Kinaye
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kinâye, sözlükte "bir fikri kapalı, dolaylı olarak anlatan söz, üstü örtülü, dokunaklı söz" şeklinde tarif edilir. Edebiyatta bir maksattan dolayı sözü hem hakiki, hem mecazi anlamlara uygun olarak kullanmaktır. Bir sözcüğü gerçek anlamının dışında benzetme amacı gütmeden ve engelleyici ipucu olmaksızın mecazlı anlamda kullanma. Bu kullanışta sözün gerçek anlamı da kasdedilmiş olabilir.
Başka bir deyişle gerçeği mecaz yoluyla dolaylı olarak anlatmaktır. Deyimlerin çoğu mecazlı anlamlarıyla kullanıldıkları için kinayeli sözlerdir.
Kinayenin Öğeleri:
- Meknibih:Kinayenin lafzı
- Meknianh:Kinayenin delâlet ettiği mana
[değiştir] Mana yönüyle kinayeler
- Öğücü kinayeler
- Ayıplayıcı kinayeler.
- Çirkini güzel gösteren, kabalığı hafifleten kinayeler.
- Çok vasıtalı kinayeler.
- Az vasıtalı kinayeler.
- Vasıtası ve gizliliği az kinayeler.
[değiştir] Kasd yönüyle kinayeler
- Müfred Kinayeler: Kasdedilen mana sadece bir tane ise.
- Mürekkeb Kinayeler:Birden çok mana kasdedilmişse.
- Gizli Kinayeler:Kasdı zor anlaşılan kinayeler.
- Açık Kinayeler:Kasdı kolay anlaşılan kinayeler.
- Nisbet Kasdıyla Yapılan Kinayeler:
- Ben toprak oldum yoluna
- Sen aşurı gözetirsün
- Şu karşıma göğüs geren
- Taş bağırlı dağlar mısın
- Ger kara taşı kızıl kan ile rengîn itsen
- Rengi tağyîr bolur la’l-I Bedahşân olmaz
- Gâfil geçürme fursatı kim bâğ-ı âlemin
- Gül devri gibi devleti nâ-pâydârdur
