ebooksgratis.com

See also ebooksgratis.com: no banners, no cookies, totally FREE.

CLASSICISTRANIERI HOME PAGE - YOUTUBE CHANNEL
Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions
İnternet iletişim kuralları dizisi - Vikipedi

İnternet iletişim kuralları dizisi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

İnternet iletişim kuralları dizisi

OSI Modeli

Katman İletişim kuralları
7. Uygulama katmanı HTTP, HTTPS, SMTP, FTP, TFTP, UUCP, NNTP, SSL, SSH, IRC, SNMP, SIP, RTP, Telnet, ...
6. Sunum katmanı ISO 8822, ISO 8823, ISO 8824, ITU-T T.73, ITU-T X.409, ...
5. Oturum katmanı NFS, SMB, ISO 8326, ISO 8327, ITU-T T.6299, ...
4. Ulaşım katmanı TCP, UDP, SCTP, DCCP, ...
3. Ağ katmanı IP, IPv4, IPv6, ICMP, ARP, IGMP, ...
2. Veri bağlantısı katmanı Ethernet, HDLC, Wi-Fi, Token ring, FDDI, PPP, ...
1. Donanım katmanı ISDN, RS-232, EIA-422, RS-449, EIA-485, ...


İnternet protokol takımı, İnternet'in çalışmasını sağlayan bir iletişim protokolleri bütünüdür. Bazen TCP/IP protokol takımı olarak da adlandırılır. TCP (Transmission Control Protocol ) ve IP (Internet Protocol) ün kısaltmalarıdır.

Konu başlıkları

[gizle]

[deÄŸiÅŸtir] Katmanlar / Layers

TCP/IP'de, yollanan veriler katmanlara göre paketlenerek yollanır ve alıcıda bu paketler teker teker açılıp veri ulaştırılır. Bu yöntem, yollanan veri, yollama şekli ve yollama yolunu birbirinden ayırarak birlikte çalışmayı kolaylaştırır: örneğin bir bilgisayarda bağlantı olarak Ethernet yerine Wi-fi kullanılması, üzerinde başka bir web tarayıcı kullanılmasını gerektirmez.

Katmanlar, bahsedilen standarda göre dört veya yedi şekilde açılabilir. TCP/IP'de genel olarak dört katmandan bahsedilir, bunlar:

  • Uygulama: Bu katmanda veriyi göndermek isteyen uygulama ve kullandığı dosya formatı bulunur. ÖrneÄŸin "HTTP üzerinden HTML formatında yazılmış Wikipedia ana sayfası"
  • Taşıma: Bu katmanda verinin ne ÅŸekilde gönderildiÄŸi gösterilir. TCP veya UDP gibi protokoller bu katmandadır.
  • AÄŸ: Bazen IP katmanı olarak da anılan bu katman, IP adreslerinin veriye eklendiÄŸi noktadır. Bu katmandaki uygulamalar IP veya IPv6 gibi iletiÅŸim protokolleri olabileceÄŸi gibi ICMP, IGMP veya ARP gibi durum bildirme ve katmanlar arası baÄŸ protokolleri de olabilir.

Örneğin, bilgisayarınız Wikipedia ana sayfasını alırken işlemler şu şekilde gerçekleşir:

  • Wikipedia web sunucusu, HTML çıktısını yaratır ve üzerinde çalıştığı sisteme "ÅŸu veriyi ÅŸu adrese ÅŸu porttan(80-HTTP) yolla" komutu verir. Bu ilk veri, dördüncü katman olan uygulama katmanından gelen veridir.
  • Sistem, bu çıktıya öncelikle üçüncü katman olan taşıma katmanının bilgilerini iliÅŸtirir, yani paketin başına port bilgisini ve paket boyunu yazar.
  • Ardından, deminki pakete bu sefer de aÄŸ katmanı bilgileri, baÅŸka bir deyiÅŸle yollayan bilgisayarın ve sizin bilgisayarınızın IP adresleri ve paketin toplam boyu, eklenir.
  • Son olarak, paket fiziksel katmanın eline geçer ve o katman da fiziksel adresleri ve paketin yeni boyunu da yazarak paketi gönderir.
  • Paket, dünya etrafında küçük bir tur attıktan sonra sizin bilgisayarınıza ulaşır. Yol boyunca deÄŸiÅŸik makineler paketi alır, açar, ihtiyaca ve aÄŸ durumuna göre tekrar paketler. Paket sonunda sizin bilgisayarınıza ulaÅŸtığında sizin bilgisayarınız da önce fiziksel paketi, ardından aÄŸ paketini, ardından taşıma paketini ve en son da uygulama paketini açar. Paketten çıkan veriyi web tarayıcınıza verir. Web tarayıcısı da size gösterir.

Katmanlama, her katmana özel donanımlar yapılmasına olanak sağlamıştır: fiziksel katmanda paket yönlendirmesi switch'ler, IP katmanında paket yönlendirmesi router'lar, taşıma katmanında paket yönlendirmesi ise NAT'ler tarafından yapılır. Bu sayede, basit donanımlarla yüksek TCP/IP performansları elde edilebilmektedir.

Katmanlama, uygulamalar arası uyumu kolaylaÅŸtırdığı gibi büyük bir dezavantaja da sahiptir: her katman veriye tekrarlanan (dolayısıyla gereksiz) veriler ekler. ÖrneÄŸin her katman pakete ekstra bir boy bilgisi ekleyecektir. ÇoÄŸu katman verinin doÄŸruluÄŸundan emin olmak için muhtelif rakamlar da ekleyebilir. Bunun, dünya internet trafiÄŸinin %15'ini oluÅŸturduÄŸu tahmin edilmektedir.

[deÄŸiÅŸtir] -IP adreslerinin organizasyonu-

Katmanlama sistemindeki ilk üç katman (yani donanım, ağ ve taşıma katmanları) arasından:

  • Donanım katmanı, bilgisayarın üzerindeki aÄŸ donanımını tanıyabilmek için bir aÄŸ kartı numarası. Bu kart numarası aÄŸ kartına yazılı gelir (yani deÄŸiÅŸtirilemez aslında bu yöne yönelk programlarla MAC adresinide deÄŸiÅŸtirmek mümkündür.) ve MAC adresi olarak anılır.
  • AÄŸ katmanı, bilgisayara ulaÅŸabilmesi için verilen IP adresini kullanır.
  • Taşıma katmanı ise, deÄŸiÅŸik aynı bilgisayarda çalışan yazılımların aynı anda internete ulaÅŸabilmesi için her yazılıma bir port numarası verir.

Dolayısıyla bir bilgisayara ulaşabilmek için teoride IP adresi veya MAC adresi kullanılabilirdi. Ama, MAC adresleri karta yazılı olarak geldiği ve değiştirilemediği (dolayısıyla organize edilemediği) için kullanılmamakta, onun yerine ağın yöneticisi tarafından her kullanıcıya özgürce verilebilen IP adresleri kullanılmaktadır. Bunun avantajları şu şekildedir:

  • AÄŸlar, alt aÄŸlara bölünebilir ve hangi makinenin hangi aÄŸda olduÄŸu hızlıca anlaşılabilir
  • Hangi makinenin hangi aÄŸda olduÄŸu kolayca anlaşılabildiÄŸi için paket yönlendirme kolaylaşır
  • Son olarak, alt aÄŸlara bölünmedeki bazı standartlar sayesinde iÅŸletim sistemleri otomatik olarak diÄŸer aÄŸlara eriÅŸim için gerekli donanımlara ulaÅŸabilir.

Günümüzde bir IP adresi, 32 bit'lik bir sayıdır (IPv6'de bu sayı 128 bit'lik olacaktır). IP'de iki cihaz aynı ağda olup olmadıklarını birbirlerinin IP adreslerinin ilk birkaç basamağına bakarak anlarlar. Bu basamağa IP maskesi (IP mask) denir. Örneğin IP maskesi 255.255.255.0 ise, ilk üç basamağı (yani ilk 24 bit'i) aynı olan iki makine aynı ağda demektir. Bu durumda, 192.168.0.1 ile 192.168.0.2 aynı ağda, 192.168.1.1 ise başka bir ağdadır.

Bazı IP adresleri ve maskeleri bazı kullanımlar için ayrılmıştır. Bunlar şu şekildedir:

  • Yerel aÄŸlar için ayrılmış adresler:
    • 10.0.0.0 ile 10.255.255.255 arası adresler (yani maske olarak 255.0.0.0)
    • 172.16.0.0 ile 172.31.255.255 arası adresler (yani maske olarak 255.255.0.0)
    • 192.168.0.0 ile 192.168.255.255 arası adresler (yani maske olarak 255.255.0.0)
    • 169.254.0.0 ile 169.254.255.255 arası adresler (yani maske olarak 255.255.0.0)
  • Bir makinenin kendisine konuÅŸması (loopback) için ayrılmış adresler:
    • 127.0.0.0 ile 127.255.255.255 arası adresler (yani maske olarak 255.0.0.0)

Bu sayede, bir ağdaki IP adreslerini mantıksal bir şekilde ve basitçe organize etmek mümkündür. Buna ek olarak, kullanıcılara IP adresi, ağ maskesi ve hatta varsayılan ağ geçidini otomatik atayabilmek için DHCP protokolü kullanılabilir. Bu sayede, örneğin taşınabilir bilgisayarıyla ücretsiz hizmet veren bir kablosuz ağa bağlanıldığında tüm bağlantı ayarları otomatik olarak yollanabilir ve birkaç saniye içinde o bilgisayar internete girmeye hazırdır!

[değiştir] Paket yönlendirmesi

TCP/IP ile mektup teknolojilerini karşılaştıracak olursak:

  • Mektubun gönderildiÄŸi kiÅŸi, mektubu içeriÄŸine bakacak olan kiÅŸidir. Dolayısıyla, TCP/IP'de mektubun alıcısı bir uygulamadır (yani bir program). TCP/IP'de deÄŸiÅŸik uygulamalar deÄŸiÅŸik port numaraları ile temsil edilirler. TCP/IP'de 65536 uygulama aynı anda desteklenebilir.
  • Mektubun gönderildiÄŸi adres, mektubun ulaÅŸacağı yerdir. TCP/IP'de bunun karşılığı IP adresidir. IP'nin günümüzdeki sürümünde dört milyara yakın IP adresi destelenmektedir, IP'nin bir sonraki sürümünde bu sayının 2128' (yani dört üzeri dört milyar) çıkartılması planlanmaktadır.
  • Mektubu göndermek için bir posta idaresi ve bir postahane gerekmektedir. TCP/IP'de postahaneler aÄŸ geçidi (Ä°ngilizce gateway) olarak adlandırılır.

Genelde bilgisayarlar tek bir ağ geçidine bağlı oldukları için paket göndermek ve almak için karmaşık işlemler yapmazlar (bir TCP/IP yöneticisi, sadece hangi portu hangi programın dinlediğini aklında tutmak zorundadır). Öte yandan, ağ geçitleri değişik ağlar arasındaki bağlantıyı sağladıkları için paket yönlendirme konusunda dikkatli davranmaları gerekmektedir:

  • Öncelikle, bir önceki bölümde bahsedildiÄŸi gibi bir cihaz baÅŸka bir cihazla aynı aÄŸda olup olmadığını kendi IP adresi ve diÄŸer IP adresini kendi aÄŸ maskesini kullanarak karşılaÅŸtırarak anlar. Demin deÄŸinildiÄŸi gibi, aÄŸ maskesi 255.255.255.0 ise 192.168.0.1 ile 192.168.0.2 aynı aÄŸdadır, 192.168.1.1 ise baÅŸka bir aÄŸdadır. Bir cihazın baÅŸka bir aÄŸda olması, arada bir aÄŸ geçidi (aÄŸ geçidi bir switch, router, NAT veya bridge olabilir) kullanılması gerektiÄŸine iÅŸarettir...
  • Bir aÄŸ geçidi, tüm fiziksel çıkışlarının hangi aÄŸda olduÄŸu bilgisini tutar (buna IP yönlendirme tablosu denir). AÄŸ geçidine bir paket ulaşınca, geçit hangi aÄŸa hangi çıkıştan ulaÅŸacağına bu tablodan bakarak karar verir. Tablo, elle girilebilir veya RIP / OSPF gibi protokollerle otomatik olarak oluÅŸturulabilir.
  • Öte yandan, her aÄŸ geçidi dünyadaki tüm aÄŸ geçitlerinin nerede olduÄŸunu tabii ki aklında tutmaz. Dolayısıyla, çoÄŸu aÄŸ geçidinin bir de varsayılan geçit (yani "paket nereye gidiyor bilmediÄŸinde pakedin verileceÄŸi yer") girdisi bulunur. ÖrneÄŸin sizin evinizdeki bir kiÅŸisel aÄŸda çok yüksek ihtimalle varsayılan geçit olarak TTnet kullanılıyor olacaktır.

Bir ağ geçidi, bağlı olduğu bir cihaza verdiği bir pakedin yerine ulaşıp ulaşmadığını kontrol etmediği için IP'nin bir sonraki yöne kadar yönlendirme (İngilizce next hop routing) yaptığı söylenir...

[değiştir] Önemli TCP/IP protokolleri

[değiştir] Donanım katmanındaki protokoller

  • ARP (Address Resolution Protocol, yani Adres Çözümleme Protokolü) bir IP adresinin hangi aÄŸ kartına (yani MAC adresine) ait olduÄŸunu bulmaya yarar. TCP/IP'de veri gönderiminde gönderilecek bilgisayarın hangisi olduÄŸunu bulmak için kullanılır. Ayrıca IP adresini yeni almış olan bir makine, o IP adresinin sadece kendisinde olduÄŸunu ARP kullanarak teyid eder.
  • RARP (Reverse ARP, yani Ters ARP) protokolü ARP'ın tersi iÅŸlemi yapar, yani hangi MAC adresinin hangi IP adresini kullandığını bulur. Bir TCP/IP ağında RARP'ın çalışacağı garanti deÄŸildir, zira RARP bir RARP sunucusuna ihtiyaç duyar.

[değiştir] IP katmanındaki protokoller

  • ICMP (Internet Control Message Protocol, yani Internet Yönetim MesajlaÅŸması Protokolü), hata ve türlü bilgi mesajlarını ileten protokoldür. ÖrneÄŸin, ping programı ICMP'yi kullanır.
  • RIP (Router Information Protocol, yani Router Bilgi Protokolü) router'ların yönlendirme tablolarını otomatik olarak üretebilmesi için yaratılmıştır.
  • OSPF (Open Shortest Path First, yani Ä°lk Açık Yöne Öncelik) aynı RIP gibi router'ların yönlendirme tablolarını otomatik olarak üretebilmesine yarar. OSPF, RIP'ten daha geliÅŸmiÅŸ bir protokoldür.
  • IGMP, (Internet Group Messaging Protocol, yani Internet Grup MesajlaÅŸma Protokolü) bir sistemin internet yayınlarına (multicast) abone olmasına ve aboneliÄŸi durdurmasına yarar. Bu yayınlar, UDP üzerinden yapılır ve genelde çoklu ortam (radyo veya video) içerikli olurlar.
  • DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol, yani Dinamik Cihaz Ayar Protokolü) bir TCP/IP ağına baÄŸlanan bir cihaza otomatik olarak IP adresi, aÄŸ maskesi, aÄŸ geçidi ve DNS sunucusu atanmasına yarar.

[değiştir] Taşıma katmanındaki protokoller

  • UDP (User Datagram Protocol, yani Kullanıcı Veri Protokolü), IP üzerinden veri yollamaya yarar. Verilerin ulaÅŸacağını garanti etmez ve UDP paketlerinin maksimum boy sınırları vardır. Öte yandan, UDP son derece basit ve baÄŸlantı gerektirmeyen (connectionless) bir protokoldür.
  • TCP (Transmission Control Protocol, yani Gönderim Kontrol Protokolü), IP üzerinden ulaÅŸma garantili ve harhangi bir boyda veri gönderilmesine imkan tanıyan bir protokoldür. UDP'den farklı olarak, TCP'de iki cihazın iletiÅŸim kurabilmesi için önce birbirlerine baÄŸlanmaları gerekmektedir.

[değiştir] Uygulama katmanındaki protokoller

  • DNS (Domain Name System, yani Alan Adı Sistemi) alan adı verilen isimler (mesela www.wikipedia.org) ile IP adreslerini birbirine baÄŸlayan sistemdir. PaylaÅŸtırılmış bir veritabanı olarak çalışır. UDP veya TCP üzerinden çalışabilir.
  • HTTP (HyperText Transfer Protocol, yani HiperMetin Yollama Protokolü) ilk baÅŸta HTML sayfaları yollamak için yaratılmış olan bir protokol olup günümüzde her türlü verinin gönderimi için kullanılır. TCP üzerinden çalışır.
  • HTTPS (Secure HTTP yani Güvenli HTTP) HTTP'nin RSA ÅŸifrelemesi ile güçlendirilmiÅŸ halidir. TCP üzerinden çalışır.
  • POP3 (Post Office Protocol 3, yani Postahane Protokolü 3) e-posta almak için kullanılan bir protokoldür. TCP üzerinden çalışır.
  • SMTP (Simple Mail Transfer Protocol, yani Basit Mektup Gönderme Protokolü) e-posta göndermek için kullanılır. TCP üzerinden çalışır.
  • FTP (File Transfer Protocol, yani Dosya Gönderme Protokolü) dosya göndermek ve almak için kullanılır. HTTP'den deÄŸiÅŸik olarak kullanıcının illa ki sisteme giriÅŸ yapmasını gerektirir. Veri ve komut alış veriÅŸi için iki ayrı port kullanır. TCP üzerinden çalışır.
  • SFTP veya FTPS (Secure FTP, yani Güvenli FTP), FTP'nin RSA ile güçlendirilmiÅŸ halidir. TCP üzerinden çalışır.

Tüm bu protokoller (ve dahası) sayesinde TCP/IP her geçen gün daha da popülerleşen bir protokol olmuştur.


aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -