Mặt trận miền Tây (Nội chiến Hoa Kỳ)
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
| Chỉ huy quân Liên bang miền Bắc | ||
|---|---|---|
|
|
||
|
|
||
|
|
||
| Chỉ huy quân Liên minh miền Nam | ||
|
|
||
|
|
||
|
|
Nội chiến Hoa Kỳ diễn ra trong nhiều nơi trong hai vùng chiến lược chính, Mặt trận miền Tây và Mặt trận miền Đông. Ngoài ra còn có mặt trận vùng sông Mississippi, Thái Bình Dương và bờ biển Đông-Nam Hoa Kỳ.
Mặt trận miền Tây ban đầu gồm khu vực mạng đông của sông Mississippi và phía tây dãy núi Appalachian, kể luôn các trận đánh trong vịnh Gulf Coast và bờ biển phía đông Hoa Kỳ. Đến năm 1864 - 1865, khi tướng Liên bang miền Bắc William Tecumseh Sherman từ Chattanooga, Tennessee hành quân theo hướng đông-nam, Mặt trận miền Tây mở rộng và gồm thêm Georgia, North và South Carolina.
Chiến trường miền Tây có tầm quan trọng không kém Mặt trận miền Đông. Quân Liên minh miền Nam phải chống giữ lãnh thổ quá rộng lớn, với quân lực và hậu thuẫn thấp kém hơn quân đối phương. Quân miền Bắc có khả năng công phá nhiều nơi, nhất là các nhánh sông, làm hư hại thu hoạch nông nghiệp của miền Nam. Khi sông Mississippi bị quân miền Bắc không chế, lực lượng miền Nam bị cắt đôi - hoàn tất một mục tiêu quan trọng trong Kế hoạch Rắn quấn của tướng Winfield Scott.
Vì báo chí lúc bấy giờ (và sử ký ngày nay) chú trọng nhiều vào các trận đánh trứ danh tại Mặt trận miền Đông, của các tướng như Robert E. Lee, Stonewall Jackson, Ulysses S. Grant, nhiều thắng lợi lớn của quân miền Bắc tại Mặt trận miền Tây đôi khi gần như bị bỏ quên.
Ngoài trận Chickamauga và vài trận đánh kỵ binh nhỏ, Mặt trận miền Tây hầu như là một chuỗi các chiến thắng của quân miền Bắc, đánh bại quân miền Nam hết trận này đến trận kế tiếp, trong suốt 4 năm Nội chiến.
Mục lục |
[sửa] Những cuộc hành quân ban đầu
Hai tiểu bang quan trọng của cuộc chiến lúc đầu là Missouri and Kentucky, mất một trong hai vào tay Liên minh miền Nam sẽ gây thiệt hại lớn cho Liên bang miền Bắc. Đại úy Nathaniel Lyon chiến thắng trận Boonville vào tháng 6 1861 và miền Bắc giữ được Missouri.
Trong khi đó Kentucky là tiểu bang nằm trong thế "trung lập" với thống đốc theo miền Nam nhưng hiến pháp theo miền Bắc. Tuy thế, sự trung lập này không được tôn trọng và vào ngày 3 tháng 9 quân miền Nam do Leonidas Polk chỉ huy chiếm Columbus, kiểm soát phía nam Mississippi. Hai ngày sau, tướng miền Bắc Ulysses S. Grant không chờ lệnh tự đem quân chiếm Paducah. Đây là một thắng lợi của miền Bắc vì nếu không kịp thời nhảy vào Kentucky, quân miền Nam sẽ khống chế tiểu bang này và tạo khó khăn cho miền Bắc trong chiến cuộc tại Tennessee sau này.
Tướng miền Nam Albert Sidney Johnston được cho thống lĩnh toàn bộ quân đội từ Arkansas đến Cumberland Gap. Ông gặp khó khăn vì quân số quá ít, nhưng ông khắc phục bằng cách thiết lập hệ thống liên lạc hàng ngang, có thể di chuyển quân đội nhanh chóng đến chiến địa đang cần tiếp ứng. Johnston cũng nhờ hai tùy tướng giỏi là Leonidas Polk và William J. Hardee. Tướng Polk dùng hệ thống đường sắt của Mobile và Ohio chuyên chở dụng cụ củng cố thành lũy cho Columbus.
Lúc này Kentucky qua hội nghị Russellville lập riêng một chính quyền phò miền Nam tại Bowling Green và được Liên minh miền Nam công nhận làm thành viên vào tháng 12 1861.
Đội hình của quân miền Bắc tại Mặt trận miền Tây trong thời gian đầu bị phân tán vì có 3 chỉ huy khác nhau: Quân thuộc Kansas của tướng David Hunter, Missouri của Henry W. Halleck và Ohio của Don Carlos Buell (trước đó thuộc William T. Sherman). Đến tháng 1 1862, quân miền Bắc chưa có một chiến lược thống nhất nào. Buell được lệnh đánh chiếm miền đông Tennessee và từ từ kéo về hướng Nashville nhưng chỉ tạo thắng lợi nhỏ nhờ công trạng của tùy tướng là George H. Thomas tại trận Mill Springs. Cùng lúc, Halleck cho tướng Grant kéo quân lên mạng ngược sông Tennessee để đánh lạc hướng quân miền Nam, mục đích là giúp Buell nhưng không ngờ Buell không tiến quân vào được Nashville như dự định.
Ngày 1 tháng 2 1862, Halleck ra lậnh cho Grant tấn công đồn Henry ở sông Tennessee.
[sửa] Sông Tennessee, Cumberland, và Mississippi
Tướng Grant phối hợp cùng lực lượng hải quân của Andrew H. Foote đến hạ đồn Henry gần biên giới Tennessee và Kentucky. Đồn này không vững chắc, lúc bấy giờ lại bị lụt, súng ống không hiệu quả, quân miền Nam đóng giữ cũng yếu ớt. Chỉ huy đồn là Lloyd Tilghman bỏ đồn chạy về giữ đồn Donelson trên sông Cumberland. Đồn Henry thất thủ, cửa sông Tennessee mở rộng cho hải quân miền Bắc tiến vào.
Đồn Donelson, kiên cố hơn đồn Henry. Hải quân miền Bắc bắn phá nhưng không hạ nổi. Quân bộ của tướng Grant rượt đến đánh gấp sau lưng quân của Tilghman nhưng cũng không thành công, phải đóng quân bao vây. Ngày 15 tháng 2 quân miền Nam do John B. Floyd chỉ huy bất ngờ kéo ra phá vòng vây, đẩy lui được một đơn vị của miền Bắc nhưng không đủ sức vượt thoát, kẹt lại ở giữa. Tướng Grant nhân lúc quân địch đang lúng túng huy động binh sĩ mở cuộc phản công ác liệt vào yếu điểm trong đội quân miền Nam. Tướng miền Nam Simon B. Buckner bị vây hãm trong đồn phải kéo cờ đầu hàng vô điều kiện. Grant bắt được 11.500 tù binh và nhiều súng pháo. Sông Cumberland từ đó thuộc kiểm soát của quân miền Bắc. Tuyến phòng thủ của Johnston coi như hỏng, nhưng Grant rút lui vì biết không thể hạ nổi Columbus do tướng Polk phòng giữ. Nhưng ông cũng cho quân phá hủy tuyến đường sắt của Memphis và Ohio, cắt tiếp vận đến Columbus.Tướng miền Nam P.G.T. Beauregard sau đó được cử từ Mặt trận miền Đông đến yểm trợ Johnston. Beauregard chuẩn bị lực lượng tại Corinth, Mississippi trong khi Johnston củng cố Murfreesboro. Đến tháng 3 thì hai lực lượng này kết hợp làm một.
Bến phía quân miền Bắc lúc này lại có lộn xộn trong bộ chỉ huy. Halleck đang lo tranh chấp địa vị với Tổng tham mưu George B. McClellan hơn là tính chuyện chiến lược đánh quân miền Nam. Ông lại không nhất trí với tướng Buell, hiện đang đóng ở Nashville, làm dở dang cuộc kết hợp quân sự vùng thượng lưu sông Tennessee. Thấy tình hình như vậy, tổng thống Abraham Lincoln ra lệnh cho Halleck làm tổng chỉ huy toàn bộ quân đội ở miền Tây, từ sông Missouri đến Knoxville, Tennessee - thống nhất tham mưu chiến lược. Halleck liền ra lệnh cho Buell đến tiếp ứng tướng Grant tại Pittsburg trên sông Tennessee.
Mờ sáng ngày 6 tháng 4, quân miền Nam do Beauregard and Johnston chỉ huy thình lình kéo đến đánh úp Quân đoàn Tây Tennessee của Grant tại trận Shiloh. Quân miền Bắc bị bắn chết như rạ, và bị đẩy lui đến bờ sông nhưng sau đó cố giữ. Quân miền Nam sau vài thắng lợi ban đầu không đánh dứt được địch quân. Tướng Johnston bị bắn chết. Ngày hôm sau, tướng Buell đến kịp, hợp quân cùng Grant phản công đánh tan tác quân miền Nam. Nhưng Grant không lợi dụng thế thắng, không rượt đánh quân miền Nam đang bỏ chạy. Ông bị bộ chỉ huy chỉ trích thậm tệ vì đã sơ hở gây tổn thất nặng nề. Số binh sĩ chết trong trận này (gần 24.000 người) nhiều hơn tổng số tử vong trong lịch sử quân đội Hoa Kỳ trước đó.
Sông Mississippi cũng dần bị quân miền Bắc xiết chặt. Ngày 7 tháng 4, trong khi quân miền nam đang tháo chạy từ Shiloh, tướng miền Bắc John Pope chiến thắng tại Island Number 10, mở đường sông đến tận Memphis. Ngày 18 tháng 5, đô đốc David Farragut chiếm New Orleans, hải cảng quan trọng nhất của miền Nam.
Trong khi quân miền Nam của Beauregard rơi vào tình trạng suy yếu nguy ngập, quân miền Bắc do Halleck chỉ huy lại ù lì không biết lợi dụng thời cơ đánh gấp. Halleck suy đi tính lại, tốn rất nhiều thời gian kết hợp, chỉnh đốn hàng ngũ tại Pittsburg Landing. Sau đó, quân miền Bắc rục rịch tiến về Corinth, ngày đi, đêm ngủ trong chiến hào - rất chậm chạp, trong 4 tuần lễ chỉ đi được 20 dặm cách Shiloh. Khi quân miền bắc kéo đến, tướng miền Nam Beauregard không muốn tốn binh mã nên rút lui khỏi Corinth, ngày 29 tháng 5.
Tướng Grant không trực tiếp tham gia trong chiến cuộc Corinth. Ông bị Halleck cho làm phó tham mưu - không có quyền hạng gì thực sự. Khi Halleck được "triệu về" thay McClellan làm tổng tham mưu tại Washington, Grant lên thay chỉ huy quân đội ở Mặt trận miền Tây - nhưng lực lượng này không đủ sức đánh đuổi Beauregard vì đã bị Halleck phân tán quá mỏng: quân của Buell đã đi Chattanooga, quân của Sherman về Memphis, một sư đoàn kéo về Arkansas và quân của tướng Pope phải giữ mặt phía nam của Corinth.
[sửa] Kentucky, Tennessee, và bắc Mississippi
[sửa] Vicksburg
[sửa] Tullahoma, Chickamauga và Chattanooga
[sửa] Atlanta
[sửa] Franklin-Nashville
[sửa] Cuộc kéo quân ra biển của tướng Sherman
[sửa] Carolinas
[sửa] Xem thêm
- Bush, Bryan S., The Civil War Battles of the Western Theatre, Turner Publishing Company, 1998, ISBN 1-56311-434-8.
- Woodworth, Steven E., Nothing but Victory: The Army of the Tennessee, 1861 – 1865, Alfred A. Knopf, 2005, ISBN 0-375-41218-2.
[sửa] Liên kết ngoài
 |
Bài này còn sơ khai. Bạn có thể góp sức viết bổ sung cho bài được hoàn thiện hơn. Xem phần trợ giúp để biết thêm về cách sửa đổi bài. |
