Tarhuncu Sarı Ahmed Paşa
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Tarhuncu Ahmet Paşa Avcı Mehmet saltanatında 20 Haziran 1652 - 21 Mart 1653 tarihleri arasında dokuz ay yirmibir gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. Arnavutluğun Mat kasabasındandır; Enderundan yetişmiş, silâhdar Bosnalı Musa Ağa'nın 1043 H. - 1633 M. tarihinde Mısır valiği ile saraydan çıkması sırasında bu da kapıkulu süvariliği ile çıkmış ve evvelâ Musa Paşa'ya sonra da Hezarpâre Ahmet Paşa'ya kethüdalık etmiştir. Hezarpâre'nin katlinden sonra kardeşi Oruç, sipahilerin, Sofu Mehmet Paşa'ya karşı olan isyanında maktul düşmüş ise de Ahmet Ağa, şeyhülislâm Abdurrahim Efendi tarafından himaye olunarak hayatını kurtarmış, kendisine Diyarbakır valiliği verilmiş ve daha sonra hacca gitmiş ve memuriyetine dönmeden evvel Mısır valiliğine naklolunmuştur (1059 Muharrem ve 1649 Ocak).
Tarhuncu Ahmet Paşa, 1061 Safer ve 1651 Ocak'ta Mısır'dan azlolunarak İstanbul'a geldi ve sadrâzam Gürcü Mehmet Paşa bunun sadarete liyakatini görünce Mısır'daki muhasebesini bahane ederek kendisini Yedikule'de hapsedip Yanya sancağıyla Selanik'te oturmak üzere İstanbul'dan çıkarttı. Bu sırada hükümet işleri, Valide Sultan'ın mutemedi Anadolu kazaskeri Hocazâde Mesud Efendi'nin nezareti altında görüldüğü için Gürcü Paşa'nın yerine icraatında kuvvetli bir vezir aranarak şeyhülislâm tarafından Siyavuş Paşa teklif edildi ise de Valide Sultan tarafından kabul edilmediğindan Mesud Efendi'nin tavsiyesi üzerine Tarhuncu Ahmet Paşa İstanbul'a davet olundu; gizlice İstanbul'a gelip Mesud Efendi'nin Süleymaniye'deki konağına inmiş ve geldiği Valide Sultan'a bildirilmiş bunun üzerine pâdişâh ve devlet erkânı ile görüşüldükten sonra teklif edilen işleri (Girit işi, donanma işi ve maaş işi) bazı şartlarla başaracağını taahhüd ve mukabil tekliflerini de yaparak kabul ettirdikten sonra sadrâzam tayin edildi (1062 Receb 12 ve 1652 Haziran 19).
Tarhucu Ahmet Paşa, dürüst ve icraatında şiddet kullanıp gece ve gündüz çalışarak evvelâ devletin gelirini ve giderini öğrenmek istedi; isteği yapıldı ve devlet erkânı ile görüşerek fazla masrafları kısmaya başladı ve bu hususta sarayın ve diğer ileri gelenlerin fazla masraflarını kesmekte tereddüt etmedi ve bu yüzden hariçten ve dahilden epey düşman kazandı. Bunlar pâdişâhı ve valide sultanı sadrâzam aleyhine harekete sevk ettiler, nihayet bir Nevruz günü yılbaşı hediyelerini pâdişâha takdim ile donanma işleri için tersanede bulunduğu sırada saraya davet olunarak deniz yoluyla Hasbahçe'ye girdikten sonra kendisini kızlar ağası (darüssaâde ağası) karşılayıp sadaret mührünü aldıktan sonra Ahmet Paşa'yı bostancılara teslim edip onlar vasıtası ile boğuldu (1063 Rebiulâhır ve 1653 Mart). Vezir-i âzamlığı 9 ay kadardır. Cesedi, ilk efendisi Musa Paşa'nın zevcesi tarafından gönderilen adam vasıtasıyla saraydan alınarak Üsküdar'a miskinler mevkiine defnedilmiştir; ölümünde yaşı 60'ı geçmişti.
Tarhuncu Ahmet Paşa iffeti, doğruluğu ile tanınmış olup icraatinde hiç hâtıra ve gönüle bakmadığından bütçeyi dengelemek gayretiyle çok düşman kazanmış, valide sultanın tekliflerini bile reddetmiş ve bu yüzden hayatını kaybetmiştir; tarihlerde adı geçen Tarhuncu bütçesi bunun zamanında yapılmıştır.Mali alanda ıslahat yapan ilk ıslahatçıdır.
 |
Osmanlı Devleti ile ilgili bu madde bir taslaktır. Maddenin içeriğini geliştirerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. |
