Motî:sipani

Èn årtike di Wikipedia.

sipani u espani / spani (codjowaedje)

I. [v.c.]

1. si djoker d' nouri èn efant, u l' fé passer d' on nourixhaedje avou des poures di laeceas a on sognaedje avou des boleyes; espaitchî d' teter, u arester l' laecea a on djonne d' ene biesse-a-tetes. On spanixh ordinairmint les efants a noûf moes (H. Forir). Ci ptit la n' a nén co stî spani. On l' a spani tot djonne. Dji vôreu bén spani nosse biket, mins il est co trop flåwe po l' moumint (ramexhné pa M. Francard). On n' sipanirè nén l' polin asteure. Li troye a spani s' niyêye. Nos catchots sont spanis. F. sevrer. >> Il a stî spani avou on soret; u: on harin; u: al moståde; u: avou ene sasse: c' est ene sôlêye (cwand on lyi a rsaetchî l' laecea, c' est come s' il åreut dné ene sacwè d' salé, di picant e s' boke, et lu tofer diveur boere po fé passer ç' gosse la). >> Il a stî spani avou ene rombosse: il a ene grande lådje boke.

2. côper a ene sakî åk k' i boeveut, k' i fouméve, k' i magnive voltî, k' il inméve bén fé, el separer d' ene djin k' i voeyeut voltî. Sipanixhoz vos do peket ! (H. Forir). Les gueres end ont spani pus d' onk (J. Haust). I dnèt del metadone åzès droukés po les spani des pikeures d' eroyene. Li pôve est spani d' djoyes (J. Haust). Il est spani, saiss, asteure ! F. sevrer, priver, supprimer, frustrer.

3. (so l' imådje do spanixhaedje, målåjhey moumint mins k' i fåt passer par la) fé çou k' i fåt, sorlon l' djustice des omes u do Bon Diu, po s' fé pardoner on petchî, ene flotche. Li cfessaedje vos dene moyén di spani vos petchîs. On n' såreut spani on sfwait crime (H. Forir). F. expier, réparer.

II. si spani [v. pr.]

1. rastrinde so l' amagnî, so l' aboere, so ses ptits plaijhis. Dji n' avéns pus k' po on djoû u deus a magnî, e si spanixhant bråmint, hin (Y. Gourdin).

2. piede ses fleurs et bouter a grinnes, a fruts, tot djåzant d' èn åbe, d' ene plante. Les åbes sont spanis: les fleurs toumèt. Li solea fwait spani les fleurs.

Disfondowes: s(i)pani, s(u)pani, (è)spani, (i)spani, s(u)pèni, s(ë)panîr, s(ë)pènîr.

Etimolodjeye: vî lussimbordjwès "spannjan" (minmes sinses).

| sipanixhaedje u espanixhaedje / spanixhaedje 1 [o.n.]

1. accion di spani (èn efant, ene sôlêye, evnd.), u d' si spani; si rezultat. Passer do sin a on sognaedje mitan laecea, mitan boleyes, ci n' est k' on dmey sipanixhaedje. F. sevrage, désintoxication, privation, frustration, suppression, rationnement, limitation. >> måjhone di spanixhaedje: ospitå po spani les sôlêyes, les droukés. F. centre de désintoxication.

2. accion di spani (on petchî, ene flotche); si rzultat. F. expiation.

Disfondowes: s(i)panichadje, (è)spanichâdje, s(i)panihèdje, s(u)panihèdje, s(u)panichèdje, s(u)panichadje.

| sipanixheuse u espanixheuse / spanixheuse, sipanixhresse [f.n.] (v.m.) feme ki s' ocupe d' èn efant djusse sipani. Dj' a mezåjhe d' ene boune sipanixhresse po m' feye (H. Forir).

Disfondowes: s(i)panih'resse.

| sipanixheure u espanixheure / spanixheure [f.n.] bohêye di spaneyès yebes (arivêyes a grinnes), ki sont totes deures et ki dmorèt dins ene waide el plaece d' ene flate di vatche. rl a: bouzin, housset, bosset.

Disfondowes: (è)spènichûre s(i)panicheure, s(i)paniheure, (è)spanicheure.

| sipanixhant u espanixhant / spanixhant, e [addj.] (rilidjon, djustice) ki spanixh (on petchî). Ene sipanixhante penitince. F. expiatoire, purificateur, trice, réparateur, trice.

| sipanixhåve u espanixhåve / spanixhåve [addj.] ki pout esse sipani (eye):

1. tot cåzant d' èn efant, d' on djonne ki tete co. Ces ptits tchéns la n' sont nén co spanixhåves: i crevront.

2. tot cåzant d' ene difåte. Tos les petchîs sont spanixhåves pa on vraiy ripinti (H. Forir). F. expiable, réparable.

Disfondowes: s(i)panihâve, s(i)panihauve, (è)spanichauve.

| sipanixhmint u espanixhmint / spanixhmint [o.n.] sipanixhaedje.