Wikipedia:Bài viết chọn lọc/2007/04
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Các bài viết được chọn lọc vào tháng 4 năm 2007:
Mục lục |
[sửa] Cải cách Kháng Cách
26 tháng 3 – 1 tháng 4 năm 2007
Cuộc Cải cách Kháng Cách là phong trào khởi phát vào thế kỷ 16 như là một chuỗi các nỗ lực nhằm cải cách Giáo hội Công giáo La mã. Phong trào được khởi xướng với 95 luận đề của Martin Luther và kết thúc với Tây Âu bị chia cắt và sự xuất hiện của nhiều nhiều định chế tôn giáo mới, quan trọng nhất là cộng đồng các giáo hội Luther, các giáo hội Cải cách và nhóm Anabaptist. Cuộc cải cách này cũng dẫn đến Phong trào Chống Kháng cách bên trong Giáo hội Công giáo La mã.
Tín hữu Kháng cách thường truy nguyên sự phân ly của họ với Giáo hội Công giáo La mã đến thế kỷ 16, với phong trào thường được gọi là cuộc Cải cách quan lại, vì phong trào nàyy nhận được sự ủng hộ từ giới quan quyền (để phân biệt với cuộc Cải cách cấp tiến, không có sự tài trợ nào từ giới có thẩm quyền). Phong trào phản kháng bùng nổ đột ngột tại nhiều nơi, nhưng mạnh nhất tại Đức, suốt thời gian Âu châu đang bị đe dọa bởi cuộc xâm lăng Hồi giáo, mối hiểm hoạ này khiến các vương hầu Đức xao lãng các vấn đề nội chính. Tóm lại, đến một mức độ nào đó, phong trào phản kháng có nguồn gốc sâu xa từ những biến cố xảy ra trong suốt hai thế kỷ trước đó tại Tây Âu.
[sửa] Lê Lợi
2–8 tháng 4 năm 2007
Lê Thái Tổ, húy Lê Lợi, là vị vua đầu tiên của nhà Hậu Lê, một triều đại trong lịch sử Việt Nam. Ông sinh năm 1385 và mất năm 1433, ở ngôi gần 6 năm, thọ 49 tuổi. Thụy hiệu do Lê Thái Tông đặt là Thống Thiên Khải Vận Thánh Đức Thần Công Duệ Văn Anh Vũ Khoan Minh Dũng Trí Hoàng Nghĩa Chí Minh Đại Hiếu Cao Hoàng Đế.
Tổ bốn đời của Lê Lợi là Lê Hối, người Thanh Hóa. Một hôm đến vùng núi Lam Sơn thấy cảnh đất lành chim đậu, ông dời nhà về đây. Lê Hối lấy bà Nguyễn Thị Ngọc Duyên, sinh ra Lê Đinh, tức là ông nội của Lê Lợi. Lê Đinh lấy bà Nguyễn thị Quách sinh ra hai người con là Lê Tòng và Lê Khoáng. Lê Khoáng lấy bà Trịnh Thị Ngọc Thương sinh được ba người con: Lê Học, Lê Trừ và Lê Lợi.
[sửa] Thảm họa Chernobyl
9–15 tháng 4 năm 2007
Thảm họa nguyên tử Chernobyl xảy ra vào ngày 26 tháng 4 năm 1986, khi nhà máy điện nguyên tử Chernobyl ở Pripyat, Ukraina (khi ấy còn là một phần của Liên bang Xô viết) bị nổ. Đây được coi là vụ tai nạn hạt nhân trầm trọng nhất trong lịch sử năng lượng hạt nhân. Bởi vì không có tường chắn, đám mây bụi phóng xạ tung lên từ nhà máy lan rộng ra nhiều vùng phía tây Liên bang Xô viết, Đông và Tây Âu, Scandinavơ, Vương quốc Anh, và đông Hoa Kỳ. Nhiều vùng rộng lớn thuộc Ukraina, Belarus, và Nga bị ô nhiễm nghiêm trọng, dẫn tới việc phải sơ tán và tái định cư cho hơn 336.000 người. Theo bản báo cáo năm 2006 của TORCH, một nửa lượng phóng xạ đã rơi xuống bên ngoài lãnh thổ ba nước cộng hoà Xô viết. Thảm họa này phát ra lượng phóng xạ lớn gấp bốn trăm lần so với quả bom nguyên tử được ném xuống Hiroshima.
[sửa] John F. Kennedy
16–22 tháng 4 năm 2007
John Fitzgerald Kennedy (29 tháng 5, 1917 – 22 tháng 11, 1963), thường được gọi là Jack Kennedy hay JFK, là tổng thống thứ 35 của Hoa Kỳ (1961–1963). Sự kiện Kennedy bị ám sát vào ngày 22 tháng 11 năm 1963 là một bước ngoặt trong dòng lịch sử Hoa Kỳ vào thập niên 1960, khi khắp thế giới thương tiếc ông và các nhà lãnh đạo của nhiều quốc gia đã đi theo quan tài đưa tiễn ông về nơi an nghỉ cuối cùng.
Là chính khách trẻ tuổi nhất từng đắc cử tổng thống Hoa Kỳ, Kennedy cũng là tổng thống trẻ tuổi nhất đã qua đời – ông sống được 46 năm và 177 ngày. Kennedy là tín hữu Công giáo La mã duy nhất trở thành ông chủ Toà Bạch Ốc, là ứng cử viên cuối cùng thuộc đảng Dân chủ đến từ một tiểu bang miền Bắc giành được thắng lợi trong một cuộc tuyển cử tổng thống, là tổng thống đầu tiên sinh ra trong thế kỷ 20, và là tổng thống sau cùng qua đời khi đương chức.
[sửa] Áo
23–29 tháng 4 năm 2007
Cộng hòa Áo là một quốc gia liên bang ở Trung Âu với thể chế dân chủ nghị viện. Nước Áo là thành viên của Liên Hiệp Quốc từ 1955 và từ 1995 là thành viên của Liên minh châu Âu. Nước Áo giáp Đức và Cộng hoà Séc ở phía bắc, Slovakia và Hungaria về phía đông, Slovenia và Ý về phía nam, và Thụy Sĩ và Liechtenstein về phía tây.
Nhiều phần của nưóc Áo ngày nay thuộc về Vương quốc Frank của Đại đế Karl (Karl der Grosse). Sau Hiệp ước Verdun (843), Vương quốc Frank Đông được thành lập, trong đó từ năm 856 có Marchia Orientalis, một vùng trong Niederösterreich ngày nay, được đặt dưới quyền của dòng họ Karoling. Từ năm 955, sau khi vua Otto I của Thánh chế La Mã chiến thắng người Hung, vương quốc được mở rộng về phía đông nam. Nhiều lãnh địa mới của các công tước và hầu tước được thành lập bên cạnh Karantanien và Marchia Orientalis.
[sửa] Thuyết nhật tâm
30 tháng 4 – 6 tháng 5 năm 2007
Trong thiên văn học, thuyết nhật tâm là lý thuyết cho rằng Mặt trời nằm ở trung tâm Vũ trụ và/hay Hệ mặt trời. Trong những ngôn ngữ châu Âu, từ này có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp (Helios = “Mặt trời” và kentron = “Trung tâm” thí dụ heliocentrism trong tiếng Anh. Về mặt lịch sử, hệ nhật tâm đối lập với hệ địa tâm và hiện nay là với thuyết địa tâm hiện đại, cho rằng Trái đất nằm ở trung tâm. (Sự phân biệt giữa Hệ mặt trời và Vũ trụ là không rõ ràng cho tới tận thời hiện đại, nhưng đặc biệt quan trọng cho sự tranh cãi về vấn đề vũ trụ học và tôn giáo.) Trong thế kỷ 16 và 17, khi lý thuyết này được Copernicus, Galileo, và Kepler đưa ra và ủng hộ, nó trở thành trung tâm của một cuộc tranh cãi lớn.
