Sinte Bedje
Èn årtike di Wikipedia.
Sinte Bedje (Begga), c' est ene sinte fiesteye el Walonreye (li 17 di decimbe).
C' est l' feye da sinte Ide eyet Pepin d' Lande; dabôrd, c' est l' sour da sinte Djetrou. Ele si va maryî avou Ansegrijhe, et aveur èn efant, k' on va lomer Pepin, come si tåye, et, po fé l' diferince, Pepin d' Hesta. Leu manaedje est a Tchivmont. Si ome fourit touwé al tchesse. Adon, ele prometa do basti on moustî k' åreut set eglijhes, sol modele des set båzlekes di Rome, ki sinte Bedje voeya tins di s' perlinaedje e cisse veye la. Ça fourit li skepiaedje d' Andene-ås-setès-egliijhes.
Sinte Bedje vina-st å monde e 620; on n' sait nén djusse cwand ele mora; on dene sovint l' date do 17 di decimbe di 693, mins on trove eto des istoryins ki dnèt des dates ki vont di 692 a 698.
Ådvins |
[candjî] Fåves etimolodjikes
Des fåves etimolodjikes ont skepyî a pårti do scrijhaedje e francès Sainte Begge:
- ki sinte Bedje sereut l' boune dame des beguiåds (e francès Begge -> bègue).
- ki sinte Bedje åreut askepyî l' ôre des beguenes (e francès Begge -> bodje di beguene).
[candjî] Riprezintåcion del sinte
Mousseye e beguene ki poite ene eglijhe avou set clotchîs.
[candjî] Siervaedje di sinte Bedje.
[candjî] A Andene.
Les setès eglijhes ont dmoré disk' å 18inme sieke. Adon, elle ont stî distrûtes et replaeceyes pa ene coledjåle avou set clotchîs, la k' on pout co vey li tombea del sinte. C' est ene dale di noer måbe, poirtêye pa cénk pilasses, li tåve da sinte Bedje.
Li vénrdi après messe, les mames î amoennént leus tchêtchiveus efants, et les fé cråler inte li tåve et l' soûmint (37 cintimetes) et fé troes côps l' toû del mîtrinne colone, nouv vénrdis en erote.
Gn a ene grande porcession a Andene li set di djulete.
[candjî] Ôtès tchapeles
- a Odegne (Målimpré), on l' sieve po les roumatisses.
[candjî] Li perlinaedje a sinte Bedje ezès belès letes e walon.
- Tos les vénrdis, li mame et s' feye ki n' saveut nén roter prindént l' covoye po Andene. I passént Mouze, et trevåtchî l' veye disk' al coledjåle. Adon, ele prindeut Elinne divins ses bresses et-z anoncî: « Ådjourdu, mi ptite biyoke, nos alans fé on toû å caroussel ».
- Et, minme li prumî côp, li ptite mamjhele n' aveut nén yeu peu: elle aveut fwait troes toûs.
- Cwand elle aveut disgrinné ene dijhinne di tchaplets, Dolfene riplaecive li båshele dins l' berlinne, et moussî foû. Al fontinne del sinte, ele rimplixheut s' botaye. L' aiwe esteut miråculeuse, dijheut on.
- Todshûte, li vénrdi aveut divnou on plaijhant djoû: on s' agrancixheut del vey, et on n' åreut nén manké l' perlinaedje po ene bleuwe vatche. Gn aveut yeu nouv vénrdis, nouv voyaedjes et vint-set passaedjes, come il esteut reki.
(foû di: « Asbleuwichadje », Bernard Louis, divins Tot fiant betchî l' coq, S.L.L.W., 2003.)
