Gregne
Èn årtike di Wikipedia.
Ene gregne, ou heure, c' est l' boket do bastimint d' ene cinse, la k' on rintere li four, les djåbes, et li strin, po k' i soeyénxhe a houte.
Sacwantès gregnes, k' on î rintere did padrî di plin pî sont lomêyes batires-hôt.
Li mot gregne si rtrove dins sacwants nos d' plaeces el Walonreye.
[candjî] Plaeces d' ene gregne
- Li poite, avou ene bawete, et sovint èn ouxhlet. Li poite et ces ahesses la, on dit cobén: li poitreye di gregne. Sol boird, gn è pout aveur on houwoe po-z espaitchî les tchårs di dissocler l' poite.
- Li berôdî: c' est on plantchî metou padrî l' poite di gregne fwait avou des pîces di bwès metowes ene dilé l' ôte, a môde d' astaedje, lådje come li mitan del gregne, et deus a cwate metes long. Li berôdî fwait come on pitit cina d' rawete metou dirî l' poite del gregne. I rashîd so les sovronde, u so des bwès del tcherpinte.
- Li hourdi u l' hourd u l' dirî d' gregne : c' est on plantchî metou å fond del gregne, ådzeu del plaece ki les tchvås î moussént, avou l' tchertêye padrî. Sovint li plantchî esteut fwait d' belès plantches, po n' nén k' i n' tchaiye del poûssire so les tchvås, k' årént polou tosser.
- Li schamea (pitit lodjmint fwait dins on tas d' four u di strin).
- Li sovronde u somî.
- Li mafe: ene alêye a droete u a hintche del grande alêye, k' on-z î tapeut les djåbes. I pleut esse al tere u so on bas plantchî. On î meteut eto l' lén. Il esteut separé di l' aire di gregne pa on ptit murea, avou ene sovronde ådzeu.
- Li cina u traveure: plaece po rmete li four.
- Li bå u sômî (grosse pîce di bwès ki va d' on meur a l' ôte ki sotént l' toet et ki pout rashire on meur do gurnî.
- L' aire di gregne, k' on dit eto li daegn, u l' batire.
- Li hourdaedje (li tcherpinte di dzeu).
- Li houtche.
[candjî] Ôtès ahesses des gregnes
- tchesse-rowe: pire metowe a l' intrêye des gregnes, po tchessî evoye li rowe des tcheretes, po n' nén disbrôler li poite di gregne
- Li houtche: la k' on meteut les molowès dinrêyes.
