Thái Thị Liên
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Thái Thị Liên (4 tháng 8 năm 1918 tại Chợ Lớn, Sài Gòn) là một nghệ sĩ dương cầm. Bà là một trong những nữ danh cầm đầu tiên của Việt Nam[1] và là người thầy của nhiều nghệ sĩ dương cầm nổi tiếng.
Bà sinh ra trong một gia đình có 7 anh chị em, cha bà là một kĩ sư. Ngay từ năm 4 tuổi, bà đã học piano. Sau khi anh trai bà là nhà cách mạng Thái Văn Lung bị Pháp giết, năm 16 tuổi, bà sang Pháp để du học . Năm 18 tuổi, bà thi đỗ vào conservatoire Paris.
Ở Pháp, bà đã xin gia nhập vào Liên đoàn Phụ nữ Dân chủ thế giới và từ đó được gặp và kết hôn với ông Trần Ngọc Danh, em ruột ông Trần Phú, lúc đó hiện là đại diện Đảng Cộng sản Việt Nam (ẩn danh) ở Châu Âu. Sau đó năm 1948, bà và chồng chuyển đến sống tại Praha (Tiệp Khắc). Bà theo học và trở thành một trong những người Việt Nam đầu tiên có bằng đại học tại Nhạc viện Prague.
Sau khi mới sinh cô con gái đầu lòng là Trần Thu Hà, năm 1951, bà cùng chồng về sống tại chiến khu Việt Bắc. Bà dạy kí xướng âm cho các đoàn văn nghệ, đôi khi chỉ huy dàn hợp xướng. Ông Trần Ngọc Danh hy sinh trên chiến trường trong lúc bà mang thai người con thứ hai là Thanh Bình.
Sau ngày thống nhất, bà cùng Đội Hợp xướng Hòa Bình do nhạc sĩ Lưu Hữu Phước dẫn đầu đã sang Thượng Hải – Trung Quốc thu thanh những đĩa nhạc đầu tiên của Việt Nam. Năm 1955, bà cùng với Tạ Phước, Lê Yên, Tô Vũ, Vũ Tuấn Đức, Doãn Mẫn, Lều Thọ Hợp là 7 người có công lập nên Trường âm nhạc Việt Nam (sau này là Nhạc viện Hà Nội). Bà trở thành chủ nhiệm khoa piano đầu tiên của Nhạc viện và giữ cương vị cho đến năm 1980. Bà cũng là một trong những nghệ sĩ đầu tiên về công tác tại Đoàn Ca múa Nhân dân Trung ương (tiền thân của Nhà hát ca múa nhạc Viêt Nam).
Bà kết hôn lần thứ hai với nhạc sĩ - thi sĩ Đặng Đình Hưng. Năm 1958, chồng bà do liên quan đến vụ án Nhân văn - Giai phẩm trong lúc bà mang thai người con thứ ba - Đặng Thái Sơn - nên sau đó bà đã phải một mình nuôi dạy 3 người con và người con riêng của chồng - Đặng Hồng Quang. Sau này cả Trần Thu Hà, Đặng Thái Sơn và Đặng Hồng Quang đều trở thành nghệ sĩ piano; Trần Thu Hà là giáo sư, nhà giáo nhân dân, nghệ sĩ nhân dân, nguyên giám đốc Nhạc viện Hà Nội; Đặng Thái Sơn đã đạt giải nhất cuộc thi piano quốc tế Chopin và trở thành nghệ sĩ dương cầm nổi tiếng ở cả trong lẫn ngoài nước. Người con thứ hai của bà - Trần Thanh Bình - là một kiến trúc sư.
Thái Thị Liên là người đã dạy dỗ nhiều nghệ sĩ, nhạc sĩ nổi tiếng. Bà đã được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú và Nhà giáo nhân dân. Bà nhập quốc tịch Canada từ năm 1995 và hiện sống với con trai Đặng Thái Sơn.
