İske imlâ
Wikipedia'dan
İske imlâ ul 1920. yılğa qädär Tatar telendä qullanılğan Ğäräp älifbasınıñ yuraması. İske Tatar ädäbi telendä dä qullanıla.
Tíl-aldı suzıqlar (í, i (qisqa), e, ö, ü), süz urtasında xerífler urınına xerekeler bílen bilgílenír we bu Törki tíller arasında oxşaşraq imlânı te'min ite idí. Süz başında we axırındağı bötön suzıqlar we süz urtasındağı tíl-ardı (a, ı, o, u) suzıqlar xerífler bílen bilgílene idí. Yaña imlağa qarağanda, bu ozon-ğömörlö elifba Tatar tílí öçön, Ğerep-nigízlí elifbalar arasında, yaxşıraq nigíz teşkil itedír.
№ | iseme | süz başında | süz urtasında | süz axırında | ayırımlanğanda | İQTElif | Zamanälif | Kiril | Notlar |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | älif | آ | ﺎ | ﺎ | آ | a | a | а | |
2 | älif | ﺍ | ﺍ | ﺎ | ﺍ | e | ä | ә | |
3 | bi | ﺑ | ﺒ | ﺐ | ﺏ | b | b | б | |
4 | pi | ﭘ | ﭙ | ﭗ | ﭖ | p | p | п | |
5 | ti | ﺗ | ﺘ | ﺖ | ﺕ | t | t | т | |
6 | si | ﺛ | ﺜ | ﺚ | ﺙ | s | s | с | Başqortçada ҫ |
7 | cim | ﺟ | ﺠ | ﺞ | ﺝ | c | c | җ | |
8 | çi | ﭼ | ﭽ | ﭻ | ﭺ | ç | ç | ч | |
9 | xi | ﺣ | ﺤ | ﺢ | ﺡ | x | x | х | |
10 | xı | ﺧ | ﺨ | ﺦ | ﺥ | x | x | х | |
11 | däl | ﺩ | ﺪ | ﺪ | ﺩ | d | d | д | |
12 | zäl | ﺫ | ﺬ | ﺬ | ﺫ | z | z | з | Başqortçada we beğzí şiwelerde ҙ |
13 | ra | ﺭ | ﺮ | ﺮ | ﺭ | r | r | р | |
14 | zi | ﺯ | ﺰ | ﺰ | ﺯ | z | z | з | |
15 | jé | ﮊ | ﮋ | ﮋ | ﮊ | j | j | ж | |
16 | sin, sen | ﺳ | ﺴ | ﺲ | ﺱ | s | s | с | |
17 | şın | ﺷ | ﺸ | ﺶ | ﺵ | ş | ş | ш | |
18 | sad | ﺻ | ﺼ | ﺺ | ﺹ | s | s | с | |
19 | dad, z’ad | ﺿ | ﻀ | ﺾ | ﺽ | d, z | d, z | д, з | |
20 | tí | ﻃ | ﻄ | ﻂ | ﻁ | t | t | т | |
21 | zí | ﻇ | ﻈ | ﻆ | ﻅ | z | z | з | |
22 | ğäyn | ﻋ | ﻌ | ﻊ | ﻉ | ğ | ğ | г(ъ) | alternativ Kiril transkripsiye: ғ |
23 | ğayn | ﻏ | ﻐ | ﻎ | ﻍ | ğ | ğ | г(ъ) | alternativ Kiril transkripsiye: ғ |
24 | fi | ﻓ | ﻔ | ﻒ | ﻑ | f | f | ф | |
25 | qaf | ﻗ | ﻘ | ﻖ | ﻕ | q | q | к(ъ) | alternativ Kiril transkripsiye: қ |
26 | kaf | ﻛ | ﻜ | ﻚ | ﮎ | k | k | к | |
27 | gaf | ﮔ | ﮕ | ﮓ | ﮒ | g | g | г | |
28 | eñ | ﯕ | ﯖ | ﯔ | ﯓ | ñ | ñ | ң | Süz-başı şekílí tílde oçralmas |
29 | läm | ﻟ | ﻠ | ﻞ | ﻝ | l | l | л | |
30 | mim | ﻣ | ﻤ | ﻢ | ﻡ | m | m | м | |
31 | nün | ﻧ | ﻨ | ﻦ | ﻥ | n | n | н | |
32 | ha | ﻫ | ﻬ | ﻪ | ﻩ | h | h | һ | |
33 | waw | ﻭ | ﻮ | ﻮ | ﻭ | w, u, o | w, u, o | в, у, о | alternativ Kiril transkripsiye: ў, у, о |
34 | vaw | ﯞ | ﯟ | ﯟ | ﯞ | v | v | в | Başqort Kiril elifbasındağı в'ge tuğrı kile |
35 | ya | ﻳ | ﻴ | ﻰ | ﻯ | y, î (i) | y, í, i | й, и, ый |