe.
yerbêye: yèrbêye, jèrbêye, jèrbée, jèrbèye, yèrbêye, yèrbéye, yèrbée, êrbée.

[candjî] Sicrijhas ezès motîs

yebe: yèbe [S0, O4, O0, E1, C8], ièbe [C1, C9, C100, C106, S0, S40, E1, E2, E212b], iebe [E212], ieb [E203], yèb [S38], yêbe [S17 p.28, S109, S117], iêbe [S17 p.28], hyêbe [S109], yèrbe [O3, O4], êrbe [S24, S107], érbe [S104], yap [S38, 26 & 77], yâp [S117], yinp [S117], ziêbe [S117], ziabe [S27], jèbe [E1, E2, E34, E167, E213], nén dins S25, S41, O2, O100.
yerbêye: yerbêye [S117], ièrbêye [E1], ièrbée [S40, E212b], èrbéyes [S24], èrbêyes [S107, S117], jèrbêye [E1], ierbé [E212]
yerbou: yèrbu [O5] ^[1]