Aplacaedje
Èn årtike di Wikipedia.
L' aplacaedje (on dit eto: acolaedje), e linwince, c' est l' metaedje eshonne di deus u sacwants mots, onk dirî l' ôte, et k' ça dvént èn ôte mot, u ene sustantivire.
Les bokets polèt esse bén veyåves, sins loyeures (biesse ås tetes) u avou des loyeures (Sint-Houbert, gorea-moxhon, mele-tot). Padecô, les deus mots sont pår acmaxhî dins l' novea mot.
L' aplacaedje tîxhon, c' est cwand les mots-bokets si metèt a li cou å hôt, eneviè çou k' on ratindeut.
On djåze di spotchî aplacaedje cwand l' dierin pî do prumî mot si maxhe avou l' prumî pî do deujhinme mot.
L' etroclaedje, c' est ene sôre d' aplacaedje, mins avou tos des ptits mots, pronos u årtikes, lomés "etroclåves".
L' atroclaedje di l' årtike, c' est eto ene sôre d' aplacaedje inte l' årtike eyet l' no ki shût.
Ådvins |
[candjî] Aplacaedje di deus nos
Les deus nos sont lomés li disterminant eyet li disterminé.
[candjî] Al môde latene
- li disterminant est shuvou direk do disterminé (mins gn a kécfeye ene divancete da ki n' si dit nén):
- Li sårt Djîle (sårt da Djîle), Li Vå-Sinte-Ane.
- li disterminant est shuvou do disterminé avou inte di zels, les dvancetes "di", "des" (sins loyeures):
- a des håyes, gåteu d' manaedje.
- aplacaedje avou les divancetes "al" "ås" (sins loyeures):
- oujhea ås poyes, biesse ås tetes
- aplacaedje avou l' divancete "so" (avou des loyeures):
- aplacaedje avou l' divancete "d(i)lé" (avou des loyeures): :Vå-dlé-Rozire.
[candjî] Al môde tîxhone
Li disterminé est shuvou do disterminant:
- aplaké sins loyeures :
Dins cisse cåze la, les halcrossès cossounes å coron tchaiynut
- tchecawe (tchet-cawe)
Gn è pout eto aveur des candjmint ortografike di cossoune :
- ricandjaedje S -> SS: Nåbrissåt.
- aplaké avou des loyeures :
gorea-moxhon (moxhon å gorea), pî-sinte, pî-stok
[candjî] Aplacaedje d' on viebe et d' on no
Li no est l' droet coplemint do viebe. Li viebe est codjowé å rwaitant di l' indicatif prezintrece.
[candjî] Aplacaedje d' on viebe et d' on prono
Ci prono la est sovint li nén definixhant prono "tot"
- ratind-tot
- raploût-tot
- bouxhe-tot-djus
- broye-tot
- mele-tot
Padecô, gn a ene divancete inte les deux :
- pinse-a-mi
[candjî] Aplacaedje d' on no et d' èn addjectif
- Al môde latene: li no est shuvou di l' addjectif: cist emantchaedje la n' est nén sovint rsintou come on mot a pårt: martchî noer, årmêye blanke, Estats Unis.
- Al môde tîxhone: l' addjectif est shuvou do no: såvaedje åwe, blanke kixhåde, tinroxh (tinre oxh), Moite Han (Moirtuhan).
[candjî] Aplacaedje di deus adviebes
[candjî] Aplacaedje di troes mots u dpus
- Po fé des adviebes: padecô, dismetant, tevozè, tenoncô, coirzenoxh . Les mots-bokets ni sont pus ricnoxhåves (pa des côps, di ci minme temps, téle feye-z est, tot en on côp, e coir et-z en oxh).
