Habib Burgiba

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Habib (bin Ali) Burgiba (d. 3 Ağustos 1903 - ö. 6 Nisan 2000), Tunus Devleti'nin kurucusu ve ilk devlet başkanı (1957-1987). Arap dünyasında ılımlılık ve aşamalı ilerlemenin önde gelen savunucularından olmuştur.

Tunus Beyi'nin ordusunda görev yapmış bir teğmenin 8 çocuğundan en küçüğüydü. Tunus'ta Arapça ve İslam dini konusunda sağlam bir eğitim gördü, ardından Sorbonne'da hukuk ve siyaset bilimi okudu. Ülkesine döndükten sonra avukatlık yapmaya başladı.1934'te bağımsızlık mücadelesine önderlik edebileceğini düşündüğü bazı genç arkadaşlarıyla Yeni Düstur Partisi'ni kurarak önce genel sekreteri, 1948'de de partinin başkanı oldu. Örgütleyici özelliğiyle sivrilerek, parti örgütlerin kırsal kesime yaydı ve o güne kadar kentlerde seçkin bir tabakanın tekelinde olan ulusal hareketin halk kitleleriyle bütünleşmesini sağladı. Öte yandan siyasi faaliyetleri yüzünden kısa sürede Fransız sömürge yönetiminin dikkatini çekti, 1934-1955 yılları arasında 10 yılını hapiste geçirdi.

Milliyetçilerin 1952-54 arasında giderek artan şiddet hareketlerine yönelmeleri üzerine, önce baskıcı önlemlere başvuran Fransız yönetimi, yöntemlerinin etkisiz hale gelmesi üzerine Burgiba ile görüşmelere başladı.20 Mart 1956'da Fransa başbakanı Guy Mollet ile Tunus'a bağımsızlık verilmesini öngören bir antlaşma imzaldı.1957'de krallığın kaldırılmasından sonra cumhurbaşkanlığına seçildi.

1959'da, İslamı devletin resmi dini olarak korumakla birlikte, çokeşliliği yasaklayan, boşanmaya zorlaştıran ve Ramazan ayında iş yaşamanının aksamamasını sağlayan yeni bir anayasayı yürürlüğe koydu.Dış politikada tarafsızlık politikası izledi.Bununla birlikte Tunus'un kültürel ve eğitsel bakımlardan Fransa'ya yakınlığını sürdürdü.Öte yandan iktidarı boyunca Fransa'yla iki büyük kriz yaşadı.1961'de diğer Arap ülkerinden gelen baskıların da etkisiyle 1956 antlaşmasıyla Fransa'ya bırakılan Bizerte'nin Tunus'a iade edilmesi talebinin reddedilmesi üzerine başlattığı askeri saldırı ve Fransız direnişi binden fazla Tunuslunun hayatını kaybetmesine neden oldu, Fransızlar 1963'te Bizerte'den çekildiler.1964'te Fransız göçmenlerinin topraklarını kamulaştırması, Fransa'yla olan ilişkilerin daha da gerginleşmesine yol açtı.

Arap Birliği'nin kararlarına karşı bağımsız bir tutum takındı.Ilımlı bir sosyalizmden yana olan Burgiba'nın Düstur Sosyalist Partisi güçlü konumunu sürdürse de, 1980'lerde muhalefet giderek etkili olmaya başladı.1986'da aldığı ani bir kararla, ardılı olarak seçmiş olduğu Muhammed Mzali'yi başbakanlıktan uzaklaştırarak yerine, Radikal İslamcıları sindiren içişleri bakanı Zeynel Abidin bin Ali'yi atadı.Bin Ali, Burgiba'nın ilerleyen yaşının ülkeyi etkin biçimde yönetmesini engellediğini öne sürerek, Kasım 1987'de cumhurbaşkanlığını elinden aldı. Ölümüne kadar Monastir'deki evinde ev hapsinde tutuldu.